Vísir - 09.08.1962, Blaðsíða 8

VISIR
Fimmtudagur 9. ágúst 1962.
r
Otgetandi: Blaöaútgátan VlSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjómarskrifstofur Laugavegi I 8.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 45 krónur á mánuði.
I lausasölu 3 kr. eint. —■ Sími 11660 (5 Unurj.
Prentsmiðja Visis. — Edda h.f.
----------------------------------------------------J
Gjaldeyrisforði myndasi
Enn eitt dæmið um það, hve viðreisnin hefir tek-
izt vel, er hin aukna gjaldeyriseign bankanna. í lok
maí var gjaldeyriseignin samtals 963 millj. króna og
hafði hún þá batnað um 813 millj. króna frá sama
tíma á síðasta ári. Sýna þessar tölur hve mjög hefir
safnazt í varasjóði þjóðarinnar í erlendu fé og um leið
hve mjög hefir tekizt að treysta fjármál Iandsins.
Gjaldeyriseign bankanna er eitt mikilvægasta f jár-
málaatriðið í ríkisbúskapnum. Hún er undirstaða láns-
trausts þjóðarinnar út á við og jafnframt mikilvæg-
ur forði, sem af má taka ef óvænt skakkaföll koma
íyrir, aflabrestur og annað slíkt. Samsvarar sú gjald-
eyriseign, sem nú er fyrir hendi í landinu þriggja mán-
aða innflutningi og er það talið lágmark á þessu sviði.
Hér hefir orðið mikil og hagstæð breyting á, sem á
fleiri sviðum fjármálalífsins. Áður en viðreisnin hófst
voru gjaldeyrissjóðimir tómir og lánstraustið varla
finnanlegt.
Það verður að kappkosta á næstu misserum að
viðhalda þeirri gjaldeyriseign, sem nú er um að ræða
með viturlegum fjármálaráðstöfunum. Að hverfa aft-
ur til kreppustefnu eysteinskunnar væri fjárhagslegt
sjálfsmorð.
Reknir úr göngunni
Blöðin hafa birt fregnir af því að 9 íslendingar
hafi verið reknir úr hópgöngunni á heimsmótinu í
Helsingfors, og til nokkurra átaka hafi komið við
stjórn mótsins. Hver var ástæða átakanna og brott-
reksturs fslendinganna?
Hún var sú, að þeir höfðu gert sér kröfuspjöld,
sem á voru letruð mótmæli gegn kjarnorkusprenging-
um austurs og vesturs. Það var þeirra glæpur. Móts-
stjórnin þoldi ekki að hinum nýbyrjuðu kjarnorku-
sprengingum Sovétríkjanna væri mótmælt. Það var
guðlast og óhæfa hin mesta. Aðeins mátti mótmæla
sprengingum kapitalistanna í Wall Street.
Þetta litla atvik sýnir, hver heilindi búa að baki
hinum svokölluðu „heimsmótum“. Þau eru ekki ann-
að en skálkaskjól kommúnista, áróðursbragð þeirra.
En sjaldan eða aldrei hefir hinn sanni hugur forstjóra
þessara skrautsýninga komið jafn vel í ljós sem í þessu
litla atviki.
Andarungi sökudólgurinn
Margir voru orðnir óþolinmóðir, er bið varð á
því, að niðurstaða fengizt í taugaveikibróðurmálinu.
Það er liðið á þriðja mánuð síðan veikin kom upp og
þar til nú um helgina vissi enginn hvaðan hún stafaði.
Nú er orsökin fundin, og fannst hún í andabúi
á Vatnsleysuströnd. Á engan hátt er unnt að telja
að forsvarsmenn búsins hafi tafið málið. Búið hefir
í mörg ár verið undir ströngu heilbrigðiseftirliti yfir-
dýralæknis og nú hefir eigandinn sjálfur ákveðið að
leggja búið niður og slátra fiðurfénu. Verður þar með
talið að komizt hafi verið fyrir veikina og hún kveð-
niður.

