Alþýðublaðið - 12.05.1965, Side 9

nar
arkisamns var William Godwin
sem var uppi seint á 18. öld.
Hann lagði fram fyrstu grund-
vallarhugmyndir stefnunnar um
hin spillandi áhrif eignarréttar-
ins. Hann var rót allra meina,
honum mátti kenna ónytjungs-
skap, siðgæðisskort, rangindi og
afbrot. Godwin var á móti öll-
um almennum yfirvöldum. —
■'Þannig var hann á móti hljóm-
sveitum af því að einstaklingar
þeir, sem í hljómsveit voru, urðu
að hlíta valdi stjórnandans, og
hann var einnig andvígur fjöl-
skyldunni af því að á heimilinu
varð einn einstaklingur að.
ganga öðrum á vald fyrir fullt
og allt. Samt gekk hann sjálfur
tvisvar í hjónaband og sýnir
þettá, að oft er hægara að gefa
heilræðin en halda þau.
Annar anarkistískur hugsuður
var Fourier, uppi snemma á 19.
öld. Hann kom með hugmynd að
þjóðfélagi sem byggðist á kerfi
af eins konar samvinnufyrirtækj-
um, og hver einstaklingur átti
sinn hlut í þeim. Þetta var eins
og André Gide benti seinna á
eins konar blendingur úr stóru
hóteli og kaupfélagsbúð. Þessar
hugmyndir hans koma fram í
kibbutzerunum í ísrael.
Þriðji frumkvöðull anarkism-
ans er svo Pierre-Joseph Proud-
hon. Hann bjó til aðalslagorð an-
arkistanna: „Eignarréttur er
þjófnaður.” Vinnan — ekki fjár-
magnið — skyldi vera grundvöll-
ur þeirra einföldu þjóðfélags-
skipunar er þeir töldu nauðsyn-
lega. Eins og margir leiðtogar
anarkismans hataði hann vald-
beitingu, en viðurkenndi hið
pólitíska gildi valdbeitingarinn-
ar. í byltingunni í París 1848
hreifst hann þó með, en þátt-
taka hans í aðgerðunum var ekki
annað en það. að fella tré, sem
notað var til að gera víggirðingu.
Eins og fleiri anarkistar dáði
hann mjög hreinlífis viðhorf í
kynferðismálum, en gifti sig þó.
Hjónaband hans hafði nokkuð
sérstakan aðdraganda. Einhverju
sinni bar svo við að hann sá á
götunni stúlku, er bar þau réttu
einkenni vinnandi stétta, sem
honum voru að skapi. Hann
skrifaði stúlkunni, þótt hann
væri henni bláókunnugur:
„Ég hef alhaf baft viðbjóð á
gáfuðum konum, listiðkandi kon-
um og konum sem skrifa. En ég
dáist að hinni vinnandi konu,
barnalegri og yndislegri, konu
eins og þér eruð.”
Hann giftist þessari stúlku og
þótt til hjónabandsins væri svona
Undarlega stofnað, þá varð það
hamingjusamt.
★ Fursti Anarkistanna.
Proudhon gaf anarkismanum
meginhlutann af hugmyndum
hans, en rússneski aðalsmaður-
inn Mikael Bakunin fann upp
hin anarkistisku vinnubrögð
fremur en nokkur annar maður.
Bakunin lifði ævintýralegu
lífi og var heldur brokkgengur,
var vísað úr fjölda landa og sat
oft í fangelsum. í byltingunni
í Dresden tók hann þátt í götu-
bardögum ásamt tónskáldinu
Richard Wagner; var af löndum
sínum sendur til Síberíu, en flúði
þaðan yfir Japan til Bandaríkj-
anna, og dagaði svo uppi í Sviss
og á Ítalíu. Hvar sem hann fór
skyldi hann eftir sig slóð af leyni
legum félögum, sem mörg hver
hafa aldrei verið til nema í í-
myndun manna, einkum lögregl-
unnar, sem alls staðar var á hæl-
unum á honum. Hann andaðist
1816- Enn í dag má finna áhrif
(,Faðir“ Anarkismans, Pierre— 1
Joseph Proudhon með börn sín
— eftir málVerki írerðu af Gust
ave Courbet.
gerður. Upprunalega var hann
könnuður í Siberíu og Finnlandi,
en siðar byltingarmaður og hafn-
aði í fangelsinu í Moskva. Hon-
um tókst þó að flýja til Svíþjóðar
og þaðan hélt hann til Englands,
þar sem hann eyddi mestum
hluta ævi sinnar eftir það.
„Sjálfur er ég á móti spreng-
ingum,” skrifaði Krapotkin, „en
ég get ekki fordæmt þá, sem
missa þolinmæðina — aðeins þeir
er þjást áííka mikið, geta dæmt
eða fordæmt.”
