Alþýðublaðið - 19.01.1964, Blaðsíða 3

Indlandspistlar frá
Sigvalda Hjálmarssyni
Adyar, Madras 7. des-
„Virðing fyrir sannleikanum og
rétti almennings til að fá að heyra
sannleikann er fyrsta skylda
blaðamannsins.“
Þá hefur maður það.
Þetta er nefnilega fyrsta grein-
in í grundvallaryfirlýsingu Al-
þjóða blaðamannasambandsins.
Og hvernig sem það tekst, þá
er starf blaðamannsins einmitt
fólgið í því að upplýsa almenning
um, hvað raunverulega er að gcr-
ast-
Allt hans amstur, asi og tauga-
veiklun stendur í sambandi við
það.
Ég vil þó ekki fortaka, að til
séu þeir gikkir í stéttinni sem þeg
ar á þarf að halda taka að sér að
hagræða sannleikanum. En þeir
eru undantekningin sem sanna regl
una um hina. Slík blaðamennska
er ekki blaðamennska, heldur oft
bara pólitísk „upplýsingaþjón-
usta,“ í ætt við tiltekin ráðuneyti
í einræðisríkjum, þar sem tekin
er ákvörðun um það, hvað skuli
vera satt og hvað logið. Þessi til-
hneiging skýtur jafnvel upp koll
inum í venjulegri pólitískri hlaða-
mennsku í skikkanlegum lýðræð-
isríkjum og þó liggur það í hlut-
arins eðli, að það að nota dagblað
að mestu til flokkspólitískra agíta
sjóna er svipað og að hafa matar-
ílát fyrir öskutrog.
Einhvem tímann verður viður-
kenndur munurinn á blaðamanni
og áróðurspostula — þeim, sem
aðeins vill varpa ljósi á staðreynd
ir, og hinum, em vill fá að ráða
því, hverju menn taka eftir í því
ljósi.
Einhvern tímann fara menn að
hugsa meira í pólitík, og brosa góð ■
látlega að þeim hávaða, hnefasteyt
ingum og buslugangi, sem nú er
talinn heyra til eðlilegri stjórn-
málabaráttu.
Fréttaitjórinn á Hindu, dag-
blaði, sem gefið er út á ensku í
Madras, vildi fræðast um það,
hvort ég, afdankaður fréttastjóri
af íslandi, kannaðist við nokkuð j
af hans vandamálum:
Hann: Á þessu landi gerast allir
stórviðburðir um það leyti, sem
blaðið er að fara í pressuna.
Ég: Alveg sama hjá mér, nema
þeir gerast eftir að það er farið
í pressuna.
Hann: Á þessu landi höfum við
fréttaritara út um öll þorp og
byggðir. Þeir gera þetta í tóm-
stundum. Stundum láta þeir vita
af fréttnæmum atburði á síðustu
stundu, stundum ekki fyrr en dag ,
inn eftir. I
Ég: Kannast við það.
Kýrin er lieilagt dýr í ludlandi, eins og kunnugt er. Til hennar
er beðið' og henni eru lialdnar miklar hátíðir. Lögreglan gætir þess,
að kýrnar gangi fyrir í umferðinni.
Hann: Hér á landi er til fyrir-
bæri sem heitir „auglýsingar".
(Hann talar ekki í virðulegum
tón). Þær hafa þá náttúru, að þeg-
ar mikið er í fréttum, yfirfylla
þær blaðið, en þegar fátt gerist
„dauður dagur" duga þær ekki á
auglýsingasíðurnar.
Eftir þetta tal var fullur skiln-
ingur okkar á milli.
Hindu er stórt blað, líkist New
York Times að svip og er prentað
í 150 þús. eint. Það birtir greinar
Walters Lippman, og er það mik-
il upplýsing fyrir mig.
Á forsíðunni eru gjama fréttir
frá Delhi, Bombay, Bangalore.
Kalkútta eða úr nágrannalöndun-
um- Pakistan er ekkert vinaríki,
og þá ekki Kinverjar, sem bíða,
gráir fyrir járnum, einhvers stað-
ar uppi 1 Himalaja.
Sannar heimsfréttir eru fáar.
