Alþýðublaðið - 12.04.1964, Blaðsíða 10

Er æskilegt . .
(Framhald úr opnu).
einum eða nokkrum skólum, áður
en hún yrði almennt framkvæmd.
Það er rétt að geta þess að stór
hluti þess tiltölulega fámenna
hóps reykvískra barna- og ung-
linga, sem dveljast í sveit á sumr-
in, mun vera kominn til borgar-
innar í byrjun september, og ætti
þeim ekki að vera neitt að vanbún-
aði að hefja nám. Og í byrjun sept-
embermánaðar mætti m.a. iðka úti
íþróttir, t. d. frjálsar íþróttir,
náttúrufræðiathuganir o. fL, sem
vanrækt er í okkar skólum.
Hvað framtíðarstarfstíma skól-
anna snertir, tel ég, að þess verði
ekki langt að bíða að skólar barna
skóiastigsins hefjist almennt l.sept
ember og æskilegt væri að skólar
gagnfræðastigsins - svo og aðrir
framhaldsskólar lytu sömu reglum,
e. t. v. mætti hugsa sér, að fram-
haldsskólarnir hefjist 15. sept.,
þar til sú skipan verður almenn
að gefa frí á laugardögum í skóla
og á vinnustað, en þá yrði starfs-
tíminn almennt frá 1. september
hjá „öðrum þjóðum”, og sú vinna,
sem það stundar þennan tíma, sé
hættuleg þroska þeirra. Hjá „öðr-
um þjóðum” sé slik unglinga-
vinna jafnvel bönnuð.
Með vinnu barna og unglinga á
að vera strangt eftirlit. Það dylst
engum. En ef leyfast má að vitna
í „aðrar þjóðir”, þá telja skóla-
menn, bæði austanhafs og vestan,
þann kost einna stærstan við hið
íslenzka þjóðfélag, hve greiðan að-
gang æskumaðurinn á til alvöru
starfa við atvinnuvegina. Bæði á
Norðurlöndum og í Bandaríkjun-
um hafa fagfélög og verkalýðssam
bönd eftirlit með því að vinnu-
markaður yfirfyllist ekki af vinnu
afli skólafólks. Þesir aðilar setja
stól fyrir dyr, ekki skólayfirvöld.
Á íslandi er hins vegar beðið eft-
ir hverri hönd, sem boðin er fram
til vinnu. Því fylgja vissar hætt-
ur, — en einnig ómetanlegir kost-
ir. Að hve miklu leyti er atvinnu-
líf íslendinga háð námsfólki í
júní-júlí-ágúst-sept.? Hvaða áhrif
hefði það, ef sá hópur kæmi mán-
býlisins.
Hinrik Bjarnason kennari svarr
ar á þessa leið:
Nei, það tel ég ekki, — og mér
er jafnframt ómögulegt að já,
hvaða hlutverki slíkt þjónaði. Ef
skólaárið er lengt, hlýtur það að
vera í þeim tilgangi gert að stytta
þann tíma, sem það tekur náms-
mann að afia sér ákveðinnar
menntunar, eða að auka þá mennt
un, sem námsmaður fær á ákveðn-
um tíma. Hvort tveggja virðist
mér illframkvæmanlegt með nú-
verandi fræðslutilhögun.
Sú námsskrá, sem nú er farið
eftir, er í framkvæmd afskaplega
svigrúmslaus, og gerir kennurum
erfitt að rækja til fullnustu skyld-
ur sínar við nemendur. Ákveðið
námsefni skal kenna ákveðnum
aldursflokkum, án tillits til þroska
,, , , , ,, , ,., uði seinna til starfs, eða hætti
til 31. mai, a. m. k. i skolum þett- I , - , _ , , , ,, .
manuði fyrr? Og þvi ma ekki
gleyma, að heimili nemenda, mörg
hver, reikna með sumartekjum
þeirra. Það myndi vissulega þýða
aukið álag á sjóði heimilanna, ef
hluti þeirrar vinnu legðist af. —
Hættan á þvi, að unglingum sé
ofgert við vinnu, er auðvitað sí-
fellt fyrir hendi. En ekki eru sjá-
anleg nein merki barnlúa á ís-
lenzkum æskulýð. Fá lönd geta
státað' af jafnari hóp upprétts og
þróttmikils æskufólks.
