Alþýðublaðið - 21.04.1963, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 21.04.1963, Blaðsíða 8
EIGUM VIÐ AÐ HELGA OKKÚR Kafli úr ræðu Guðmundar í. Guðmundssonar, utanríkisráðherra Landhelgismálið var eitt þeirra mála, sem ríkisstjórnin hét að finna lausn á. Þetta mál hefur um langt skeið verið eitt þýðingar- mesta og vandasamasta mál þjóð- arinnar. Vegna legu landsins eiga íslend- ingar meira undir verndun fiski- miða sinna en flestu, ef ekki öllu öðru. Þjóðinni hefur lengi verið það ljóst, að næg vernd fiskistofn- anna fengist því aðeins ,að unnt væri að framkvæma nauðsynlega útfærslu fiskveiðilandhelginnar. En hér hefur verið við ramman reip að draga. Aðrar þjóðir hafa einnig sótt á íslenzk fiskimið og ekki viljað þola útfærslu fiskveiði- lögsögunnar. Þrátt fyrir aðkallandi nauðsyn voru allir stjórnmálaflokkar á ís- iandi á einu máli um, að ráðast eltki í útfærslu fiskveiðilögsögunn ar fyrr en fenginn væri sá grund- völlur til slíks, sem örugglega mætti standa á á alþjóðlegum vett vangi. ið, ef þeir fengju völdin. Er það í samræmi við orð Lúðvíks Jósefssonar, er hann sagðist vilja semja við Breta um það eitt, að þeir veiddu í landhelgi okkar undir herskipavernd í mörg ár! Hvað eftir annað leituðu íslend- ingar frjáls samkomulags við grann þjóðirnar, en árangurslaust. Það var ekki fyrr en eftir sigur Norð- manna fyrir Alþjóðadómstólnum í Haag í deilumáli þtþrra við Breta árið 1952, að íslendingar töldu sig hafa nægan alþjóðlegan grundvöll til að hefjast handa um útfærslu fiskveiðilögsögunnar í 4 fnílur og nýtt grunnlínukerfi. i Þrátt fyrir þennan grundvöll, j mótmæltu þrjár þjóðir útfærslunni j og ein þeirra, Bretar, beittu þvíng I unaraðgerðum með löndunarbanni. | Löndunarbannið var mjög alvarleg ! ráðstöfun gagnvart íslendingum, þegar því var skellt á og ríkis- stjórnin gerði sitt ítrasta til að íá því aflétt. Á meðan á undirbúningi landhelgismálsin& stóð sigldi einn Guðmundur í. Guðmundsson ráðherra ríkisstjórnarinnar þáver- andi á fund ríkisstjórnar Bretlands og ræddi um málin, án árangurs. Hi/!n 24. apríl 1953 bauð ríkisstjórn Steingríms i ei ; >órssonar Bret- um, að landhelgisueilan sk'yldi lögð iyrir Alþjóöadómstólinn í Haag, en því var hafnað. Árangurslaust var >eiíaj ál alþjóðastofuana um aðs o3 í deáu ni. Svo hörð var<and síaöa Breta gcgn úlfærslunm í 4 mílur, að enda þótt hún væri Dyggð á niðurstöðum Alþjóðadómscólsins í Haag, þá tókst tveimur ríkis- stjórnum ekki á 4 árum að knýja Breta til þess að létta löndunar- banninu af og efa ég þó ekki að beitt hafi verið ö'ilum þeim aðferd- um, sem menn vissu heppilegas'ar. Liindunarbannið fékkst ekki afnum ið fyx-r en árið 1956. Jafnhliða því sem fiskveiðilög- sagan var færð út í 4 mílur árið 1952 var unnið að því að skapa skilning og alþjóðlegan réttar- grundvöll fyrir frekari útfærslu á fiskvéiðilögsögunni. Haustið 1958 var ráðist í slíka útfærslu. Fiskveiðilögsagan var þá ákveðin 12 mílur en ekki þót'ti tiltækilcgl að því sinni að breyta grúnnlínum. Útfærslan í 12 mílur 1958 var gerð að aflokinni : Genfar- ráðstefnunni varðandí réttarreglur á hafinu. Þessari ráðstefnu lauk í aprílmánuði 1958 án þess að no rk ur bindandi samþykkt væri gerð im réttarreglur á hafi. Þáð eitt var samþykkt í þessu efni á ráðste'n- unni, að fljótlega skyldi kalla sam an aðra ráðstefnu til þess að reyn ast að komast að niðurstoðu um v>ð áttu landhelgi og fiskveiðUögsögu. Þegar ráðist var í útfærsluna 1958 var vitað, að Bretar myndu mótmæla henni. Það var einnig ótt ast að Bretar myndu ekki ganga inn á neina lausn í þessu máli, sem á nokkurn hátt mætti túlka á þann veg að þeir féllust á 12 mílna land helgisreglurnar, á meðan þeir biðu eftir þeirri ráðstefnu sem ákveðið var í Genf að bráðlega skyldi halda. Eftir útfærsluna 1958 voru gerð ar ítarlegar tilraunir til að fá Breta til að halda ekki uppi andstöðu