Alþýðublaðið - 25.08.1963, Blaðsíða 13

UM síðustu helgi Toru liðin
tvö. ár frá stofnun Framfafa-
banðalags ríkja rómönsku Am-
eríku og Bandaríkjanna í bæn
um Punta del Este í Uruguay.
Á stofnfundinum var sam-
þykkt tíu ára áætlun til efling
ar friði, framförum og þjóðfé-
lagsíegum umbótum í róm-
önsku Ameríku. Bandaríkin
féllust á að veita ríkjunum 20
þús. millj. dala aðstoð, og ríki
rómönsku Ameríku samþykktu
að nota þetta fé á sem beztan
hátt til umbóta á sviði landbún-
aðar, fjármála og stjórnarhátta
Fróðir menn telja, að ekki
hafi mikíli' árangur orðið af
starfi Framfarabandalagsins á
þessu tveggja ára tímabili.
Hinar háleitu vonir, sem menn
gerðu sér fyrir tveim árum,
hafi ekki rætzt. Hins vegar er
bent á, að menn hafi gert sér
of miklar vonir í upphafi og
búizt við of skjótum árangri.
* MARGT GERT ,
Þar til í marz sl. var unnið
að 392 frainkvæmdum á vegum
bandalagsins i 23 Iýðveldum
rómönsku Ameríku. Hér er m.
a. um að ræða byggingafram-
kvæmdir, framkvæmdir í iðn-
aði, efnahagsáætfanir og að-
stoð á sviði menutamála, heil-
brigðismála, vetferðarmála o.
fl.
Á síðastliðnum tveirn árum
hafa 140 þúsund ný heimili ver
ið reist, bætt hefur verið 8200
kennslustofum við skóla og
4.000.000 kerinslubækur hafa
verið gefnar út og þeim dreift.
Bændur í rómönsku Ameríku
hafa fengið 160 þúsuud bún-
aðari'án, 700 vatnsveitum hefur
verið komið upp og um 900
sjúkrahúsum og heilsuverndar-
stöðvum.
En þótt margt hafi verið
gert þykir það ekkí nóg. Og
þótt Bandaríkjamenn hafi orð-
ið fyrir vonbrigðum eru þeir
staðráðnir í að halda starfinu
áfram. Á yfirstandandi fjár-
hagsári veita Randaríkin banda
laginu um 852.000.000 dollara
tjál starfseminnar. Bandalagið
hafði bcðið um 902.000.000
dollara og þrátt fyrir aukna
andúð í bandaríska þjóðþing-
inu á aðstoð við erlcnd ríki
fær það ineira fé en á síðasta
ári.
segja, að Bandaríkjamenn hafi
beitt sér fyrir stofnun banda-
lagsins af ótta við útbreiðslu
kommúnismans og áhrif Fidel
Castro. Bandalagið hafi opnað
þeim auðvelda leið til þess að
draga úr áhrifum kommúnista.
Aðrir Suður-Ameríkumenn vé-
fengja þetta eklti en segja. að
ekki megi gera Iít;ð úr góðúm
vilja Bandarikjamanna.
Á þeim "tveim árum, sem
bandalagið hefur starfað, hefur
byftingin á Kúbu ekki verið
tekin til fyrirmyndar í róm-
önsku Ameríku. Þótt Fidel
Castro eigi stuðningsmenn í
öllum löndum rómönsku Áin-
Teodoro Moroso
eríku hefur ekkert lánd farið
að dæmi Kúbumanna. Margir
þessara stuðningsmanna Castr
os stunda undirróðtirs-
hryðjraver&astarfsemi.
Sú staðreynd, að Kúb
algeríega háð valdáblökk
kommúnista og tekur sömu af-
stöðu og kommúnistaríkin hef
ur einangrað Kúbu frá öllum
nema öfgasinnum. Samúð fólks
í rómönsku Ameríku með bylt-
ingunni hefur minnkað til
muna.
★ GAGNRÝNI
* AHRIF CASTROS
' MINNI
Framfarabandalagið hefnr
sætt þó nokkurri gagnrýni,
bæði I Bandaríkjunum og Suð-
ur-Ameríku. Meðal annars hef
ur sú gagnrýni komið frain, að
Bandaríkjamenn hafi ckki ver-
ið rausnarlegir með aðstoð
sinni fyrir milfigöngu banda-
lagsins og fyrst og fremst
hugsað um eigin hagsmunl.
Sumir Suður-Ameríkumenn
Annað atriði, sem gagnrýnt
er, er það, að ríki rómönsku
Ameríku fái ekki að taka nógu
mikinn þátt í stjórn banda-
lagsins og stjórnin sé nær ein
göngu í höndum Bandaríkja-
manna. Forseti Framfarabanda
lagsinr,, Teodoro lHnroso, er
frá Puerto R'co, en hefur
bandarískan ríkisborgararétt.
Þá finnst ýmsum bandalagið
ekki gera nógu mikið af því
að stuðla að sönnu lýðræði í
rómönsku Ameríku. Gagnrýn-
endurnir benda á aðstoð banda
lagsins við stjórnir herfor-
ingja í Argentinu og Perú á
síðasta ári. í báðum þessum
ríkjum hefur að vísu verið
horfið aftur til lýffræðislegs
stjórnarfars.
Venjulegir borgarar, sem
spurðir hafa verið áfits á banda
laginu, hafa komlð fram með
gagnrýni og óánægju. Þeir
hafa t.d. gagnrýnt, að aðstoð
þess skuli fara fram um stjórn
irnar, sem oft steli fénu, sem
lánað er. Ef bandalagið snúi
sér beint til fólksins verði
vandamál þeirra leyst.
