Alþýðublaðið - 30.01.1963, Blaðsíða 9

reyna nýjar og fjölbreyttari fæðu
tegundir.
Það er óhætt að gera ráð fyrir,
að mjög fullkomin hreinsikerfi
með viðvörunarútbúnaði verði
komið upp í ám og vötnum, til
þess að hægt sé að fylgjast með,
hvort um óeðlilega mengun vatns
ins sé að ræða, og að reglugerð um
meðferð úrgangsefna verði fram-
kvæmd víðar en nú er.
Við megum búast við því, að ár-
ið 2000 verði þekking okkar á
erfðafræði, lífeðlisfræði og nær-
ingu fiska og skeldýra orðin svo
víðtæk, að við getum ræktað ostr-
ur, kúfisk og ef til vill rækju með
skipulögðum aðferðum. Sólarljós
og fæðumagn verður nákvæmlega
skammtað, og sennilega verða
hraðvaxnari og kröftugri dýrin
kynbætt, svo að afkvæmi þeirra
fái sem æskilegasta eiginleika,
svo sem fallegan lit, gott bragð og
viðnám gegn sjúkdómum. Þessi
afkvæmi eru síðan ræktuð í þróm,
sem þannig eru útbúnar, að öll
ytri skilyrði til þroska eru eins
hagkvæm og frekast verður á kos-
ið. Venjulegur sjór verður ýmist
hitaður eða kældur eftir því sem
bezt bcntar á hverjum árstíma.
Efnasambönd og sorpefni verða
notuð til að draga úr sjúkdómum,
fækka ránfiskum og auka vaxtar-
hraða. Næringin verður annað-
hvort lifandi fæða, ræktuð sérstak
lega í þeim tilgangi, eða gervi-
fæða, unnin úr eggjahvítu og kol-
vetnum, auk ólífrænna efnasam-
banda, sem örva vöxtinn. í Banda-
ríkjunum hefur markaðshæfur
kúfiskur þegar verið raéktaður í
rannsóknarstofum. Svipaðar til-
raunir hafa einnig verið hafnar
á laxi og silungi, og kemur í ljós
eftir nokkur ár, hvernig þær tak-
ast.
Árið 2000 verða bæði beinar og
óbeinar aðferðir við að finna fisk
orðnar miklu fullkomnari. Hægt
verður að velja úr ótal upplýsing-
um um hvert eigi að fara, hvaða
ytri skilyrði séu hagkvæmust og
hve miklu fiskmagni megi búast
við. Þegar skipið er komið á mið-
in, er hljóðgeislum beint niður í
sjóinn í mismunandi fjarlægð frá
skipinu, þar sem auðvitað er fisk-
ur af ýmsu tagi, og sýna þá sér-
stök tæki stærð og staðsetningu
fiskitoffanna á nokkurra fermílna
svæði.
Fiskiskip aldamótaársins 2000
verða að miklu leyti sjálfvirk, með
aðeins fárra manna áhöfn. Eigin-
lega er þar aðeins um að ræða
smábáta, sem leggja fiskinn upp
í móðurskip þar sem vinnsla hans
fer fram. Sjómennirnir snerta
aldrei aflann, og öllum aðgerðum
er stjórnað úr brúnni, þar sem
skipstjórinn og fiskikapteinninn
segja fyrir verkum.
Þá koma til sögunnar neðan-
Framh. á 13. síðu
Þessi radíó-stjörnukíkir, sem nýlega hefur verið reistur í Ástralíu er á hæð við 18 hæða hús, og
„auga“ hans er 210 fet í þvermál. Það eru vonir manna að þessi kíkir eigi eftir að hjálpa vísinda-
mönnum við að leysa ýmsar gátur um upprxma og eðli himingeimsins, sem maðurinn hefur ver-
ið að velta vöngum yfir frá ómunatíð.
NYLEGA hefur verið tekinn í
notkun í Ástralíu radíó-stjörnu-
kíkir, sem mun gera mönnum
kleift að kanna leyndardóma
geimsins í enn ríkara mæli en
áður hefur verið mögulegt. Með
tilkomu þessá stjörnukíkis er tal-
ið að nýr kafli hefjist í rannsókn
mannsins á geimnum.
Stjörnukíkirinn er staðsettur
um það bil 200 mílum fyrir vest-
an Sydney, og er á hæð við 18
hæða hús. „Auga“ kíkisins er
skálarmyndað loftriet, sem er 210
fet í þvérmál. Byggingarkostnað-
urinn varð 800 þúsund sterlings-
pund, og var helmingur þess fjár
fenginn frá Rockefeller og Car-
negie stofnunum, en afgangurinn
í Ástraliu.
l .dag er aðeins til einn hlið-
stæður kíkir í öllum heiminum,
en það er stjörnukíkirinn í Jor-
dell Bank ■ tilraunastöðinni við
Manchester háskólann í Bret-
landi. Sá kíkir er að vísu heldur
stærri, en sá ástralski á hins veg-
ar að vera nákvæmari og sterk-
ari. Aðalverksvið þessa nýja kík-
is verður himininn á suðurhveli
jarðar, þótt svo hann geti einnig
rannsakað og kannað himininn á
norðurhveli.
Þessir tveir stjörnukíkjar
mundu gegna mikilvægum hlut-
verkum í þeirri rannsókn, sem
nú á sér stað á sólkerfi voru.
Verði einhvers konar tæki send
til könnunar á tunglinu, sem
senda frá sér upplýsingar til jarð
ar, mun stjörnukíkirinn í Ástralíu
verða í mun betri aðstöðu til að
taka á móti þeim. Sömu sögu er
að segja, ef slík könnunartæki
yrðu send til Marz eða einhverr-
ar annarrar reikistjörnu. En
stjörnukíkirinn var samt ekki
smíðaður í þessum tilgangi ein-
um saman. Aðaltilgangurinn með
smíði hans var að gera vísinda-
mönnum kleift að sjá lengra og
betur út í geiminn en áður hefur
verið mögulegt.
Radíó-stjörnukíkjar nema styrk
leika og uppruna útvarpsbylgja,
sem berast hingað til jarðar utan
úr geimnum. Til þess að hægt sé
að gera sér nokkra grein fyrir
tíma og fjarlægðarhugtökum í
þessu sambandi, er.rétt að nefna
nokkrar töliu: til skýringar.
Útvarpsbylgja fer sjö sinhum
umhverfis jörðina á einni sek-
úndu. Það tæki hana átta mínút-
ur að ná til sólarinnar; 100 þús-
und ár að komast á endamörk
vetrarbratrtar vorrar, og meira en
milljón ár að ná til næstu vetrar
brautar. Það mundi taka slíka
bylgju allt að fimm þúsund millj-
ón ár að ná til fjarlægustu út-
varpsstjama, sem nú er fylgzt
með héðan af jörðu.
Að kalla þessa stjörnukíki
„auga“ er alls ekki svo fjarri
sanni. Því raunverulega „sér“
hann bylgjurnar í raf-segulsvið-
inu. Til þess að bylgjurnar komi
Framh. á 13. síðu
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 30. janúar 1963 §