Breiðablik - 01.01.1910, Blaðsíða 8

120
BREIÐABLIK
það er og verður á öllum öldum, er hér
brugðið upp. Þegar öldugfangurinn var
orðinn sem æg'ileg’astur á hafinu, gengur
stýrimaður ofan í neðsta rúm skipsins
til Jónasar, þar sem hann sefur. Hon-
um hefir þótt hann bera af öðrum mönn-
um að alvöru ogmannkostum. Mælist því
til þess við Jónas, að hann biðji þann
guð, sem hann trúir á, að vernda þá í
hættunni.
Skipverjar kasta hlutum til að komast
að, hverjum sé um að kenna ofviðrið. Og
er Jónas fer að gjöra grein fyrir sér, dyl-
ur hann þá eigi þess, að hann trúi á
þann guð, sem skapað hafi himin
og jörð og að hann sé að flýja frá
honum, því hann vildi ekki fara til
Niníve, að boða heiðingjum afturhvarf,
heldur fær sér far með skipi þessu, sem
siglir í öfuga átt, til að komast hjá slíku
ókjaraerindi.Jónas kannast við, að storm-
urinn muni sín vegna og segir þeim að
varpa sér í hafið. En þeir fá sig eigi til
þess að svo stöddu. Þeir leggjast á árar
og ætla að róa til lands með hann. En
það hepnast eigi. Sjórinn æsist æ meir.
Þeir þykjast þá til neyddir, að varpa
Jónasi útbyrðis, en biðja áður drottin að
fyrirgefa, þó þeir glati lífi saklauss
manns. í lýsing þessari er brugðið upp
mynd af manneðlinu, tilfinningum og
hugsunarhætti, sem ávalt verður sjálfu
sér líkt.
Auk þessa má benda á heiðingjaborg-
ina miklu, sem lætur sér segjast og rís
af dvala, er maður kemur úr öðru landi
og fl)’tur henni sannleiksmál sitt af eld-
hug og alvöru. Þá er hitt eigi síður
eftirtektarvert, að hreyfingin er látin ná
til skynlausra skepnanna. Umhyggja
drottins nær til þeirra eigi síður en barn-
anna. Mannúðarhugmyndin skín hér
Ijósi óumræðilega björtu.
Það er því eigi furða þótt frelsarinn
notaði Jónasar-bók og tæki hana til
skýringar máli sínu. Um Cyprianus
kirkjuföður er sagt, að hann hafi verið
gleðimaður mikill í æsku og gjálífur
höfðingja son, en að hann hafi vaknað til
alvöru, er hann heyrði Jónasar-bók lesna
— sermonem Jonae audusse et ad Deum
conversum.
Næst verður þá sú spurning fyrir oss,
hver var hann þessi Jónas spámaöur.
Hann er nefndur í síðari Konungabók
(14js) Jóna Amittaíson frá Gat Hefer.
Biblíufróðum mönnum kemur nú saman
um, að sá Jóna geti ekki með neinu
móti verið höfundur ritsins, sem ber nafn
hans, þó því hafi verið haldið fram áður.
Það ætti þá að hafa til orðið á dögum
Jerobóams II samtímis spámönnunum
Hósea og Amos (750-725).
En fyrst og fremst er nú engin bending
um það í Jónasar-bók að Jóna sé höfund-
ur ritsins eða hafi fært í letur. Ekkert
orð er heldur í ritinu haft eftir Jónasi,
nema sálmurinn í 2. kap. sem ekki getur
verið eftir hann og orðin um, að borgin
skuli eyðilögð að fjörutíu dögumliðnum,
sem ekkert er unt á að byggja um höf.
Bókin er alls-ólík Hósea og Amos. Að
sönnu koma þar fyrir stuttar frásögur.
En aðallega eru það spádómsmál, sem
litast af parsóntim hvors um sig. Rit
Jónasar er ekkert annað en frásaga um
atburði löngu liðinna tíða. Orðtækið :
Ninive var geysimikil borg (33) sýnir,
hvað borgin hafði verið, en að vegur
hennar er ril þurðar genginn, þegar ritað
er fært í letur. Nú vita menn, að Ninive
féll og var í raun og veru lögð í eyði 606
f. Kr.eða hálfri annarri öld eftir ;*ð Jóna
Amittaíson var uppi. Á hinn bóginn
minnir frásögnin í riti þessu um sagnir
þær, er Konungabækurnar færa oss í
sambandi við þá Elía og Elísa. Full-
komin ástæða er því til að ætla, eins og
prófessor Budde og flestir, er um þetta
hafa ritað í seinni tíð, að bókin sé guð-
fræðileg hugleiðing (Midras), sem sett er
í samband við þann Jóna spámann, er
getið er um í Konunga-bókum (sbr. 2 Kr
242’). Þess konar rit voru alltíð með