Lögrétta - 01.07.1934, Blaðsíða 17

129
LÖGRJETTA
180
, Nú þykir það undrum sæta um þvert og
endilangt ísland, ef einhver gerist til þess
að segja sannleikann hlífðarlaust, hver sem
í hlut á, en lýgi og rógburður óhlutvandra
manna eru daglegt brauð, sem mjög mörg-
um virðist falla vel og telja hina bestu nær-
ingu“. — Ilins er þó skylt að geta, að und-
antekningar eru hjer sem annarsstaðar, og
að víðar mun pottur brotinn í þessum efn-
um en hjer á landi, þótt vjer af hagsýnum
ástæðum höfum tekið það dæmið er næst lá.
Þetta er forsenda vor, að í nútíðarstj órn-
málalífi voru sje lýgin notuð og varin sem
vopn og verja. Nú er spurningin, sem oss
langar til að leysa úr, hvort þetta sje rjett
skoðað, hvort lýgin sje í raun rjettri nauð-
synleg og til blessunar og sigursældar á
þessu eina sviði mannlegs lífs.
Vjer munum allir á það fallast, að það er
tilgangur ríkisins að efla heillir allra þegn-
anna með þeim ráðum og dáðum, sem happa-
drjúgar reynast i bráð og lengd, en útiloka
og útrýma öllu, sem er skaðlegt fyrir þjóð-
arheildina. Þessvegna ber öllum þeim, sem
vilja þjóðinni vel — og þá einkum forvígis-
mönnum hennar og leiðtogum — að rísa
seid einn maður gegn öllum þeim kenning-
um og bardagaaðferðum, sem eru eitur í
beinum þjóðlíkamans. Er og vert að minn-
ast þess, að jafnvel það, sem sýnst getur
ávinningur i bili, er kanske í raun og veru
til vanheilla og niðurdreps. Má sýna fram
á það með ofur einföldu dæmi. Menn vita,
að áfengi hefur fyrst í stað fjörgandi og
styrkjandi áhrif á mannslíkamann. En hitt
vita menn og, að sú fjörgun er lýgikraftur,
sem svíkur alla fyr en varir og dregur æ
slæman dilk á eftir sjer. Er áfengið jafnvel
svo mikill skaðvaldur mannslíkamans, að það
eyðileggur hann á tiltölulega skömmum
tíma, ef það nær á honum verulegum tök-
um.
Nú er vitað, að lýgin er í sjálfu sjer hið
mesta skaðræði. Og hún er svo óþokkasæl,
að lygarinn sjálfur vill aldrei við hana kann-
ast, heldur ber hana fyrir sig undir nafni
sannleikans. Það er og vitað, að hún er eins
og óheillavopnin í þjóðsögunum, sem snúast
í höndum þeirra er beita þeim og vinna
þeim sjálfum mein. Þannig er lýgin til nið-
urdreps andlegu lífi stjórnmálamánnsins
eins og hverra annara. Er því snildarlega
lýst meðal annars í leikriti Björnsons:
„Paul Lange og Tora Parsberg“. Loks er
vitað, að menn leita eigi leiðsagnar þeirra,
er þeir ætla að ljúgi að sjer, og leiði þá í
álinn frekar en á vaðið.
Af þessum almennu atriðum drögum
vjer þegar þá ályktun, að lýgin sje til
óheilla og óverjandi á stjómmálasviðinu sem
öðrum' sviðum mannlífsins, enda grafi hún
þar æ grunninn undan velferð þegnanna.
Fara hjer á eftir nokkrar sannanir.
Allir kannast við Jesúíta. Þeir eru eins
og fyr getur illræmdir um víða veröld fyrir
aí> hafa fundið upp og fylgt fram þeirri
rangnefndu siðreglu „að tilgangurinn helgi
meðalið“ á öllum sviðum, svo að vopn sjeu
leyfileg og meira að segja æskileg til sigurs
góðum málstað. Raunar hefur þessi munka-
regla orðið hvað voldugust og áhrifamest
allra kaþólskra reglna, og gengi hennar ver-
ið mjög glæsilegt á sumum tímum. En hitt
er enn sannara, að enginn f j elagsskapur hef-
ur verið meira hataður og fyrirlitinn, vegna
þess hve reynslan hefur gert augljósa skað-
semi þessarar lífsskoðunar hans, ekki síst á
sviði þjóðmálanna. Er skemst frá því að
segja, að á liðnum öldum hafa Jesúítar vei--
ið gerðir landrækir úr einu landi af öðru, og
er það ætlun vor að nú eigi þeir að lögum
hvergi griðland undir sólunni, þ. e. a. s. þeir
Jesúítar, sem verja þetta rjettnefnda sið-
leysisboðorð. Fyrir lýgina hafa þeir fyrir-
gert landi og eignum, orðið landlausir og úr
sögunni.
Á gullaldartímum Rómverja var sannleik-
urinn tignaður þar í landi. Sagan segir, að
þegar Ágústus hjelt sigurreið sína, eftir
hrakfarir Markúsar Antoníusar og Cleo-
pötru, hafi prestur einn egiptskur verið
meðal fanga þeirra, er líflát var ætlað. En
er öldungaráðinu var frá því skýrt, að mað-
ur þessi hefði aldrei orðið ber að skreytni,
og að víst væri talið, að hann kynni ekki að
segja ósatt, gaf það honum ekki aðeins líf
og frelsi, heldur fjekk honum æðstaprests-
embætti, og ljet gera líkneski honum til
heiðurs.
Aftur á mÓti er hermt að líkama hins