Breiðablik - 01.11.1913, Blaðsíða 10

9o
BREIÐABLIK
hugsanastrauminum, og sé álíka vel vak-
andi og aSrar, þar sem um velferðarmál
mannkynsins er að ræSa.
1.
Mörgum er minnisstæS skáldsagan
enska: R o b e r t Elsmere,1 2) sem út
kom á Englandi fyrir 25 árum, og' vakti
svo mikla eftirtekt. Hún var eftir eina
hina gáfuSustu konu, sem uppi er, Mrs.
H u m p h r e y W a r d. Gladstone gamla
fanst svo mikiS til um bókina, að hann
reit um hana langan og afar-vandaSan
ritdóm íNineteenth Centur y2).
Bókin var um trúarbrögðin. Hún var
eins konar forboSi og undanfari þeirrar
hreyfingar á því svæSi, er síSan hefir átt
sér stað, og svo miklum tíSindum hefir
þótt sæta. Bókin varð þegar stærsta
umtalsefniS í hinum mentaSa heimi. Á
fimm mánuðum var hún sjö sinnum gefin
út í þrem bindum, og í Ameríku kom bún
út í ótal ódýrum útgáfum. Hún var
þýdd á öll belztu tungumál NorSurálfu,
og um hana birtust langar ritgerSir í
lærðum tímaritum á meginlandinu, og
víðs vegar um hinn mentaða heim. R o-
bert Elsmere þykir meS ágætustu
skáldsögum enskra bókmenta. Prestur-
inn, Robert Elsmere, er nýi tíminn og
hin nýja trú. Eu konan bans er gamli
tíminn og gamall rétt-trúnaður, þröng-
sýnn og umburSarlaus. Ut af hinum
nýja skilningi prestsins á kristindóminum
og trúaratriBunum, verður barátta mikil
milli þeirra hjóna, svo að þanþol kær-
leiksbandsins milli þeirra reynist, unz aS
því er komiS aS bresti. Lýsing þessarr-
ar baráttu þykir bæSi sönn og skáldleg
meS afbrigSum. Samt var þaS hin ná-
kvæma lýsing þeirrar hreyfingar, sem þá
nefndist hin hær.ri k r i t i k, og áhrif
hennar á trúarhugmyndirnar, sem aflaBi
1) Mrs. Humphrey Ward: Robert Elsmere.
London 1888, i—iii vols.
2) W. E. Gladstone: Robert Elsmere and
the Battle of Belief. May 1888.
bókinni mestrar frægSar. Bókin bafSt
meiri áhrif hvar sem hún var lesin, og
miklu víðtækari, en nokkurt vísindarit
hefSi getaS haft. Út af henni risu á-
greiningsumræSur um aðalatriSi kristin-
dómsins og hiS feikna starf, sem manns-
andinn var að vinna á sviSi trúarbragS-
anna, og sogaSi um leiS til sín áhuga al-
mennings. Robert Elsmere er saga
þessarra 2^ ára, sögS fyrirfram. Barátt-
an andlega, sem bókin lýsir svo fyrirtaks
vel, aS því er til þeirra prestshjónanna
kemur, hefir veriS barátta, er síSan hefir
átt sér stað í mannfélögum, söfnuðum,
kirkjudeildum. Bvlting hefir fram kom-
iö í hugum manna í trúarefnum, sviplík
þeirri byltingu sem fram kom á siðbótar-
öldinni, jafn-mikil og markverS.
Nú hefir þessi merka skáldkona, sem
er bróöurdóttir skáldsins Matthew
A r n o 1 d, og nú 62 ára gömul, ritaS
aöra sögu, sem er aS vekja álíka eftirtekt
í hinum enska heimi og hin eldril). Hún
er um annan prest og þá breytingu trúar-
hugmyndanna, sem fram kemur hjá hon-
um sjálfum, og hann flytur söfnuöum sín-
um. Hann er aS lokum kæröur á kirkju-
þingi og fundinn sekur. En bókin endar
meö, aS samin er bænarskrá til parla-
mentsins, um breytingu á trúarjátningum
kirkjunnar, sem fajr undirskriftir svo
feiknamiklar, aS alt kemst í uppnám.
2.
Skáldsagnahöfundum stjórþjóðanna
skilst, hve stórmerkir atburðir eru aö
gerast meö mönnum á trúmálasviðinu.
Hið sama og í Norðurálfu á sér staB bér
í Ameríku. Eyrir nokkurum árumkomút
skáldsaga í Bandaríkjum, sem sagt er að
hafi veriS lesin svo að segja af hverju
mannsbarni í landinu, eftir höf. H a r o I d
B e 1 1 W r i g h t, um sama efni, og þótti
afar mikiö til koma2). En nú í sumar kom
1) Mrs. Humphrey Ward: The Case of
Richard Meynell, 1913.
2) Harold Bell Wright: The Cc^lling of
Dan Mathews.