Alþýðublaðið - 09.10.1963, Qupperneq 8

MIOBÆRINN IBJORTU BALI
Rætt viö Guömund Karlsson, blaöamann, sem gefur út bók fyrir jólin um brunann mikla 1915.
GUÐMUNDUR Karlsson blaða-
maður við Vikuna stendur í björtu
báli af eftirvæntingu og hrolli
þessa dagana. Hann er nefnilega
að gefa út sína fyrstu bók og bók-
in er um niesta bruna, sem orðið
hefur í Reykjavík og líklega á ís-
Iandi, og titill bókarinnar er: „í
björtu báli”. Vel getur verið, ef
bókin er vel og listilega skrifuð, að
bruninn mikli á Bergþórshvoli
forðum daga, verði að setja nokk-
uð ofan í þjóðsögunni, enda líka
ófært að meira en þúsund ára
þjóð hafi ekki af að státa nema
einum sögufrægum eldsvoða.
Árið 1915 varð svo mikill bnmi í
Reykjavík, að 10 hús við Austur-
stræti brunnu til ösku, tvö önnur
skemmdust og eru þá ótaldir skúr-
ar og þessháttar. Tjónið var þá
metið á tæpa milljón, sem á nú-
tímamælikvarða yrði ekki mikið
undir 100 milljónum. Auk þess
kostaði eldsvoðinn tvö mannslíf.
Guðmundur Karlsson hefur tek-
ið sér fyrir hendur að skrifa bók
um þennan bruna. Bókin kemur
út hjá Ægisútgáfunni og verður
Ljósmyndir af brunanum mikla í Austur stræti cg Ilafnarstræti, 25. apríi 1915.
liklega komin á markaðinn um
miðjan nóvember og Guðmundur
segist gera sér góðar vonir um
sölu.
— Segðu mér, Guðmundur.
Hvernig stóð á því að þú valdir þér
einmitt þetta efni?
— Ég er nú satt að segja dálítið
hissa á að enginn skuli hafa orðið
á undan mér. Þetta var ekki svo
lítill atburður í bæjarlífinu í þá
daga, en á hinn bóginn hef ég
mikinn áhuga á brunamálum, enda
eiginlega alinn upp á Slökkvistöð-
inni. Faðir minn, Karl Bjarnáson,
var nefnilega varaslökkviliðs-
stjóri. Sjálfur var ég í Slökkvilið-
inu í 13 ár og tók þátt í að ráða
niðurlögum nokkurra stórbruna og
get því rétt ímyndað mér hvernig
umliorfs hefur verið í miðbænum
þessa örlagaríku nótt árið 1915.
— Hvernig var brunavörnum
háttað hér í bænum á þeim árum?
— Þá var hér ekkert fast slökkvi
lið. Tveir menn voru alltaf á vakt
á stöðinni, en 36 manna lið úti í
bæ var kallað út með bjöllu. Lið
inu var skipt í þrennt eftir bæjar-
hlutum, eitt í austurbænum, ann-
að í vesturbænum og hið þriðja í
miðbænum. Tækin, handdælur og
slöngur voru svo geymd í ein-
hverju húsi í þessum bæjarhlutum
og slökkvuliðsmennirnir tóku þau
með sér á brunastaðinn á hand-
vagni.
— Var þá nóg vatn?
— Vatnsveitan var að vísu kom-
in, en vatnið var að sjálfsögðu
hvergi nóg á svo mikinn bruna.
— Pvernig hefurðu svo hagað
efnissöfnun?
— Ég hef talað við menn, sem
sjálfir voru viðstaddir brunann,
annaðhvort sem slökkviliðsmenn,
eða sem áhorfendur. Þeir eiga
margir persónulegar frásagnir og
lýsingar í bókinni. Lika hef ég
safnað smásögum um atvik við
brunann og eru þær bæði brosleg-
ar og hið gagnstæða. Þá hefur mér
tekizt að komast yfir mikið af
myndum, bæði af brunanum sjálf-
um og þessum bæjarhluta áður en
hann brann og svo að sjálfsögðu
myndir af þeim, sem koma við
sögu.
— Hvernig hófst þessi bruni?
— Hann byrjaði í Hótel Reykja-
vík. sem stóð þar sem SÍS kjör-
búðin stendur nú í Austurstræti
12. Þar hafði verið brúðkaups-
veizla um kvöldið, en eldurinn
kom upp um það leyti sem henni
lauk. Hann breiddist mjög ört út,
enda timburhús allt í kring.
— Hefur þú verið lengi að viða
að þér efni?
— Ég hef nú verið að grúska í
þessu í 2—3 ár, en mestu af efn-
inu hef ég safnað á þessu ári. Ann
ars hef ég alltaf haft mikinn á-
huga á þessum atburði og skrifaði
grein um hann í Lesbók Morgun-
blaðsins fyrir 10 árum. Svo verð
ég að játa, að mér hefur þótt gam-
an að vinna að bókinni og vel get-
! úh veríð ‘áð 'ég' Akfifi fléiri' slíkar
um aðra bruna.
— Þú sagðir áðan að þú hafir
sjálfur verið við nokkra stór-
bruna í þinni brunavarðartíð.
Hverjir eru þér minnisstæðastir?
— Það eru náttú !ega þrír brun
ar, sem bera hæst. Þegar Hótel ís-
land brann var svo vont veður og
milcill gaddur, að gallinn stokk-
fraus utan á okkur og við urðum
að byrja á því að sprauta yfir okk-
ur heitu vatni þegar við komum
heim.
Þegar bruninn mikli varð við
Amtmannsstíg leit anzi illa út á
tímabili. Það kviknaði í 8 húsum
útfrá einu og liðið var prðið
dreift.
TEXTI:
n'TTftR fwiwsoN
— En það hefur sem sagt allt
bjargast við?
— Já, ég var ekki hættur í
slökkviliðinu þá!
Þegar T a''c'a”r>o<:sr>í+.alinn frann
var þar herspítali og þegar við
komum á vettvang var húsið al-
elda, logarnir stóðu út um alla
glugga og uppúr þakinu. Okkur
var sagt á eftir að enginn hefði
farizt í f"'”nan"rr> nn mér hefur
nú alltaf bótt það ótrúlegt.
— Hvenær hættir þú svo í
slökkviliðínu?
Árið 1956. en þá réðist ég
blaðamaður hjá Vísi og var þar
næstu 3 árin, eða þangað til ég
byrjaði hér.
— Nokkuð, sem þú vilt taka
fram að lokum?
— Já, ég er að vona að fólki
þyki þetta íorvitnileg bók. Það cru
margir enn á lífi af þeim, sem
muna þennan atburð og eins og
ég sagði áðar. var þet a hreint
ekki svo lítill viðburður i þessu
litla bæjarfélagi í þá daga.
G. O.

FAR VERÖL
*''i tiiiuiiiiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiuiiiiiiiuiiiiiMiiiMÍuiiiiuuiiiiii
Bæjarbíó: Barbara. Þýzk
mynd byggð á færeyskri
sögu. Stjóriiandi: Frank Wis
bar.
ÍSLENZKIR lesendur kann
ast vafalaust við söguna Far
veröld binn veg, en eftir
henni er kvikmyndin Bar-
bara gerð, sem nú er sýnd
8 9. okt. 1963
ALÞYÐUBLAÐIÐ