Alþýðublaðið - 26.06.1964, Blaðsíða 10

Nýr Mozctrt?
ÍFramhald af 7. síðu).
hann hafði haldið tónleika fyr-
ir starfsfólkið. Þegar Miehael
fór til Salzburg fékk hann fjög
ur þúsund marka styrk til að
stunda námið, en áður en varði
kom í ljós að í þessari „Mozart
r. borg“ gat faðir hans hvergi
>' fengið vinnu sem söngkennari.
; Eftir að hafa dvalið eitt náms-
“ tímabil við Mozartstofnunina
var styrkurinn þrotinn og fjöl
“ skyldan varð að snúa aftur
- heim til Bielefeld. Námið sótt
5 ist honum vel, einkunnir hans
l yoru langt fyrir ofan meðallag
gjbg töldu ýmsir að aldrei hefði
nemandi með meiri hæfileika
!>' komið þar til náms.
it:
ri Ekki leið á löngu þar til ýms
• ir fréttu hvernig komið var fyr
ir fjölskyldunni, og margir buð
■» úst til að leggja nokkuð fé af
i mörkum. Ekki dugði það þó til
að kosta hann áfram til náms.
Héraðsýfirvöld höfðu ekki
leyfi til að veita námsstyrki
til einstaklinga og vísuðu mál-
inu frá sér til æðri yfirvalda
en bæjaryfirvöldin í Bielefeld
tvístigu, og vissu ekki hvað
gera skyldi.
Þá var það borgarstjórinn í
. Salzburg, sem kom þessum
unga og efnilega nemandp til
aðstoðar. Borgarstjórnin bauðst
til að leggja fram 460 mörk á
mánuði svo drengurinn gæti
haldið áfram námi við Mozárt
stofnunina. Nú lagði Gees fjöl
skyldan enn einu sinni af stað
til Salzburg og þá tóku bæjar-
yfirvöld í Bielefeld þá ákvörð-
un að kosta drengínn til náms
næsta námstímabil.
Stundúm er það svo að
undrabörnum skýtur upp eins
skærum sljörnum, sem loga
10 26- júní 1964 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
skært skamma stund ,en dofna
svo og týnast og innan skamms
man enginn lengur eftir að
þær hafi verið til. Svona kann
líka að fara um Michael Gees,
en þeir sem bezt til þekkja,
vona þó að þetta undrabam
nái að þroskast án þess að
æskufrægðin valdi því tjóni og
verði með tímanum ekki að-
eins frægt undrabarn heldur
frægur listamaður.
RÁÐSTEFNA
Frambald af síðu 5.
menntamálaráðuneytinu, en Ev-
rópuráðið hefur veitt styrk til ráð
stefnunnar. Nokkrir starfsmenn
ráðsins munu koma til Reykjavíkur
í tilefni hennar, þ.á.m. G. Neu-
mann, einn af deildarstjórum í
menningarmáladeild ríkisins. Frá
Evrópuráðinu koma einnig túlkar,
sem munu annast þýðingar á ræð-
um á ensku og frönsku jafnóðum
og þær eru fluttar. Sérstök nefnd
hefur unnið að undirbúningi ráð-
stefnunnar á vegum menntamála-
ráðuneytisins, og eiga sæti í henni
Þórður Einarsson stjórnarráðs-
fulltrúi, Guðmbndur Þorláksson
magister og dr. Sigurður Þórarins-
son.
TÓNLIST
(Framhald af 5. síðu).
neinum konsertpíanista upp á
þetta skrapatól, sem varla held-
ur stillingu í 15 mínútur, að
ég ekki tali um tóngæðin. Að-
sóknin að þessum tónleikum
benti til þess, að tónlistaráhuga
fólk borgarinnar sé lagst í sum
ardvala, en sá fámenni hópur,
sem þarna var, fagnaði Frager
af öllum mætti og varð hann
að leika nokkur aukalög.
Jón S. Jónsson.
ÞANNIG
(Framhald ör opnu).
var án efa mikill persónuleiki, hæg
ur og alvarlegur með djúpa rödd.
Hann hafði alveg sérstaka hæfi-
leika til að hrífa umhverfi sitt.
Stundum hafði maður það á til-
finningunni, að hann beitti eins
konar dáleiðsluhæfileikum til þess
að fá menn til liðs við sig. Hann
hafði sérstakt lag á því að vekja
áhuga og gera allt því næSt „heill-
andi“. enda virtist hann geta gefið
ráð og leiðbeiningar í bak og fyr-
ir á bókstaflega öllum sviðum, t.
d. í sambandi við verkefni, sem
leysa átti. Þetta hafði það í för
með sér, að ég hreifst með á sér-
stakan hátt.