Slíkar hugrenningar voru á
árunum 1880 til 1940 algengar
meðal friðarsinnaðra anarkist-
ískra hugsuða. Þeir voru á móti
sprengingum, en leiddust til að
grípa til örþrifaráða. Margir
stjórnmálamenn og aðalsmenn
urðu fórnarlömb þeirra — að-
eins af því að þeir voru stjórn-
máiamenn og áðalsmenn og því
tákn fyrir þá samfélagsskipan,
það ríkisvald og yfirstjórn, sem
anarkistar vildu fyrir hvern mun
koma fyrir kattarnef, svo að
stofna mætti samfélag ' réttlæt-
isins.
Ritlingur eftir Krapotkin: Rík-
ið og hlutverk þess í sögunni-
frá honum á ítalíu. Á Sikiley ber
það við enn að barn anarkist-
ískra hjóna er skírt Bakunin,
eða eins og anarkistahjón í Róm
gex-ðu, skírðu dætur sínar þrjár
Neyð, Fátækt og Byltingu.
Hugmyndir hans koma fram
í „Kveri byltingarinnar'' þar sem
m. a. segir:
„Byltingarmaður hatar og fyr-
irlítur ríkjandi siðgæði í öllum
þess afbrigðum. Hverjum ein-
asta snefli af vináttu, ættrækni,
kærleika, þakklæti og jafnvel
ærunni, verður hann að fórna
fyrir hina köldu ástríðu bylting-
armálstaðarins. Dag og nótt
verður hann að hafa aðeins eitt
takmark í huga: Eyðilegginguna.
★ Á móti spreng-
ingum.
Annar aðalborinn rússneskur
anai-kisti var Peter Krapotkin.
Enn liann var úr allt öðru efni
*
★ Og svo Lee Oswald.
Enda þótt anarkisminn missti
smátt og smátt allt fylgi, nema
enn eru nokkrar leifar hans t. d.
á Spáni, orkaði hann sterklega
á hugsanagang kommúnista,
marxista, syndikalista og titoista.
En þessir vilja allir að „ríkið
molni- niður.” ■ ■
Og ef til vill fékk Lee Harvey
Oswald sína hugmynd að láni
hjá anarkistum. Og rótleysið,
ráðleysið og skapbrestirnir sem
einkenndu líf hans, setja hann
einmitt á bekk með hinum gömlu
anarkistum. Hann á heima hjá
þeim og hans váveiflega athöfn
var lík og þeirra, er hann í nóv-
ember árið 1953 í Dallas lyfti
skotvopni sínu og hleypti af —
ekki á ungan forseta — heldur á
tákn alls þess sem anarkistar
hötuðu: Ríkisvald og samfélags
skipan. — (Egil Steinmetz).
GERIÐ SAMANBURÐ
Á VERÐUM ! ! !
Framúrskarffandi reynsla hérlendis á VREDESTEIN
hjólbörffunum sannar gæðin og hið ótrúlega lága
verff tryggir hagstæðustu kaupin.
Munið að gera samanburð á verðum áður
en þér kaupið hjólbarðana.
r
VREDESTEIN hjólbarffar eru fyrirliggjandi í
stöldum stærffum:
eftir-
520x13/4 Kr. 668,00 710x15/6 Kr. 1.295,00
560x13/4 — 739,00 760x15/6 — 1.579,00
590x13/4 — 815,00 820x16/6 — 1.787,00
640x13/4 — 930,00 425x16/4 — 591,00
640x13/6 — 1.080,00 500/525x16/4 — 815,00
650x13/4 — 1.122,00 550x16/4 — 960,00
670x13/4 — 970,00 600x16/6 — 1,201,00
670x13/6 — 1.114,00 650x16/6 — 1.285,00
520x14/4 — 735,00 700x16/6 — 1.731,00
560x14/4 — 810,00 600x16/6 — 1.201,00
590x14/4 — 860,00 650x20/8 — 2.158,00
750x14/6 — 1.215,00 750x20/10 — 3.769,00
560x15/4 — ‘ 845,00 825x20/12 — 4.400,00
590x15/4 — 920,00 900x20/14 — 5.591,00
640x15/6 — 1.153,00 1100x20/14 — 8.437,00
670x15/6 — 1.202,00
11 M B 0 B lfl ' 'SUDURLANDSBRAUT
3 53 00
VERKAMENN OG
TRÉSMIÐIR
óskast, Aðalvinnustaður er á Kleppstúni.
Byggingafélagið SÚÐ hf.
Austurstræti 14. — Sími 16223, heima 12469.

Nýkomib
Sænskar GIPS ÞILPLOTUR
stærð 260x120 cm.
ASBEST PLÖTUR
fyrir utan- og innanhússklæðningu.
RÚÐUGLER
4 mm. þykkt. A og B gæðaflokkar, margar stærðir.
TRÉTEX
4x8 fet.
HARÐTEX
4x9 fet.
HÖRPLÖTUR
8 og 12 mm.
ÞAKPAPPI
1x40 m
Mars Irading Companf h.f.
Klapparstíg 20. — Sími 17373.
ALÞÝÐUBLAÐÍÐ — 12. maí 1965 $