Alþýðublaðið - 10.12.1964, Blaðsíða 6

SKUGGI PERONS
SKUGGI peronismans hvíljr enn
yfir Argentínu, þótt Juan Peron
fyrrv. einræðisherra tækist ekki að
snúa aftur til landsins á dögun-
um, eins og hann hafði heitið fylg-
ismönnum sínum. Löglegum stjórn
málaflokkum landsfns hefur ekki
tekizt að afla sér fylgis þeirra kjós
enda, aðallega verkamanna, sem
samúð hafa með perónistum. Síð-
an herinn ógilti úrslit kosning-
anna 1962 vegna hins mikla fylgis
peronista hafa innanlandsdeilur og
óánægja magnazt.
Hin eins árs gamla stjóm Rót-
tæka flokksins undir forsæti Illia
er völt í sessi, enda gæta hinir
fiokkarnir ekki hlutleysis gagnvart
henni eins og þeir gerðu upphaf-
lega. I'ótt flokkurinn hafi hreihan
meirihluta í öldungadeild þingsins
eru þingmenn hans í fulltrúadeild-
inni aSeins 68 af 196. Ef mikil
ólga V(;rður í iandinu getur flokk-
urinn akki gert tilslakanir í þjóð-
félagsraálum án þess að breyting
verði afstöðu hans til liersins.
. Óánægjan í Argentínu er þjóð-
félgaslegs og efnahagslegs eðlis.
Nýleg:-. hefur verið kreppa í land-
inu, sem er talin alvarlegri en
kreppan í Evrópu um 1930. Nú
bannaðir hafa fylgismenn Perons
látið hug sinn í ljós með því að
skila auðum atkvæðaseðlum.
Juan Peron, sem er 69 ára að
aldri, komst til valda með lýðræð-
islegum hætti, en á stjómarárum
sínum lagði hann mikla áherzlu á
að missa ekki völdin á þann hátt.
Þegar hann var ungur liðsforingi
í hernum fyrir heimsstyrjöldina
síðari, gekk hann í klíku stjórnar
andstæðinga, sem gerði byltingu
1943 og myndaði herforingjastjórn.
! Peron fór með verkalýðs- og vel-
ferðarmál í stjórninni.
JUAN PERON
— hættir hann?
■
ríkir mikil verðbólga. Það hefur
lengi verið venja í Argentínú að
fela einræðisherra völdin, þegar
svipað er ástatt og nú er. Verka-
menn minnast „hinna góðu daga“
Peronstjóraarinnar og hættir við
að gleyma einræði hennar og spill-
ingu.
★ TÍU VALDAÁR.
Þótt Peron yrði að hrökklast úr
landi 1955 vegna þess, að efnahags
málin vom komin í kalda kol og
öflugt bandalag hafði verið mynd-
að gegn honum, naut hann þá ___
°S nýtur enn — talsverðra vin-
sælda, einkum meðal verkamanna.
Enn munu um þrjár milljónir
manna í Argentínu fylgja peron-
istum að málum. Hið mikla fylgi,
sem Peron tryggði sér á valdadög-
um sfnum, byggðist einkum á
verkalýðsfélögum, sem voru undir
hans stjórn og héldu áfram starf-
semi sinni eftir fall hans.
Flokkar þeir, sem fylgt hafa
Peron að málum, hafa aukið fylgi
sitt fremur en hitt síðan hann fór
í útlegð, og þegar þeir hafa verið
I
KASTLJÓS
Hann hóf að stofna verkalýðs-
félög, sem vom undir stjóm ríkis-
ins, en aflaði sér um leið vinsælda
með því að hvetja wrkamenn til
að krefjast mikilla launahækkana.
Hann gerði jafnframt allt, sem í
hans valdi stóð, til að telja stjórn-
ina á að verða við þessum kröfum.