-

Illllilil

111111
wmrnrn
':'i .i:
■■

Telstar og Syncom
]\/Tr. Frederick Kappel var
iT‘l' mjög ánægður. Hann hafði
líka ástæðu til að vera það. í
fyrsta lagi er mjög ánægjulegt
að vera framkvæmdastjóri jafn
öflugs og vaxandi fyrirtækis og
„Ameríska síma og ritsímafé-
lagsins" AT & T eins og það
er skammstafað dags daglega,
stærsta símafélags Bandaríkj-
anna, sem ræður m. a. yfir
Bell símaverksmiðjunum,
Og í öðru lagi var Mr. Kapp-
el svo hamingjusamur að það
var andlitssvipur hans sem
birtist fyrst á sjónvarpstækjun-
um í Evrópu, þegar fyrsta til-
raunin var gerð til að senda
sjónvarpsmyndir yfir Atlants-
hafið með hjálp gervihnattar-
ins Telstar.
Árið 1960, lagði Kappel
fram tillögur sínar fyrir þáver-
andi stjórn Eisenhowers. Hann
bað bandarísk yfirvöld um að
sjá um að skjóta á loft gervi-
tungli af sérstakri gerð, sem
Bell símafélagið myndi smíða,
og myndi gera það kleift að
endurvarpa sjónvarpi yfir At-
lantshafið. Eisenhower varð svo
hrifinn af þessari hugmynd, að
hann samþykkti þetta við-
stöðulaust, rétt áður en hann
varð að afhenda Kennedy
völdin.
Við stjómarskiptin í Banda-
ríkjunum óttuðust menn þó að
hugmyndin yrði að engu. Nýi
forsetinn krafðist skýrslna um
málið. Hann grunaði að Eisen-
hower hefði verið þarna að
ívilna einu símafélagi mjög á
kostnað annarra. Hvað myndi
þetta einkafyrirtæki græða
mikið bæði f fjármunum og á-
liti við það að geimrannsóknar-
stofnun Bandaríkjanna skyti
gervitungli þess á loft. Eftir að
stjórn Kenrfedys hafði íhugað
málið vandlega ákvað hún þó
að standa við samninga Eisen-
howers.
Tjótt útlitið hefði verið óvíst
um tíma hafði Bell-símafé-
lagið haldið áfram af fullum
krafti að smíða gervitungl sam-
kvæmt hugmynd Kappels. Þeir
höfðu meira að segja gefið því
nafn, það skyldi heita Telstar.
Vegna framsýni þessara manna
gerðist það nú á miðju ári 1962,
að þessi merkilega nýjung var
frámkvæmd. Fyrsta 'gervitungl
af Telstar-gerð var tilbúið og
því var skotið á loft.
Telstar tekur raforku frá sól-
argeislunum og er nú orðinn
endurvarpsstöð fyrir sjónvarp,
sem opnar nýja möguleika.
Cjónvarpsbylgjumar geta að-
eins farið beina línu og
vegna þess er langdrægi sjón-
varpsins takmarkað mjög af
hnattlögun jarðarinnar. Auðséð
er því að viðhorfin gerbreytast,
þegar endurvarpsstöð hefur
verið komið fyrir uppi í háloft-
unum, sem getur sent sjón-
varpsefnið til fjarlægra landa.
Þannig var hugmynd Kappels.
Aðeins var eftir að framkvæma
hana.
Það var gert 10. júli s.l.
Telstar var skotið á Ioft með
eldflaug frá Canaveralhöfða
kl. 9.35 um morguninn og
kostaði þetta eina geimskot inn
3 milljónir dollara. Verður Bell-
félagið síðar að endurgreiða
geimrannsóknarstofnun Banda-
ríkjanna þann kostnað.
Áður en þetta gerðist hafði
geysisterkri og umfangsmikilli
sendistöð og móttökustöð verið
komið upp við bæinn Andover í
Mainefylki austast í Bandaríkj-
unum.
Evrópumegin reis upp mikil
og afbrýðissöm samkeppni
milli Breta og Frakka, en Banda
ríkjamenn áttu samstarf milli
Breta og Frakka, en Banda-
ríkjamenn áttu samstarf við
báða um þessa framkvæmd.
Samskonar sendi og hlustunar-
stöðvum var komið upp i
Goonhilly á suðurströnd Eng-
lands og við Lannion á Bre-
tagneskaga í Frakklandi.
Stöðvar þessar eru mjög
viðamiklar og kostaði smíði
þeirra tugmilljónir dollara.
Stærsta tækið í þeim er risa-
stór radarskermur sem ætlaður
er til að taka á móti hinum
daufu sjónvarpsbylgjum frá
Telstar, magna þær og senda
inn í sjónvarpskerfi landanna.
Andrúmsloftið í sendistöðv-
unum beggja megin hafsins
•v
Til þess að taka á móti sjónvarpsbylgjuntim f:á Telstar þurfti að byggja voldugar móttöku-
stöðvar í Bretlandi, sem kostuðu milljónir dollara. Þetta er hinn stóri móttökuskermur
í Goonhilly í Suður-Englandi.

/