Vísir


Vísir - 15.09.1961, Qupperneq 7

Vísir - 15.09.1961, Qupperneq 7
Föstudagur 15. september 1961 VÍSIR 7 Undirstaða efnahags- ieg|a Síðari hluti greinagerðar ríkisstjórnarinnar um efnahagsmálin. 9. Framleiðsla sjávar- afurða og útflutnings- verðlag. Því hefur verið haldið fram; að góð sumarsíldveiði á þessu ári og góð aflabrögð báta á öðrum veiðum á þessu sumri og sl. vori á- samt hækkuðu verðlagi út- flutningsafurða gerðu það mögulegt fyrir þjóðarbú- skapinn að þola áhrif hinna miklu kauphækkana án gengisbreytingar. Gegn þessu hefur verið á það bent, að tiltölulega góður afli bátanna á þessu sumri á síldveiðum og öðrum veið- um gæti ekki vegið á móti lélegri vetrarvertíð og miklu aflaleysi togara, og að verð- hækkanir íslenzkra afurða erlendis á undanförnum mánuðum hefðu enn ekki bætt upp hið mikla verðfall, er varð á lýsi og mjöli á s.l. ári. Hér fara á eftir útreikn- ingar Fiskifélags íslands um framleiðsluverðmæti sjávar- afurða árin 1959—1961 á föstu verðl. Er framleiðslu- verðmæti öll árin miðað við það verðiag, sem ríkjandi var í byrjun ágústmánaðar 1961, og það gengi, er ríkti fyrir síðustu gengisbreytingu ($1=38.00 kr.). Tölurnar fyrir árið 1961 eru að sjálf- sögðu áætlaðar að nokkru. Gert er ráð fyrir, að fram- leiðsluverðmæti haustsíld- veiða á þessu ári verði hið sama og á síðastliðnu ári. afurða reiknað á föstu verði lækkaði um 186 m. kr. frá árinu 1959 til ársins 1960. Stafaði þessi lækkun af miklum aflabresti togaranna og slæmri síldarvertíð, sem góð vetrarvertíð bátanna og dragnótaveiðarnar megnuðu ekki að bæta upp. Á árinu 1961 má gera ráð fyrir, að framleiðsluverðmætið verði nokkuð meira en það var á árinu 1960 en samt um 80 m. kr. lægra en það var á árinu 1959. Stafar þetta af því, að góð sumar síldveiði og aukning annarra veiða bátanna á vori og sumri vega ekki á móti lélegri vetrarvertíð og aflaleysi tog- aranna. í viðbót við aflabrestinn kom mikið verðfall þýðing- armikilla útflutningsafurða, mjöls og lýsis. Á árinu 1960 nam verðfall mjölsins um 45% og lýsisins um 25%. Aðrar útflutningsafurðiv héldust að mestu óbreyttar í verði, en áhrif lækkunarinn- ar á mjöli og lýsi voru svo mikil, að meðallækkun allra þorsk- og karfaafurða var 6,7% og síldarafurða 16,0%. Fyrir allar sjávarafurðir var meðaliækkunin 8,9%. Þetta svarar til þess, að framleiðsla ársins 1960 af sjávarafurðu' hafi verið um 210 m. kr. minni að verðmæti en hún ella hefði verið. Áhrif afla- brests og verðfalls á árinu 1960 svöruðú því samtals til um 400 m. kr. minnkunar á framleiðsluverðmætinu. Hér er þó ekki tekið tillit Framleiðsluverðmæti sjávarafurða á föstu verði. 1959 1960 1961 millj. kr. millj. kr. millj. kr 1. Vetrarvertíð •894.7 1.013.0 805.2 2. Vor og sumar 305.6 390.8 427.9 3. Sumarsíldveiðar .... 375.6 240.7 492.4 4. Haustsíldveiðar .... 107.7 76.1 76.1 5. Vetrarsíldveiðar — — 96.8 1.683.6 1.720.6 1.898.4 Togarar 791.8 565.2 502.9 Hvalveiðar 36.2 39.8 30.0 Samtals 2.511.6 2.325.6 2.432.3 Visitala framleiðslumagns (1959—100) 100.0 92.6 96.8 af ‘mjöli og lýsi voru miklar í ársbyrjun 1960. Á árinu 1961 hefur orðið nokkur verðhækkun á ýms- um sjávarafurðum, svo sem freðfiski, saltfiski og skreið. Þar að auki hefur verð hækkað að nýju á fiskimjöli, enda þótt mikið vanti á, að hið fyrra verð hafi náðst aft- ur. Lýsi hefur aftur á móti haldið áfram að falla í verði. Hér fer á eftir sundurliðaður samanburður á verðlagi út- fluttra sjávarafurða í árs- lok 1959, rétt áður en við- reisnin hófst, og verðlagi þeirra í ágústmánuði 1961. Fiskifélag íslands hefur gert samanburðinn. við Fréttaauk- inn í gær- kvöldi var við- ',tal við Tryggva Ole- son vestur- íslenzkan prófessor í miðaldasögu Manitobaháskóla. Annað tveggja mun útvarpið hafa gert ráð fyrir því, að mjög væri prófessorinn tímabundinn — eða það hefur vantreyst honum — að ég hygg að ástæðulausu — til að geta sagt nokkuð sem fleytti hugum hlustendanna vestur yfir hafið og gerði þeim komu hans að hljóðnemanum minnisstæða. En íslenzku talaði hann ekki með meiri erlendum hreimi en sumir þeir íslend- ingar, sem dvalið hafa einhver misseri við nám vestra og minna mig ævinlega á mann- inn, sem var þrjá mánuði í Kaupmannahöfn og kallaði allt, Breyting verðlags frá árslokum 1959 til ágústsmánaðar 1961. Verðhækkun verðlækkun -í-. Þorsk- og karfaafurðir ísfiskur ......................... Freðfiskur ....................... Frystur úrgangur.................. Skreið............................ verkaður .............. óverkaður ............. .+ + + +: Saltfiskur Saltfiskur Fiskimjöl ................. Karfamjöl ................. Þorskalýsi ................ Karfalýsi ................. Hrogn fryst .............i . Hrogn söltuð .............. Ýmsar minniháttar afurðir + + % 3.8 4.0 12.0 4.0 11.0 5.0 25.8 23.0 41.1 31.2 2.7 0.0 19.8 Meðaltal þorsk. og karfaafurða Síldarafurðir Söltuð Norðurlandssíld Söltuð Suðurlandssíld . Síldarmjöl ............ Síldarlýsi ............ Fryst síld ............ + + Meðaltal síldarafurða ...... Meðaltal þorsk-, karfa- og síldarafurða ............... 1.8 5.4 1.1 18.0 32.6 5.7 10.9 3.8 Af þessu yfirliti sést, að framleiðsluverðmæti sjávar- til þess sérstaka taps, sem varð vegna þess, hve birgðir Af þessu yfirliti sést, að enda þótt verulegar verð- hækkanir hafi orðið á ýms- um þýðingarmiklum afurð- um eins og freðfiski, skreið og saltfiski, er hið mikla verðfall mjöls og lýsis enn þyngra á metunum, þannig að sjávarafurðir 1 heild hafa að meðaltali lækkað í verði um 3,8% frá árslokum 1959, þ. e. a. s. um það leyti, sem viðreisnin hófst, til ágúst- mánaðar 1961. Þessi verð- lækkun svarar til um 90 m. kr. verðmætis, og er því sam- anlögð verðmætisminnkun á árinu 1961 miðað við árið 1959 vegna aflabrests og verð falls um 170 m. kr. Hér eru þó engan veginn öll kurl komin til grafar. Taka verður tillit til þess, að báta- og togaraflotinn er talsvert stærri á árinu 1961 en hann var á árinu 1959. Þjóðarbúið verður að standa undir kostnaði við rekstur hins stækkaða flota og greiða vexti og afborganir af þeim erlendu lánum, sem aflað hefur verið til kaupa 4ians. Aukið framleiðsluverðmæti Framh. á hls. 10. sem úr var drukkið, koppa næstu þrjú árin eftir heimkomu sína. í skugga djassins var skemmtileg tónlist, ekki sízt „söngurinn um slöngudráp“. . ... Á eftir honum kom erindi Julyans Watts lektors. Fræðslu- mál og þjóðfélagskerfi í Eng- landi. Þessi enski fyrirlesari talaði góða íslenzku, raunar með enskum hreimi, og erindi hans var með afbrigðum skil- merkilegt. Hann gerði grein fyrir því, hver aðstöðu munur er til fræðslu í heimalandi hans, og dæmdi allhart þá mót- un nemendanna, sem tíðkast þar í hinum gömlu heimavist- arskólum, en sannarlega er þó þjóð hans öfundsverð af því, að hún hefur fengið aldagamla reynslu þess, að skólar geta orðið ómetanleg deigla til mót- unar vilja og manndómi, — og vel gæti það komið kotþjóð í erfiðu og stóru landi að haldi til viðhalds menningu og mann- dáð, að skólar hennar yrðu of- urlítið meira en stofnanir, þar sem í sex tíma á dag í 8—25 ár eru tekin upp fræði á and- leg segulbönd tugþúsunda ís- lenzkra ungmenna. Guðmundur Steinsson flutti þýðingu á skemmtilega orðuðu erindi um myndlist, þar sem Christian Zervos ræðir við Picasso. Já, skemmtilegt var það, en ég hygg, að við alla hina glæsilegu sleggjudóma þessa skálds lita og forma og hin að því er virzt gæti skörpu rök hans, geti hver vel rökvís maður gert fjölmargar athuga- semdir. Að menn megi ekki leitazt við að skilja list — hvers konar kjaftæði er nú annað eins og þetta? Ef lista- verk hefur á annað borð áhrif á þann, sem skoðar það, hefur hann um leið öðlazt skilning á því, sinn skilning. Eða að list skýrendur séu allir vísvitandi loddarar! .... En gaman var að hlýða á þetta erindi, sem virtist njóta sín vel í þýðingu Guðmundar Steinssonar og Guðmundur er tekinn að vinna þarft verk með þýðingum and- ríkra erinda erlendra merkis- manna og flutningi þeirra í út- varp. Guðm. Gíslason Hagalín. Maður nokkur í Rómaborg gekk berserksgang nýlega og eyðilagði 10 bíla með exi. Áður cn hann hóf skemmd- arverkin æpti hann í sífellu: „Niður með bíla — hestar lengi lifi. “ + Frá ársbyrjun til júníloka í ár tóku nærri 53.000 brezk börn hjólreiðapróf.

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.