Nú skyldi enginn skilja orð mín
svo, að ég sé skilyrðis’aust á móti
breytingum á skólaárinu. Síður
en svo. Ef sýnt er fram á, með
gildum rökum, að slík breyting,
hvort sem er til lengingar eða
styttingar, hafi £ för með sér aug-
ljösa kosti fyrir skólaæskuna, og
bæti mjög aðstöðu hennar til auk-
innar menntunar, þá yrði vand-
eða greindar einstakiinga. Afleið- : ÍUndmn * *CnnaTl' sem Jæni
ingin verður auðvitað sú, að skól- I ,f^st Þur_ía
inn bregzt illilega greindustu og
þau rök og áform að koma fram,
Lakast g“efnr''nemend^um“ en s!ðan’ er hæRt. að breyta náms'
þjónar þokkalega þörfum meðal-
mannsins.
Ýmsir skólamenn telja, að of
íangan tíma taki fyrir námsmann
að komast allar götur að stúdents-
prófi, til dæmis, og það er rétt. En
þesa leið mætti -auðveldlega stytta
skrá og námstilhögun, og þegar
því er lokið, þá loks er réttlætan-
legt að lengja eða stytta skólaárið.
Að kalla kennara og nemendur til
starfa mánuði fyrr en verið hefur,
til dæmis, og fara að því loknu að
þinga um, hvað gera eigi við þenn-
með þeirri ráðstöfun, að viður- i an allknatíma> erað b™a á öfug'
kenna á borði eins og í orði, að Um enda ^ssa mals, og bæta grau
sumum börnum í almennum barna-1 ° an a
og unglingaskólum gangi betur að i . ems og é^at um
læra en öðrum. Allir kennarar ' * nbphafb 111 bve[s væ« að lengja
barnastigs vita, að mesta vandaJ ^olaanð með obreyttr, námstil-
mál í góðum bekk er að halda h°gun’ e3a emhverr, malamynda-
þekknum niðri, láta nemenduma , rey lngu a ennl; ’að er Sreini_
ekki fara svo langt, að ekkert !fga Cllgmn grelðl við ncmendur'
Verði eftir til næsta vetrar, Ef hætt1 f"að er hetdur eng,nn greiði við
væri að rígbinda sig við aldur, en ' ^nnara Atvmnuvegum kæmi það
farið heldur eftir námsþroska og lIIa’ og kostnaður hma opinbera
námsgetu, myndi sú breyting ein
styfta námstímann að stúdents-
prófum a.m.k. 1-2 ár hjá greind-
ustu nemendum. Núverandi aftur-
haldsfyrirkomulag á yfirferð
námsefnis hefur hinsvegar þau á-
hrif, að stífla að miklu leyti nátt-
úrlega fróðleiksfýsn barnsins, og
skila því til barnaprófs hundleiðu
á flestu, sem skóla viðkemur. Og
það má nærri geta, til hvaða gagns
heill eða hálfur mánuður á ári af
slíkum andlegum trakteringum
yrði nemandanum.
Stundum bregður fyrir ótta
vegna þess, að samfellt sumar-
leyfi skólafólks hér sé lengra en
af skólahaldi myndi aukast mjög
verulega. Það er með öðrum orð-
um dýrt spaug að lengja skólasetu
nemenda, nema tryggt sé áður,
að hagræði þeirra af slíkri viðbót
sé mikið.
Pálmi Pétursson, kennari svarar.
BREYTTIR þjóðfélagshættir
skapa ný viðhorf og krefjast end
urmats á fyrri ákvörðunum og
venjum.
Það ætti því ekki að vera neitt
furðuefni, þótt fram komi all sund
urleitar tillögur til hugsanlegra
umbóta á ýmsu því, er lagfæra
þarf. íslenzkir kennarar fagna
því, ef forystumenn fræðslumála
halda vöku sinni og leita nýrra
ráða til að efla menntrmarskilyrði
æskufólks í landinu.
Fræðslulögin ■ frá 1946 hafa sætt
mikilli gagnrýni og má sjálfsagt
endalaust deila um þau, svo sem
slík mál varða hvert heimili lands
ins. Er þess varla von, að þau lög
verði sett, er allir geti sætt sig'við.
Þau fræðslulög, sem ég nefndi,
hafa að vísu aldrei komizt til
fullra framkvæmda og gerast nú
brátt' úrelt og þarfnast gagngerrar
endurskoðunar og breytinga.