Vinsældir hans meðal fjöldans
jukust enn þegar hann gekk að
eiga vinsæla kvikmyndaleikkonu,
Eva Duarte. Þegar herforingja-
stjórninni var farið að þykja nóg
um aukin völd Perons og fyrirskip-
aði handtöku hans 1945, var það
Eva, sem fékk verkalýðsfélögin til
að mótmæla handtökunni.
Fjöldamótmælaaðgerðir neyddu
Farrell forseta til að láta í minni
pokann. Peron var sleppt úr haldi
og hann bauð sig fram í forseta-
kosningum, sem haldnar voru
skömmu síðar. Hann vann stórsig-
ur og um nær tíu ára skeið var
hann einvaldur í Argentinu.
★ HALLAR UNDAN.
Fyrst í stað naut hann vinsælda
mikils hluta landsmanna. Hann
treysti sig rammlega í sessi og
múlbatt blöðin. En hann kom ekki
á algerrí einræðisstjórn. Stjórnar-
andstöðuflokkamir fengu að taka
þátt í kosningum.
Grundvöllur valda hans vár
bandalag hreyfinga hans sjálfs, þ.
e. peronistahreyfingarinnar, hers-
ins og kaþólsku kirkjunnar. Þegar
herinn og kirkjan hættu stuðningi
sínum við Peron var vpldum hans
lokið.
Hamslaus eyðsla var það, sem
einkenndi stefnu Perons í efnahags
málum, og miklar fjárfestingar,
sem röskuðu jafnvæginu og leiddu
til hömlulausrar verðbólgu. Kaup-
sýslumenn lögðust því gegn hon
um. Þegar hann reyndi að grípa
til stöðvunaraðgerða bakaði hann
sér einnig að nokkru leyti óvild
verkamanna. Ráðríki hans varð
jafnframt æ greinilegri og vin-
sældir hans minnkuðu smám sam-
an. Þegar hann hóf síðan ofsa-
fengna herfcrð gegn kirkjunni
sást greinilega, að hann háfði
misst tökin á þróuninni.
Eftir fall Perons tók við aðlög-
unartímabil og gerð var tilraun til
að koma á þingræðisstjóm. Þrem
árum eftir fall Perons, 1958, varð
frjálslj'ndur stjórnmálamaður,
Frondizi, forseti, og naut hann
bæði stuðnings kommúnista og per
onista. Hins vegar glataði Frondizi
smám saman vinsældum sínum,
þar eð hann reyndi að fylgja spar-
semisstefnu. íhaldsöfl og herinn
höfðu æ meiri áhrif á Frondizi.
Skömmu eftir að úrslit kosning-
anna 1962 voru ógilt, en í þeim
hlutu peronistar 2,2 mllljónir at-
kvæða, eða meira fylgi en nokkur
annar stjórnmálaflokkur, var
Frondizi sviptur völdum, en hann
hafði leyft peronistum að taka
þátt í kosningunum. Síðan hefur
herínn haft raunveruleg völd í
landinu í sínum höndum, þótt form
lega sitji borgaraleg stjórn við
völd.
★ PERON HÆTTUR?
Síðan þessar kosningar fóru
fram hefur þess þótt nokkuð gæta,
að töfraljóminn, sem hvilt hefur
yfir hinum landræka leiðtoga per-
onista, hafi minnkað. Hreyfing.per
onista hefur verið nógu öflug til
að koma stjórninni í bobba eins og
með því að láta fylgismenn sína
hrópa „Peron( Peron“, þegar de
Gaulle kom í heimsókn í haúst,
en í forsetakosningunum í fyrrá
voru auðir atkvæðaseðlar helm-
inni’ færri en búizt hafði verið við.
Til að kveikja á ný eldmóð með-
al fylgismanna Perons lýstu per-
onistar því yfir fyrr á þessú ári, : ur jarðvegur væri fyrir heimkomu
að 1964 vær ár heimkomu Perons. j Perons nú vegna hinna miklu
Auk þess töldu peronistar, að góð- I vandamála, sem landið á við að
Peron (með ferðatösku) og fylgdarlið hans fara úr flugvélinni, sem
hann fór með frá Spáni til Rio de Janeiro. Hann varð að snúa aftur
til Spánar.
glíma og eru í aðalatriðum þaú
sömu. og þegar Peron hrökklaðist
Framhald ð síðti 10.'