Hershöfðinginn veitti Wenner-
ström stundum upplýsingar um
vissa fundi ráðsíjórnarinnar. Sam-
kvæmt eigin frásögn, kveðst hann
hafa fengið þýðingarmikið verk-
efni fyrir einn slíkan fund, þar
sem ræða átti ýmsar hugsanlegar
hernaðarfyrírætlanir Bandaríkja-
manna. Wennerström átti að kom-
ast eftir því, hvar þeir mundu fyrst
og fremst gera sprengjuárásir, ef
til styrjaldar kæmi. Hann fékk upp
lýsingarnar.
Jafnvel eftir dvölina'í Moskva
hitti Wennerström hershöfðingj-
ann við og við, og öll njósnaárin
skrifuðust þeir á.
Eitt einkennilegasta verkefnið
fékk Wennerström árið 1958. Þá
fékk liann skipun um að fara til
Wiesbaden til fundar við amerísk-
an vin.
— Við hjónin fórum til Berlín-
ar. Meðan konan verzlaði, brá ég
mér til AUstur-Berlínar og hitti
hershöfðingjann. Þegar hershöfð-
inginn fékk að vita, að þessi amer-
íski vinur minn hefði farið í skyndi
á brött, spurði hann: — Hvert?
— Til Tyrklands, svaraði Wenner-
ström. Hershöfðinginn yfirgaf bíl-
inn og símaði, — áreiðanlega voru
það upplýsingar um ferðalag Am-
eríkumannsins, en för hans var
sett í samband við vandamálin f
Libanon.
★ Aðvaraði Sovétrfkin.
í sambandi við alþjóðavandamál
in kveðst Wennerström hafa aðvar-
að Sovétríkin að ganga ekki of
harkalega fram í Berlínardeilunni,-
— Bandaríkin hika ekki við að
fara. út í styrjöld vegna Berlínar,
kveðst hann hafa sagt Rússunum.
★ Sögulegt rán eftir upplýsing-
um frá Wennerström.
Wennerström segir, að hann haff
eitt sinn gefið hershöfðingjanunr
þær upplýsingar, að ameríski her-
málafulltrúinn við sendiráð Banda
ríkjanna í Moskva gengi- með
svárta vasabók í brjóstvasanum,
þar sem hann skrifaði niður ýms-
ar leynilegar athugasemdir. Árang
urinn varð sá, að rússneskur njósn
ari stal þessari svörtu bók frá her-
málafulltrúanum, þegar hann var
staddur í Heidelberg skömmu síð-
ar. Síðan vakti það heimsathygli,
þegar Rússar fóru að birta glefsur
úr innihaldi bókarinnar.
★ Rússunum. fannst njósnarinn
næstum of duglegur.
Sænski njósnaofurstinn var ó-
_ metarileg uppsprettulýtd verðmæt-
ustu upplýsinga fyrir Sovétríkin.
Frá hbnum streymdu njósnagögn-
in f sVö stríðum straumum, að við
sjálft lá, að Rússarnir neyddust til
að- skrúfa fyrir, ef þeir ættu að
h'aía undan að melta skammtana.
Meðan Wennerström var í Banda
ríkjunum, fékk hann t. d. skipun
um að afla upplýsinga um tækni-
legar framfarir varðandi flugvélar,
’fakéfitur, flugskeýtl, flugskeyta-
ýarnfr, radartækni, myndavélar og
elektróniska smátækjatækni. En
hann átti aðeins að afla þeirra
upþlýsinga, sem hefðu stærsta þýð
ingu, annars yrði það alltof mikið!
Eins var það heima í Svíþjóð.
Þar fékk Wennerström éinnig þau
tilmæli að senda'einungis það, sem
héfði ,,topp“-gildi.
Það verður ekki dregið í efa,
að honum tókst að gera húsbænd-
ur sína ánægða. og sézt það meðal
ánnars á því, að hann var sæmdur
ekki minna en þremur rússneskum
heiðnrsmerkjum og fékk svo rúss-
neskan ríkisborgararétt ofan í
káupið.
■Á Njósnarinn notaði samvizku-
1aust aðra sænska officera.
.. Wennerström notaði samvizku-
laust aðra sænska’offieera f niósna
stárfi sínu. Margir þeirra vita ekki
enn í dag, að þeir hafi veitt hon-
um aðstoð.
Þessir menn ferðuðust víða um
iíeim og á ferðum sínum gerðu
þeir oft ýmsar uppgötvanir. sem
þeir töldu að komið gæ*u foður-
íandinu að gagni og afhentu þær
viðkomandi hernaðarvfirvöldum.
Fyndi Wennerström bar eitthvað
markvert, var það óðar komið
Rússum í hendur.