gegn útfærslunni. Tilraunir þessar voru að nokkru leyti gerðar irihán NATO. Framkvæmdastjóri 'þess átti mikinn þátt í þeim tilraunum. NiSurstaða þeirra var sú, að með öllu vaeri vonlaust að fá Breta lil að þola 12 mílurnar á meðan beðíð væri eftir hinni væntanlegu ráð- stefnu og ef íslendingar héldu á meðan fast við 12 mílurnar væii málið ekki leysanlegt. Að sjálf- sögðu héldu íslendingar fast við 12 mílurnar og á meðan beðið var eftir hinni væntanlegu ráð- stefnu var ágreiningur íslendinga og Breta því óleysanlegur að sinni. Síðari ráðstefnunni í Genf lauk í marz 1960. Henni lauk á sama hátt og þeirri fyrri, að engin bind andi samþykkt var gerð um víðáttu fiskveiðilögsögu, en henni lauk með ólíkum hætti að því leyti, að engin ný ráðstéfna var áformuð eins og gert hafði verið 1958. Þetta breytli vissulega viðhorfunum. Bretar gátu nú ekki lengur borið það fyrir sig, að þeir gætu ékki unað 12 mílunum vegna þess, <• ð það myndi spilla málstað þeirra á nýrri ráðstefnu. Engin slík ráð- stefna var áformuð. Ágreiningur var um það milli stjórnmálaflokkanna hvernig bregð ast skyldi nýjum viðhorfum. Hátt- virtur þingmaður, Lúðvík Jóseps- son lýsti viðhofum síns flokks þannig í þingræðu, að hann vildi semja um það eitt við Breta, að þeir héldu hér áfram fiskveiðum næstu árin undir herskipavernd. Háttvirt ur þingmaður Hermann Jónasson lagði til fyrir hönd síns flokks, að sjóher Bandaríkjanna yrði beðinn að verja islenzka fiskveiðilögsögu. Ríkisstjórnin gat á hvorugar þessar leiðir fallizt. Hún vildi freista þess að knýja Breta til að viðurkenna 12 mílurnar. Ríkisstjórnin vissi, að Bretar gátu ekki lengur borið fyrir sig að ný ráðstefna væri væntanleg. Samkomulag tókst við Breta Þeir viðurkenndu 12 mílurnar og auk þess mjög þýðingarmikla grunu- línuútfærslu. Hefir ríkisstjórnin unnið stærri og glæsilegri sigur í landhelgismálinu við Breta en menn gera sér almennt grein fyrir í dag; St j órnarandstaðan hefir hvað eftir annað lýst því yfir, að hún muni fella úr gildi landhelgissam- komulagið, ef hún fær aðstöðu til. Væntanlega þýðir þetta það, að stjórnarandstaðan hyggist taka upp landhelgislínuna frá 1958 og færa inn grunnlínurnar, sem Lúðvík Jósefsson treysti sér ekki til að breyta 1958. En á hverju byggir stjórnarand- staðan þá fyrirætlun sína, að fella landhelgissamkomulagið úy giMi og hvernig undirbýr hún það mál. Jú, hún segir, að vegna þess áð Bretar hafi beitt íslendinga nauð- ung með herskipum sínum, þá sé samkomulagið . ógilt nauðungar- plagg. Og hvernig er svo þeesi mál flutningur uadirbúinn. Þegar land- helgissamkomulagið var til um- ræðu á Alþingi 1951 lýsti háttvirt- ur þingmaður Hermann Jónasson því yfir, að með öllu hafi verið ó- þarft að semja við Breta vegna þess að þeir hafi verið uppgefnir í deilunni og búnir að tapa henni. áður en til samninga var gengið. Síðan endurtóku allir þingmenn Framsóknarflokksins og Alþýðu- bandalagsins þessa fullyrðingu. Um þetta má lesa tugi blaðsíðna í Alþingistíðindum. Með öðrum orð' umy stjómarandstaðan ætiar að halda því fram, að Bretar hafi beitt okkur nauðung með því að gefast upp og raunverulega tapa deilunni áður en samkomulagsviðræðtir hóf- ust. Málflutningur stjórnarandstöð unnar um þetta atriði er, eins þg alltu- málfluíningur hennar.í land helgismálinu, þar rekur sig hv^ð á annars horn. Sannleikurinn í þessu máli j»r sá ,að enga nauðung þurfti til áð knýja íslendinga til þeirra samn- inga, sem gerðir voru til Igusnþr á landhelgismálinu 1951. Méð þeim samningum unnu íslendingar þann sigur sem lengi mun minn- ast á íslandi.Það væri mikil ógæfa fyrir þjóðina, ef stjórnarandstaðftn ætti eftir að fá aðstöðu til að heíja milliríkjadeilu til ógildingar labd helgissamkomulaginu, eins og þéæ 8 21. apríl 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIB

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.