Stjórnmálamenn í rómönsku
Ameríku hafa einnig oft kom
ið fram með gagnrýni. Bel-
aunde, forseti Perú, hefur u
sagt, að bandalagið farl hall-
oka í baráttunni gegn vanþró-
- un, eymd og fáfræði. Bandalag
ið sé seint í svifum, ekki nógu
sveigjanlegt og skriffinnska
hrjái það.
★ SKÝRSLA LLEARS OG
ICUBITSCHEK
En algengasta gagnrýnin er
á þá lund, að rómanska Amer-
íka Ieggi of lítið til samstarfs-
ins og er því oft kennt um erf
iðleikana. Bandaríkjamenn
stefna nú að því, að bæta þenn
an galla.
í vetur sömdu tveir virtustu
stjórnmálamcnn rómönsku
Ameríku, Kubitschek, fyrrver-
andi forseti Brazifíu, og Lleras
fv. forseti Kólombíu, skýrdu
um bandalagið. Þeir bentu á
ýmsa galla og komu fram mcð
gagnrýni. Þeir hvöttu báðir til
virkari þátttökq rómönsku Am
eríku í bandalaginu.
Þeir voru ekki sammála í
öllum atriðum. Kubitschek ját
aði að bæta þyrfti lífskjör al-
mennings í rómönsku Am ;r-
íku, en viídi að fyrst yrði lögð
áherzla á að efla undirstöðn at-
vinnuveganna. Þegar atvinnu-
vegirnir værn komnlr á traust-
an grundvöll mætti hækka lífs
staðalinn.
Lleras var á öfugri skoðun.
Hann taldi, að fyrst ætti að
stuðla að þjóðfélagslegum fram
förum, svo sem byggingu húsa
og aðgerðum í heilbrigðismál-
um, vegamálum og menntamál-
um.
En þeir voru bóðir sammála
um, að þörf væri á aukinni
þátttöku rómönsku Ameríku í
starfi bandalagsins. Þeir lögðu
til, að sett yrði á fót nokkurs
konar þing allra -þjóða róm-
önsku Ameríku, sem hefði vald
til að segja hvaða framkvæmd-
ir skyldu ganga fyrir, sam-
ræma eyðslu stjórnanna, sam-
þykkja frámkvæmdir og stuðla
að vöruskiptum og verðfestí-
ingu gjaldeyris.
EnnfremiUr hvöttu þeir til
þess, að þinginu til ráðunautar
yrði nefnd sérfræðinga að fyr-
irmynd OECD, sem samræmdi
Marshall-aðstoð USA í Evrópu
eftir heimsstyrjöldlna. >jú hafa
fregnir borizt af því, að Banda
ríkin hafi fallizt á, að komið
verði á fót slíkra samstar,’s-
nefnd til þess að hleypa meira
Kfi í bandalagið.
★ FRAMKVÆMDA-
NEFND
Þessari framkvæmdanefnd
sem kölluð verður Inter-Am-
erican Development Comm-
ittee, verður komið á fót í
haust. Bandalagið á ekki leng-
ur að vera rammi einhliða að-
stoðar Bandaríkjanna heldur
veita rómönsku Ameríku beina
ábyrgð á skipulagningu og
framkvæmd stefnu bandalags-
ins, að því er forráðamenn
Framfarabandalagsins segja.
Vonazt er til þess, að nefnd-
in, sem á að fá talsverð póli-
tísk völd, geti lagt harðar að
ríkjum rómönsku Amrt-íku
í því skyni að koma á ýmsum
umbótum, en Bandaríkin.
Helzta vopn nefndarinnar verð
ur vald hennar til þess að
segja hvaða framkvæmdir skuli
ganga fyrir og hverjar ekki.
Ef eitthvert ríki stuðlar
ekki nægilega að umbótum
eða gerir ekki alvarlegar ráð-
stafanir til skipulagningar í
cfnahagsmáfum getur það orð
ið af aðstoð bandalagsins.
Til þessa hefur þetta vald
verið að miklu leyti í höndum
bandarísku stjórnarinnar.
Þetta héfur komið stjórninni í
erfiða afstöðu og hefur hún
af þessum sökum verið sökuð
um að stjórna ein bandalaginu.
Ýmsir telja að þessi tilraun
til þess að breyta bandalaginu
kunni að valda straumhvörf-
um í viðgangi þess. Bandaríkja-
menn eru staðráðnir í að starf
bandalagsins mistakist eksi.
Dean Rusk utanrfkisráðherra
heftir sagt, að Bandaríkjamenn
verði aldrei fullkomlega ánægð
ir með bandalagið, cn þeir ef
ist ekki um, að lýðræðisleg þjóð
félagsbylting í rómönsku Am-
eríku geti orðið að veruleika.
„STÓRI BRÓÐIR* ‘heitir þetta listaverk, sem við sjáum |
1 hér á myndinni. Það var sýnt á samsýningu, sem haldin var 5
= fyrir skömmu í Vestur-Berlín, og er sagt að þetta verk hafi |
i þar vakið mikki athygli einkum þó meðal yngri kynslóðarinnar. =
I Samsetningiir alls konar járnaruls gerist nú æ algengari og vin §
i sælli meðal listamanna.
5 ■ ' ■ ■!.' 5
■w jiiii'miiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiumuiiiiiiiiumiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiuiiaiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiuaiiiiuiiiiiiiiiiiuiiiuri
ALÞÝDUBLAÐIÐ — 25. ágúst 1963 |,3