Breiðablik - 01.03.1911, Blaðsíða 6

BREIÐABLIK
150
morð komast eigi í hálfkvisti við hryðju-
verk stjórnarinnar, í glæpsemi og vitfirr-
ingu.”
í ritgerð þessarri segir hann meðal ann-
ars: ,,Eg fæ eigi lengur boriö þetta.
Eg rita þetta, til þess annaöhvort veröi
þessum dýrslegu hryöjuverkum látið
linna, eöa sambandi sjálfs mín viö þau
veröi slitið, og eg verði lokaöur í díflissu,
þar sem eg get verið alveg viss um, aö
skelfingar þessar eru eigi framdar mín
vegna.. Eða þaö sem enn belra væri —
svo gott, aö eg þori eigi aö láta mig
dreyma um svo mikla hamingju—aö þeir
færi mig í sama hjúp og hettu og þessa
bændurog ýti mér líka út af bekknum, svo
líkamsþungi minn megi draga lykkju,
hála af sápu, mátulega fast um minn
gamla háls“.
III.
í fjallræðu mannkynsfrelsarans fann
Tolstoi þá lífsspeki, er hann tileinkaöi
sér Af kenningu Krists lét hann sér
skiljast, að hann ætti eigi einungis aö
svifta menn lífi, heldur jafnframt aö var-
ast aö láta hatur ril mannanna og fyrir-
litningu fá vald yfir sér. Hann ætti eigi
aö eins að temia sér skírlífi, heldur líka
hreint hugarfar. Hann ætti eigi aö eins
aö láta vera aö fremja meinsæri, heldur
aö vinna eið yfirleitt. Hann ætti eigi aö
eins aö forðast illvirki, heldur líka aö
verjast gegn hinu illa. Menningin fanst
honum komin á glapstigu. Hernaöurinn
væri grundvöllur hennar, drambiö, mun-
aðurinn, eiöarnir, dómarnir, refsingarnar.
Alt þetta væri rangt. Vísindin finnast
honum gagnslítil, af því þau ráði ekki bót
á böli mannanna. Listin fanst honum
að flestu verr en gagnslaus, þar sem hún
æsti oftast ástríður mannanna. Vélasmíð
og uppfundingum nútímans haföi þessi
spámannssál fremur ímugust á. Hann
leitaði fyrst og fremst guösríkis og rétt-
lætis þess. Nafnbætur, metorð, auöæfi,
dómstóla, lögmenn, bööla, þjóöerni, her-
vald, bardaga, menningu, ánægju og
skemtanir áleit hann alt hégóma og ilt
eitt. Og alt þetta dró hann af kenningu
meistarans mikla, í guöspjöllunum.
Hann leitast viö að gera öllum heimi
skiljanlegt, aö sú trú, er Kristur, kendi,
sé fyrir þetta líf og þenna heim, en eigi
aö eins fyrir annað líf og annan heim. Og
þetta gerir hann eigi aö eins meö oröum,
heldur hinni fullkomnuslu fyrirmynd,ef til
vill, er gefin hefir verið á þessarri öld. Og
sú fyrirmynd hefir haft stórkostleg áhrif.
Hún er að líkindum aldarinnar stæsta af-
rek. Hann hefir, ef til vill, sýnt
meiri viöleitni í aÖ breyta eftir Kristi, sýnt
stórkostlegri sjálfsafneitan, meiri fúsleik
aö taka okið á sig og bera þaö en nokkur
maður á nýrri tíö. Enginn maður, gædd-
ur hæfileikum jafn-glæsilegum, og honum
jafn-ofarlega í mannfélaginu, hefir nú á
dögum boriö jafn-mikiö hungur og þorsta
eftir guðsríki í sálu sinni.
Þess vegna kemur hann öllum réttsýn-
um mönnum nú fyrir sjónir eins og einn
hinna allramerkustu manna mannkyns-
sögunnar. Stórgáfaöur, af göfugum ætt-
um, auðugur, nafnfrægur, dáður af öllum
heimi, og hampað á höndum. En gerir
alt, er í hans valdi stóö, til að veröa al-
múgamaöur, blásnauður, óþektur og
smáöur. Hann hefir reynt af alefli aö lifa
sama lífi og þeir, sem lakast eru settir,
og fann þar lífsins eina fögnuö, að svo
miklu leyti sem honum hepnaðist þaö.
Öörum vildi hann eigi þrýsta og lét t. d.
fjölskyldu sína ráða lifnaðarháttum, sem
henni voru geðfeldastir. En einmitt þar
hefir sjálfsfórnin oröiö augljósust og biliö
á milli hans og fjölskyldunnar stærra og
stærra, unz hanti aö lokum yfirgaf hana,
til aö deyja einn. (Meira.)