Lögrétta - 01.07.1934, Blaðsíða 34

163
LÖGRJETTA
164
„Kossuth einn varð hildi að heyja,
honum sje lof um alla stund!!
Hans skal nafn uin allar aldir,
Arpaðs meðan stjarna skín
öldum lýsa’ að Óðins hallar
æðstum flaumi' uns sólin dvín“ o. s. frv.
Þegar Rússar sigra Ungverja færist Gísli
rnjög í aukana og hellir skömmium yfir
Rússa. Hann heitir enn á Þór og segir:
„Lyftu Mjölni, manna vin,
merðu’ hið arma þursa kyn!“
í næsta kvæði væntir Gísli hefnda:
„því kvíðið, kappar, eigi,
sem Kossúth fylgduð best
enn að efsta degi —
yðar skal hefna mest;
og hans skal heiðbjart ljóma
ó himni nafnið enn,
er foldar fellidóma
fymda hafa menn.
En þeir, sem illa undu
og ættjörð sviftu fró
á vondri vjela stundu,
þeim verður ei heipt að ró;
þeir eiga enn í stríði
við úlf og næturhrafn,
þá skelfur kvöl og kvíði
og Kossuths mikla nafn“.
Þegar Bismark kemur til sögunnar dáist
Gísli mjög að honum:
„Hans er frægð í heimi rík;
heiptarblóði drifin
Austumikis aldin f)ík
er í sundur rifin".
Ungverjaland varð þá sjálfstætt, í kon-
ungssambandi við Austurríki. Þetta kvæði
endar Gísli með orðunum: „Heyrt svo Þór
nú hyggjustór hefur bænir mínar“. Hann
yrkir langa lofdrápu um Bismark og líkir
honum við sjálfan Ása-Þór.
Enn yrkir hann um stríðið milli Rússa og
Tyrkja 1879. „Dagur er horfinn, dofnað
blóð, dregur að aldurtila", segir hann um
Tyrki. En það þykir honum sárt, ef Rússar
eigi að erfa þetta ríki: „Hitt væri mein,
ef óþjóð ein arfinn mikla tæki“, og „Andra
þjóð (Rússar) var aldrei góð, öngvir lofa
hana“. Hann lofar Tyrki og kallar þá „ós-
rnanns kyn hið snjalla“, en um óvini sína,
Rússa, segir hann: „Miklagarðs hið mæta
bú mega þeir aldrei hljóta“. Og Gísla hitn-
ar mjög um hjartarætur við þá hugsun, að
slíkt gæti komið fyrir:
„Fyr skulu drífa dreyraský
dökk með himinröndum
og aftur hefjast hildi ný
heims í öllum löndum.
Fyr skal rofna heiðishöll,
hafið á löndin stríða
og hrynja öll hin fomu fjöll
um foldargeiminn víða. —
Heldur en lengi þræla þjóð
þolum svikin manna,
og Grikkja seljum grýtta lóð
greyjum Væringjanna.
Komi íram ó víga völl
að verja rjettinn þjóða
annað kyn en ólóns tröll,
sem eitt hafa grand að bjóða.
þeir, sem ánauð ætla fold
og argskap mestum stýra,
sigri ræntir momi’ í mold,
en magnist frelsið dýra.
Og hina, sem að bröndum blóðs
búast öld að verja,
styrki alla guð til góðs
gunni’ að heyja hverja”.
Jeg hef dvalið við þessi kvæði Gísla bæði
af því, að þau eru nokkuð sjerstæð í ís-
lenskum kveðskap á síðastliðinni öld að því
leyti, að samtima heimsviðburðir eru yrkis-
efni hans, og líka af því að þau sýna glögt,
hve frelsishreyfingar samtímans hafa átt í
honum einlægan talsmann. En hjer heima
á ættlandi Gísla hafa menn litið á hann
eins og andstæðing frelsisbaráttu hans eig-
in þjóðar. Það voru, að sögn, oft óþvegin
orð, sem helt var yfir hann á fundum Hafn-
ar-lslendinga út af stjórnmálaskrifum hans
í dönsk blöð. Ungur mentamaður hafði t. d.