Það sé ég nú betur en nokkru sinni
Heimur Indverjans er Indlands-
haf. Þetta mjóa langa haf fyrir
vestan Afríku, Atla(ntshafið, er
eiginlega ekki á þeirra áhugasvæði
Þeim er vorkunn. Þessi Evrópa
þarna norður frá er svo lítil og
fámenn, þótt andi hennar og vald
sé smátt og smátt að gegnsýra og
gerbreyta þjóðlífinu.
Það eru töluvert mörg blöð gef
in út á ensku í Indlandi. Englend-
ingar skildu hér ýmislegt gott eft-
ir, m.a- almenna enskukunnáttu í
borgunum. Það kom sér vel, því
nú geta Indverjar skilið hvorir
aðra. Tungur þeirra eru margar
og næsta ólíkar, og þar að auki
eru margar leturgerðir. T.d. hef-
ur tamil sitt letur og telegu ann-
að fyrir utan aðalletrið, Devana-
gari og fleiri.
Tamil er mest talað hér á Suð-
ur-Indlandi- Það er fagurt mál og
fornt. Það er ekki einu sinni svo
nýtilkomið að vera leitt af sans-
krít því máli, sem arískir menn
fluttu með sér til Indlands. Það
er af málastofni Dravidanna,
hinna dökku íbúa landsins, f.r
höfðu komið upp voldugum menn-
ingarríkjum löngu fyrir tilkomu
hinna ljósu sléttuþjóða.
Tamil virðist hafa glatað hæfi-
leikanum til að laga sig eftir nýj-
um aðstæðum. Jafnvel sá, sem
ekkert skilur í þessu hraða og
hljómmikla máli, veitir því at-
hygli að ensk orð fljóta inn á milli
ens og hnökrar í kembu, — air-
oplane electhicity o. s. frv. — en
ekki veit ég hversu mikil mál-
spjöll að því þykja. Þó eru gefin
út blöð og bækur á tamil, enda
var það forðum mikið bókmennta-
mál.
Tunga er eins og form, sem hugs
un manns er mótuð í- Um leið og
börn læra að tala, læra þau að
liugsa. Að steypa hugsun sinni
yfir í form annarrar tungu er að
endurmóta sjálfan sig. Það er gott
að kunna mörg mál, en ekki veit
ég hvort það er hollt fyrir allan
almenning að búa að staðaldri við
tvær tungur.
Indverjinn sýnist vera í tvennu
lagi.
Hann lifir í löngu liðinni fortíð
að hálfu, þegar himinn og jörðvoru
öðru vísi en nú. Og hann lifir líka
í tíma, sem gerir 430 milljónir
manna að nútímafólki beint út úr
kofum miðaldaþorpsins.
Enskan og blaðamennskan eru
gluggi almúgamannsins út í hinn
nýja heim og komandi tima.
Og svona er það, að ritstjórarp-
ir hjá Hindu vissu meira um ís-
land heldur en aðrir, sem ég hef 4
hitt hér- Þeir höfðu fylgzt með
sköpun nýju eyjunnar fyrir sunn-
an, þótt þeim fyndist ekki taka
því að gera hana að fréttamat hér.
Þeir vissu deili á stærð lands og
þjóðar, og datt ekki í hug, að á
íslandi byggju eskimóar, og þeir
mundu eftir þorskastríðinu sem
við áttum í við Breta.
Þetta er dæmi um blaðamennsku .
Blaðamaðurinn á að vera vak-
andi auga á líðandi stund. Hann á
að leitast við að skilja samtíðina,
áður en hún er orðin saga. Og tií
þess verður liann að freista þess
að skyggnast inn í næstu framtíð.
Hann er eins og vasaspegitl,
sem allir hafa við hendina, og
sjaldnast mikill spéspegill.
Menn hafa skoðun á því, hvern
ig blöð eigi að vera, af því að þeir
hafa skoðun á því, hvernig þeir
eiga sjálfir að vera. Ef blöð þykja
slæm þá er það oft af því að þau
sýna fólki, hvernig það er, þegar
það vill sjá sig eins og það þykisf
vera-
Menn vilja helzt ekki láta taka
mynd af sér nema í sparifötunum,
Framh. á 13. síðu
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 19. janúar 1964 3