Tækni og vísindi
Mér var að detta í hug, hvort
mönnum geti orðið bumbult eða
óglatt af of mikilli vísindatroðslu
eða tali, líkt og þeim sem borða
eða drekka yfir sig, en vísindi og
tækni eru mjög nauðsynleg í nú-
tíma þjóðfélagi og af því að við
erum svo skammt komin í þessu
verðum við að byrja á þeim verk-
efnum, sem mestar líkur benda
'til að gefi fljótfenginn' arð, sem
getur staðið undir nauðsynlegum
framkvæmdum í þjóðfélagi okk-
ar og á ég þar við fiskveiðar og .
fiskiðnað.
Við erum komin talsvert á-
leiðis i fiskveiðatækni og fiskiðn-
aður er líka á uppleið, en betur
má ef duga skal.
Eitt laf þeim verkefnum, sem
nú er mest aðkallandi, er flutn-
ingur á síld frá fiskimiðunum
þegar mest aflast, til staða í öðr-
um landsfjórðungum, sem hafa
aðstæður til að geta unnið mikið
magn, með heimafólki sínu. —
Flutningur á bræðslusíld er
venjulega framkvæmdur með al-
gengum flutningaskipum eða/og
tankskiþum; einnig mætti senni-
lega taka upp nýmæli hér og
flytja síld í gúmbelgjum, eins og
sums staðar tíðkast að flytja i
oiíu. Þessir belgir, sem eru
slöngulagaðir, eru dregnir aftan í'
skipum langar leiðir, ennfremur
gætu togarar komið að liði, bæði
sem flutningaskip og dráttarskip
belgjanna.
Þá komum við að mesta vanda-
málinu, þ. e. flutningur á síld til
frystingar og ■ söltunar af f jar-
lægum miðum. Það er þegar
komin nokkur reynsla á geymslu
fisks og síldar í kældum sjó, 0-
-í-3° Célsíus, og er talað um, að.
sem flytja aflann óskemmdan að
landi. Komið getur til mála að
nota togara eða venjuleg flutn-
ingaskip, sem gætu m. a. geymt
aflann í gerviefna- eða gúmtönk-
um i lest og jafnvel á dekki.
Slíkar tilraunir sem þessar geta
hvorki fjárvana útgerðarmenn né
eigendur vinnslustöðva gert á
sinn kostnað í byrjun, en ég geri
ráð fyrir, að þeir muni fljótlega
geta gert þetta á eigin spýtur,
eftir Harold Böðvarsson
fiskur geti geymzt þannig ó-
skemmdur jafnvel 2-3 vikur eða
lengur, og fiskur eða síld á að
geta geymzt nokkra daga ó-
skemmt, þó að hitastigið fari 2-
3° yfir frostmarkið í ’kældum
sjó.
Nú vil ég beina geiri mínum
til tæknifræðinga og vísinda-
manna og skora á þá að hjálpa
til við að finna heppilega og hag-
nýta lausn á þessu máli, það duga
ekki orðin tóm, heldur verða að
fylgja í kjölfarið tilraunaskip,
ef þessar tilraunir lánast, sem
ég er ekki í vafa um. — íslend-
ingar hafa sýnt, að þeir eru ekki
neinir eftirbátar í fiskveiðatækni
og þeir geta líka verið fremstir
á þessu sviði, ef rétt er að farið.
Atvinnudeild Háskólans og
rannsóknarstofnanir sjávarút-
vegsins. ættu að .hafa forgöngu í
þessu mikUvæga máli, það er til
mikils að vinna og þessar til-
raunir. mega ekki mistakast.
Akranesi, .4. dés. 1964. ,
Haraldur Böðvarsson.
€ 10. des. 1964 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