Skólablaðið - 01.12.1910, Blaðsíða 8

184
SKÓLABLAÐIÐ
orðmynda, sem þá eru frummyndir hinna afleiddu orða. Skýr-
ingar þessar eru sumar réttar og mega ef til vill auka skilning
manna á orðmyndunum, ^n hinar eru þó of margar, seiri ann-
aðhvort eru gagnslausar, villandi eða ná engri átt; stundum er
óskyldum orðum ruglað saman o. s. frv. Skal eg nefna nókkur
sýnishorn til stuðnings þessum dómi.
11. bls. brýr er nú algeng flt. af brá, en ekki að réttu lagi af
brún (á auga); brán er í flt. brýri eða brúnir.
— — býfa á eflaust ekki skylt við orðið bófi, heldur er að
eins yngri eða síðar upptekin mynd af ísl. orðinu pípa,
lat. pipa, ít. piva, d. pibe, fhþ. pfífa, nhþ. pfeife o. s, frv.
og nrerkir því langa og mjóa leggi. Orðið ber því að
rita með í. 1 -
13. bls. drukkur. Þessi orðmynd hefur aldrei verið til, nema
sem leifar eldri framburðar á orðinu drykkur (sbr. spurjá
=spyrja).
14. bls. dymbiLL á ekki skylt við dumbur, heldur merkir orðið
trékólf í klukku o. s. frv. Sbr. dumla og damla.
17. bls. fyldur (um sauðfé). Þetta orð ber að rita fildur, sbr.
lat. pellis og lsl. filla (kinnfilla, vaxtgafilla), sem höf.
nefnir ekki.
19. bls. geysa og geisa. Þessum orðum er alveg ruglað saman,
þótt ólík sé. Sögnin geysa er nær eingöngu höfð í
miðmynd: geysast og er í þát. geystist, en hin er í þát.
geisaði. Peir geistust á því að vera: þeir geystust.
20. bls. gýgur (=eldvarp). Þetta orð ber eflaust að rita gígur,
með því að það er af sömu rót runnið sem örðin gjá
(f. gea, gia), geiga, geigur, gína ofl. og táknar op eða
tóm (sbr. lat. hiare, hiatus). Samkvæmt þessu ber þá að
telja til þessa orðs talsháttinn: vinna fyrir gíg(sbr. grípa
í tómt), en höf. nefnir hann undir orðmu gýgur{~tröll-
kona) og getur það eigi verið rétt, þvíað þolf. og þáguf,
þess orðs er gýgi.
21. bls. heyja á ekki skylt við sögnina hefja og merkir ekkiiað
byrja, heldur: að fremja, drýgja, vinna o. s. frv.
23. bls. hnykill. Orðið er ekki afbakað úr hnoða, heldur er það
af söniu rót runnið sem: hnúka, hnúkur, hrtokki o. s. frv.