Breiðablik - 01.01.1910, Blaðsíða 6

118
BREIÐABLIK
síðan hafa þjóöirnar safnað reynslu óum-
raeðilega mikilli í fjármálum og þekkingu
á lðgmáii viðskiftalífsins. Með mei.n-
ingarþjóðunum er einungis reyndusta
mönnum og fróðustu falin banka-störf á
hetidur, mönnum, sem um leið eru kunn-
irað stakri varúð og gætni og sýnt hafa
það með margra ára reynslu, að þeim
hefir tekist öðrum betur að veita fjár-
hagslegum fyrirtækjum forstöðu. Bók-
leg þekking ein öldungis ónóg hér sem
annars staðar, nemasamhliða margra ára
æfingu og þekkingu á gangi viðskiltalífs-
ins, en samfara stökustu reglusemi og
vakandi umhyggju.
íslandsbanki er að eins fárra ára gam-
all ein.> og kunnugt er. Áður vissi þjóð
vor ekki hvað banki var. Þegar íslend-
ingar komu fyrst til lands þessa, vissu
þeir ekki, hvaðþað eiginlega átti að þýða
að rita nafn sitt undir skuldarviðurkenn-
ing með loforði um að greiða á tilteknum
tíma. Fjöldinn tók að láni alt, sem unt
Var, ritaði nafn sitt undir sx onefnda r.ólu
og þóttist góður. En það kom að skulda-
dögum og þá skildist mörgum, að meiri
vandi væri á ferðum en þeir hefði ætlað.
Þeir skildu þá ekkert í harðýðgitiai, er
fylgdi ensku viðskiftalífi, því þeit þektu
ekkert annað en íslenzk brjóstgæði og
var vorkunn. Afleiðing þessa þekkingar
og skilningleysis var sú, að ttm tíma leit
út fyrir, að allur þorri vestttr-ísl. bænda
ætlaði upp að flosna og glata árangrin-
um af margra ára súrum sveita í hendur
lánardrotna. Fyrir atorku og dugnað,
en um fram alt aukna þekkingu á lög-
máli viðskiftalífsins, komust all - flestir
vestur-ísl.bændur yfir þessar flúðir,—nteð
nokkurum harmkvælum vitaskuld, en
eru nú vitrari menn fyrir bragðið.
Naumast hefir verið hægt að tala svo
við nokkurn skynsaman mann þjóðar
vorrar hin síðari ár, þeirra er eigi hafa
verið við bankann riðnir, að þeir hafi
ekki gengið með ugg og ótta út af örlög-
um bankans. Bankafróðum mönnum
íslenzkum var eigi til að dreifa, er bank-
inn var settur á stofn. Enginn hafði
neina reynslu í þeim efnum, enginn verið
lengi við bankastörf riðinn, á engum völ,
ersýnthafði hygni og hepni, svo með
afbrigðun væri í fjársýslu-rekstri. En
bankinn var fenginn í hendur valinkunn-
um mönnum,eins góðum íslendingum og
völ var á, mikilhæfum mönnum og ráð-
vöndum, gæddum bæði kostum og kyn-
jum þjóðar vorrar. Vegna kostanna
vonuðu menn í lengstu lcg. Vegna
kynjanna voru menn á glóðum. En til
kynjatina teljast líklega í þessu sambandi
íslenzk brjóstgæði og hjálpsemi.
Nú er alt í uppnámi sökum rannsókn-
ar á högum bankans, er stjórnin hefir
fundið sér skylt að hefja, og af því hún
hefir neyðst til að víkja batikastjórninni
frá, svo sú rannsókn næði óhrindruð
frarn að ganga. Rannsókn ætti allir
réttsýuir tnenn að vilja og árlegt eftirlit
með bankantim af stjórnarinnar hálfu,
eins gagngert og bezt má verða. Það
hlýtur að tryggja tratist þjóðarinnar á
bankastofnan hennar,er til langframa læt-
ur, og koma henni á öruggari grundvöll.
Með því einu móti færa menn sér í nyt
reynsluna, sem fengin er, og láta ekki
kenningar hennar fara forgörðum. Hafi
stefna og aðferð að einhverju verið öfug
og óheppileg í liðinni tíð, kennir eflirlitið
að lagfæra og leiðrétta áður orðið er um
seinan.
Hver menningarþjóð vakir yfir banka-
stofnunum sínum eins og fjöreggi. Til
hvers öll umbrotin, ef búskapurinn bilar
og grunnurinn hrapar. Sá stjórnar bezt,
sem bezt kannað búa fyrir þjóð sína. En
sá kann vanalegast bezt að búa, sem
reglusamastur er og eftirlitsglöggastur.
Um þjóðarbúskapinn íslenzka er það
mest að óttast, að hann beri sig ekki,
fjárhagsmálin lendi í bendu, bú hennar
verði þrotabú. Það sker ætla eg, að sé
íslenzku þjóðarsjálfstæði lang-hættuleg-
asta skerið fram undan og ekki þarflaust
sem lengst frá að stýra.