... EinhVerju sinni voru Rússar t.
d. mjög ákafir í upplýsingar varð-
ándi visst hernaðarlevndarmál.
Wennerstöm átti aldrei þessu vant
erfitt um vik að afla unplýsing-
anna. En þá vildi svo til, að offi-
ceri einn átti- að flytja erindi á
fundi með háttsettum herfræðing-
um um lofthernað yfir Evstrasalti.
Wennerström hjálpaði honum að
semja erindið, en fékk í þess stað
þær upplýsingar, sem hann vant-
,aði, og um leið fékk einnig Moskva
það, sem hún vildi.
— Lét það af hendi, segir Wenn-
erström stutt og laggott um hvert
leyndarmálið á fætur öðru. Gildir
þ.etta fyrst og fremst allt, er varð
ár flugskeytaíækni, flugvélar og
loftvarnaleyndarmál.
Skjöl og teikningar ljósmyndaði
hann ýmist heima hjá sér með því
að taka þau heim til sin eða á
skrifstofu sinni í upplýsingamála-
ráðuneytinu eftir að hann hafði
látið setja upp signallampa við
dyrnar. Sýndi lampinn rautt Ijós,
var hann upptekinn — og þá að
filma. Bréf og önnur njósnaplögg
brenndi hann oft á skrifstofunni,
lét öskuna í öskju, sem hann bar
líeim og skolaði henni þar niður
gegnum klósettxð. — Það var svo
langt að fara á klóséttið í skrifstofu
byggingunni, segír Wennerström.
* ÓSKALISTI „IIERS-
HÖFÐINGJANS".
Hershöfðingi Lemenov raðaði m.
a. upp eftirfarandi verkefnalista
handa Wennerström:
1. Afvopnunarspurningin: Þar
voru Rússar ekki svcji áhuga-
samir, sagði hershöfðinginn,
en sjálfsagt að fylgjast með
öllu á því sviði. Það var gert.
2. Hlutleysi Svía: Sovétríkin þótt
ust hafa grunsemdir um sam-
vinnu Svía við NATO. Wenn-
erström átti að vera þar vel
á verði. Áríðandi.
3. Varnarkerfi Svíþjóðar: Rússar
höfðu mestan áhuga á því,
hvort Svíar væru að endur-
skipuleggia kerfið, og hvort
það kynni að verá gert með
það í huga, að Bandaríkin
gætu sett þar niður herafla,
ef svo bæri undir.
4. EystrasaKssvæðíð: Fússarnir
vildu fá aðslöðu til að' fljúga
yfir sænskt yfirráðasvæði, e£
til stvria'dar kæmi. eða t. d.
ef Bandaríkin staðsettu pólar-
ískafbáta í Skagerak. Þess
vegna skvldu sænskar loftvarn
ir eyðilagðar með njósnum.
Allar nvjungár varðandi sjó-
herinn og einnig varðandi öll
fjárskinti át'u líka tafarlaust
að komast Fússum í hendur.
5. Sænsk kiarnorkuvonn: Mjög
þýðingarmikið snursmál fyrir
Rússa, og Wennerström átti
að vera þar ósvikið á verði
um þá þróun alla.
G. Álit á Rússum: Fússar vildu
fá að vita. hvað háttsettir
stjörnmálamenn og herfræð-
ingar út.lendir kvnnu að segja
á bak við tiöldin um fundi og
viðræður við þá. Slíkar upp-
lýsingar átti að fá með hraði
og sendast tafarlaust.
7. NATÓ: Þar kváðust Rússar
reyndár liafa öll snilin á borð-
inu, en Wennerström skyldi
samt fylgiast með öllum hrær
ingum samtakanna og senda
upplýsingar sínar strax.
8. Kaida stríðið: Varðandi alla
árekstra milli austurs og vest-
urs átti Wennerström að vera
vel vakandi og segia Rússum
sitt álit á bví, hversu langt
hann teldi þeim óhætt að ganga
hverju sinni. Vildu þannig
reyna að fyrirbv-ggja vitlausa
útreikninga og gönuhlaup.
ÖIl þessi verkefni gat Wenner-
ström leyst af hendi með prýði frá
rússnesku sjónarmiði. Enginn
njósnari hefur nokkru sinni haft
aðra eins aðstöðu. Allar dyr stóðu
honum opnar.
Loks var þeim þó læst. Einn
góðan veðurdag neitar skjalavörð-
urinn í upplýsingaþjónustunni,
Karin Stenberg. að levfa horium
aðgahg að ákveðnum skjölum. Hún
gefur síðan flugfiotaforingjanum
og öryggislögreglunni merki um,
að hætía sé á ferðum. Stig Wenn-
erström, njósnaofurstinn mikli, cn
gripinn.