Breiðablik - 01.01.1910, Blaðsíða 12

124
BREIÐABLIK
því sem sagt er, þeim oröum, sem frægeru orðin:
Samt hreyfist hún.
Hér er sagan uin Galilei sögð nákvæmlega
eins og hún átti sér stað. Hann var aldrei pynd-
aður með því að leggja píslarfæri á líkama hans.
En hann var kúgaðurmeð því, að honum, sjötug-
um öldung og hrumum af vanheilsu, voru sýnd
píslarfærin. Því einu var neitað í Aldamótum,
að líkamlegan pyndingum hefði verið beitt við
hann. I Breiðablikum er sagan sögð á þann
hátt, að öllum verður augljóst, að það var ekki
gjört. Hér er því alls eigi um noina mótsögn að
ræða, eins og hverjum manni með heilbrigða
skynsemi má vera augljóst.
Um orðin, sem eftir Galilei eru höfð, er sagt í
Aldamótaritgerðinni,að þau hafi eigi bein söguleg
rök við að styðjast. Engin söguleg skilríki eru
fyrir því, að einmitt þessi orð hafi fallið af vörum
Galiiei, eins og ekki er heldur við að búast.
Enginn hraðritari var þar viðstaddur og enginn
að líkindum, sem ant var um að bera honum
nokkuð í bætifláka Ef dæma skal að eins eftir
skilríkjum, er hvorki hægt að sanna,að hann hafi
talað þau, né heldur hitt, að hann hafi ekki talað
þau. Samt sem áður eru þessi ummæli orðin
söguleg og fylgja nafni Galilei til daganna enda.
Allir vita, að nákvæmlega þetta hefir hann hugs-
að, hvort sem sú hugsan hefir nokkuru sinni
verið töluð þessum orðuin af honum sjálfum. I
Breiðablikum er ekkei t annað sagt, en að þessi
orð sé eftir honum höfð: „eftir því sem sagt er.“
En í vandræðum sínum og hugsanaörbirgð
setur nú Sameiningin, 1 étt-trúnaðar málgagnið
mikla, sem öllum blöðum ætti að vera þeim mun
vandari að ráði sínu, sem hún þykist þeim rétt-
trúaðri, þetta upp hvað á móti öðru, í þeim til-
gangi, að einhver lesi í hugsunarleysi, án þess
að vega Orðin nákvæmlega, og láti sér finnast,
að þetta sé andstæður. Sjálfum hefir ritstjóran-
um ekki getað slíkt til hugar koinið, nera því
að eins, að honum sé alt skilnings-ljós horfið.
En heiðarleg baráttu aðferð getur þetta naum-
astiheitið. Enda er það líkasvo barnalegt nart,að
hlægilegt verður í augum allra, sem nokkuð
hugsa út í. En tvisvar verður gamall maður
barn.
Broslegast verður það einmitt, þegar hugsað
er út í, að þetta er nú hið eina innlegg í deilu-
málin, sem um langan tíma hefir komið frá
brjósti ritstjórnarinnar sjálfrar. Nær sýndist
liggja, að hún sýnJi lit á að færa rök fyrir stað-
hæfingum sínum og leggja fram þekkingar-heim-
ildir fyrir skoðunum sínum á biblíunni og játning-
arritunum, sem búið er að marghrekja, svo ekki
er heil brú eftir í. Hvað er orðið eftir af erindinu
stórorða um Gildi trúarjátninga ? Sýnt hefir
verið fram á með söguleguin gögnum, að það er
vanþekkingarvefur frá upphafi til enda, svo engin
tætla er orðin eftir. Var ekki nær að malda þar
eitthvað í móinn og leggja fram einhver gögn,
máli sínu til stuðnings ?
Því heiinurinn, sem vér lifum í, er gjörður með
þeim undrum, að alt verður að þoka fyrir þekk-
ingunni.
En í deilunni sem hér á sér stað, hefir ritstjórn
Sam. verið undur óheppin að því leyti, að hún,
sem mestri þekkingu ætti að hafa safnað, hefir
alls engri þekkingu í ágreiningsefnunum haft til
að dreifa. Engitin maður, sem henni fyl^ir, hefir
meiri þekkingarrök Við að styðjast í trúmálum
fyrirneitt orð, sem hún hefir sagt.
En aftur hefir hún lagt til frá eigin brjósti fyrir-
dæmingartiar, nafngiftirnar og—innblásturinn.
SÆLIR ERU HÓGVÆRIR.
,,Við jarðarför Hallgríms biskups komust allir
ræðumenn inn á orðin úr Matt. Ö5—9,“ er oss
ritað í bréfi frá Reykjavík. Það eru orðin, sem
byrja með : Sælireiu hógværir. Það er fagur
vitnisburður, og sannur. Eitthvert erindi á kirk-
jan að reka með þjóð vorri,meðan hún á mönnum
að skipa í æðstu embætti, er slíkan vitnisburð
eiga.
Baráttu-tímar eru nú með þjóð vorri óvenju-
lega miklir. Alt er á tjá og tundri. I voru smá-
vaxna þjóðlífi eru þrengslin svo mikil, að marg-
falt tilfinnanlegra verður. Aldrei hefir meira
þurft á sannri hógværð að halda en nú. Sárt, að
ekki skuli fleiri hötðingjar í liði, sem það hrós
eiga, en raun verður á. En er sársauka kennir
með einhverri þjóð út af siðferðis-bresti einhver-
jum, stendur sú tíð vanalega fyrir dyrum, að úr
honum bætist. Vonandi kemur það líka fram í
íslenzku þjóðlífi.
JÓLABÓK.
Lagleg bók með því nafni er oss send til um-
getningar. Arni Jóhannsson, biskupsritari og
Theódór sonur,hafa gefið út, fólki til dægrastytt-
ingar um jólin, og er þess getið í formála, að
þeir hafi í hyggju framvegis að gefa út jólabók,
fjölbreyttari en þessa. Hugsa þeir sérsíðar að
láta þar birtast frumsamdar sögur og kvæði,
myndir og ýmsan fróðleik. Sögurnar, sem í
þessu fyrsta hefti birtast,eru sérlega geðþekkar
og laglega þýddar. Þær eru tvær: Jólastjarna
Eddessuborgar eftir Ingiborg M. Síck, og Jólin
saga eftir danskt æfintýraskáld Carl Ewald.
Hugmyndin með Jólabók sérlega góð, en vel
þarf að vanda til, ef góð á að vera, svo alt sé þar
jólum samboðið, list bæði í lesmáli og letur-
gjörð og myndaskrúði.