Menntamálaráðherra, dr. Gylfa
Þ. Gíslasyni, var þetta strax ljóst
og skipaði hann árið 1958, nefnd
til þess að athuga núgildandi
fræðslukerfi og framkvæmd þess
og gera tUlögur um breytingar á
framkvæmd núgildandi laga eða
á lagasetningunni sjálfri eftir
því, sem ástæða virtist til. — í
nefnd þessari áttu sæti 12 valin-
kunnir menn og birtust í 3. hefti
Menntamála árið 1959, ýmsar til-
lögur þeirra. Að öðru leyti hef-
ur verið furðu hljótt um störf
þeirra, en má vera að staðið hafi
á séráliti einstakra nefndarmanna
um hin ýmsu atriði. Yæri ekki úr
vegi að álit nefndarinnar í heild
og sérálit yrðu birt almenningi.
Er ekki að efa að þar fengist grund
völlur ,til umræðna um flest þessi
mál er leiða mætti til farsælla
endurbóta og nýrra strauma í
kennslumálum okkar. Yrðu þá mét
in rök og gagnrök um þær leiðir
er til greina kæmu og þar á meðal
þá, er Alþýðublaðið hefur beðið
mig að svara; hvort ég telji ráð-
legt að lengja starfstíma skólanna
að öðru óbreyttu.
Mér finnst sú framkvæmd mála
nánast óhugsandi, og ætla vart
ábyrgum aðilum að þeim sé það
í huga.
Hér er á margt að lita. — Við
vitum að sú er þróun þessara
mála hjá öðrum menningarþjóð-
um, að með auknu þéttbýli leng-
ist starfstími skólanna og líklegt
má telja að svo verði einnig hjá
okkur.
En við skulum varast að rasa
um ráð fram með öpun, sem ekki
samhæfist þeim skilyrðum, sem
við búum við. — Stórkostlegar
frarofarir hafa orðið í húsnæðis-
málúm skólanna að undanförnu,
enráamt vantar enn mörg skóla-
húsítil þess að fullnægja þörf-
innfetenging skólatímans hefur
í fgpnneð sér geysilegan kostnað.
SptTer til þess að vita, að for-
ráðtflB'enn ríkis og bæjarfélaga
skUÍt; hafa vilja og skilning á, að
ve^ auknu fjármagni til fræðslu
mSSf% fyrst svo er, er þá ekki
skynsamlegra að nota þetta fjár-
mag til þess að byggja nýja
skútæ -og búa þá og alla gömlu
skþlana þeim tækjum, sem nauð-
syníeg mega teljast í hverjum
skólá? Verður ekki ánægja nem-
endáft'na meiri og árangur starfs-
ins letri með þeirri nýtingu fjár
mágnsins? — Eigum við ekki að
reyna að láta öllum nemendum
iíðaývél þann tíma, sem við höf-
um þá nú þegar, áður en við
lengjum skólaárið. Er ekki athug
andi, hvort hægt er að gera skól
ana að meiri sarnastað fyrir nem
endur þann tíma sem skólinn
starfar. Minnka hlaupin milli
heimilis og skóla. Gerá vinnudag
nemartdans heilli og skapa honum
méiS möguleika á að sinna öðr-
uiftL úhugamálum, án þess að það
verði á kostnað námsins. — Mý-
margt mætti nefna er styður þá
sköðún, að ekki sé tímabært enn
að Iengja skólaárið. Við skulum
að lokum gera okkur Ijóst að
við verðum að taka tillit til nokk
urra veigamikilla atriða áður en
við lengjum skólatímann.
í fyrsta lagi er málið sjálft
ekki hálfundirbúið. Fræðslukerf-
ið þarf að endaskoða. Aukinn
bókakostur þarf að vera fyrir
þendi, þrísetning í skólastofur lið
in martröð.
í öðru lagi megum við hvorki
■gleymá þeim sérstöku þjóðfélags-
aðstæðum, sem við búum við um
atvinnumöguleika ungmenna á
sumrin, né heldur hinni brýnu
þörf atvinnuveganna fyrir þetta
vinnuafl.
í þriðja lagi væri ráðlegt' að
halda þeim sið, að undirbúa grunn
býggingarinnar fyrst, og reisa síð
an hverja hæðina af annarri unz
byggingin er fullgerð.
Þá er líklegt að vel ,takist um
aðbúnað íslenzkrar skólaæsku.
'Jónas B. Jónsson, fræðslufull-
trúi svarar:
Ég tel rétt að gera fyrst nokkra
grein fyrir því, hver kennslutím-
inn er nú í barnaskólum Reykja-
vikur. Nú hefja 7, 8 og 9 ára börn
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim, er við fráfall föður
okkar, tengdaföður, afa og langafa —
Gísla Sæmundssonar
heiðruðu minningu hans.
Sæunu Þ. Gísladóttir
Gottskálk Þ. Gísiason
Guðmimdur Ág. Gíslason
Sæmundur Gíslason
Kjartan Einarsson
Þórheiður Sigþórsdóttir
Stefanía Guðmundsdóttir.
Jóhanna Bl. Guðmundsdóttir.
bamabörn og bamabamabörn.
10 12. apríl 1964. — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
nám 1. september, og skólaárinu
lýkur 31. mal. Þetta eru taldar 36
vikur, en í rauninni verða kennslu
dagar þessara barna aðeins tæp-
lega 180. Hins vegar fara rúmlega-
20 virkir dagar í próf, leyfi vegna
prófa, skólasetningu og skólaslit,
þannig að skólatíminn telst vera
um 200 dagar, auk lögboðinna
leyfa og mánaðarleyfa. Börn á
aldrinum 10, 11 og 12 ára koma í
skólann 1. okt. og eru til maíloka.
Kennsludagar eru því mun færri,
eða sem næst 154. í próf, leyfi
vegna prófa, ferðalög, skólasetn-
ingu og skólaslit fara um 22 dagar
svo skóladagar þessara nemenda
verða um 176.
í fyrsta og öðrum bekk gagn-
fræðastigs munu kennsludagarnir
vera um 146, en 36 virkir dagar a£
rúmlega 180 skóladögum fara í
annað, sem áður er á drepið. í
þriðja bekk fækkar kennsludögum
enn, og eru þeir þar 141, þótt
skóladagar teliist 182. í landsprófs
deildum miðskóla eru kennslu-
dagar aðeins 138, þar sem leyfi til
upplestrar er þar nokkru lenira
en hjá þeim bckkjum, sem áður
eru taldir, 44 virkir dagar
fara því í annað. Svipað má
segja um fjórða bekk gagnfræða-
stigs. Tölur þær, sem nefndar hafa
verið hér að framan, eru örlítið
breytilegar eftir skólum.
Ef við hyggium að hvernig þess-
um málum er háttað hjá nágrönn-
um okkar og öðrum menningar-
þjóðura, verður allt annað uppi á
teningnum. í Finnlandi starfa
skólarnir i níu mánuði eins og
yngri deild barnaskólanna hér, þar
verða því kennsludagar til muna
fleiri en hér, enda er tilhögun þar
með öðrum hætti. í sænskum skól
um eru kennsludagar 211. Sérstak-
ir prófdagar þekkjast þar varla
nema við gagnfræðaDróf og stúd-
entspróf, önnur próf fara fram f
kennslustundum, enda byggð á
öðrum grundvelli en hér tíðkast. t
norskum skólum eru kennsludag-
arnir 228 og um 240 í dönskum
skólum.
Af framansögðu er Ijóst, að ár-
legur kennslutími nemenda á
Norðurlöndum er miklu lengri en
hér tíðkast, eða milli' 25 og 45%
lengri eða meir, enda taka þeir
námsmenn. sem bar sækja mennta
skóla, stúdentspróf ári fyrr en hér.
í íslenzkum skólum er mjög
víða reynt að bæta skamman
kennslutíma upp með miklu heima
námi, og verður því vinnudagur
margra • námsmanna óhæfilega
langur, einkum þeirra, sem eru í
landsprófsdeildum og menntaskól-
um.
Auðsætt er. að hér er unnt að
fjölga kennsludögum til muna með
því einu að stvtta bann tíma, sem.
fer til upplestrar og prófa, en hand
er allt upp í sjö vikur. t. d. í lands-
prófsdeildum. Skólamenn liafa á
liðnum árum oft látið I. ljós þá
skoðun að lengia beri kennslu-
tíma í íslenzkum skólum og draga
úr heimanámi. Ég tel einsætt að
örar breytingar í bióðlífi íslend-
inga og aukin tækni hafi aukna
kennslu í för með sér á ýmsum
sviðum. Og enn fremur þurfum
við nauðsynlega að verja lengri
tíma til þess að sinna nemendum
persónulega f skólum landsins,
veita þeim stuðning í heilbrigðu
félagslífi og öðru sem þeim má til
heilla horfa.
Svar mitt við þessari snurningu
er því á bá leið, að ég tel að stefna
beri að því að fiölga kennsludög-
um, fyrst og fremst innan þeirra
takmarka sem nú gilda, en einnig
e. t, v. smám saman. með því að
lengja skólatímann svo, að skólar
starfi frá 1. september til loka maí
mánaðar. j