Vísir - 09.08.1962, Síða 13

Fimmtudagur 9. ágúst 1962.
V'SiR
13
slenzkar bókmenn-
tir að fornu og nýju
ritdómur Richards Beck um bókmenntasögu
Stefáns Einarssonar, sem birtist í Lögbergi
Eins og kunnugt er, kom út
í Bandaríkjunum haustið 1957
Saga íslenzkra bókmennta frá
upphafi og fram til ársins 1955
(A History of Icelandic Litera-
ture) eftir dr. Stefán Einarsson,
prófessor í norrænum fræðum
við Johns Hopkins háskólan’n í
Baltimore. Var það mikið rit að
vöxtum og fróðlegt að sama
skapi, enda var þar um að ræða
fyrsta ítarlegt heildaryfirlit ís-
lenzkra bókmennta á ensku.
Hlaut bók þessi góða dóma og
hefir tvisvar verið endurprent-
uð.
Nú hefur höf. snúið þessu riti
sínu á íslenzku, breytt því að
nokkru og aukið, og kom það,
undir heitinu íslenzk bók-
menntasaga 874-1960, út á veg-
um Snæbjörn Jónsson and
Company h.f. i Reykjavík
snemma á síðastliðnu hausti. Er
það mikil bók að vöxtum, 519
bis., að meðtöldum ítarlegum
bóka- og nafnaskrám, og vönd-
uð að ytra frágangi.
Dr. Stefán Einarsson hefir
sannariega færzt mikið í fang
með ritun og þýðingu þessa
verks, því að þetta er fyrsta
samfelld saga íslenzkra bók-
mennta frá byrjun þeirra og
fram á vora daga, sem út hefir
komið á ísienzka tungu. 'Mjög
mikíð og merkilegt hefir vitan-
lega verið um þetta efni ritað
áður bæði af íslenzkum og er-
iendur fræðimönnum, sem höf.
vitnar til og styðst við, en um
nýjustu bókmenntirnar sérstak-
lega hefir hann drjúgum orðið
að fara sinna ferða.
í inngangi bókarinnar gerir
dr. Stefán skilmerkiiega og
góða grein fyrir uppruna ís-
lenzkra bókmennta. Fyrri hluti
verksins fjallar síðan ítarlega
um allar greinar fornbókmennta
vorra ogsíðmiðalda ,í bundnu
og óbundnu máli, og eru því
mikla efni gerð ágæt skil. Kafl-
inn um veraldlegan kveðskap
(1550-1750) er einnig bæði ítar-
legur og fróðlegur, en andlegur
kveðskapur tímabilsins kemur
þar óhjákvæmilega eigi síður við
sögu en hinn veraldlegi, og er
fyrirsögn kaflans því eigi sem
heppilegast valin.
„Upplýsing eða ný-klassík
1750-1830“ er næst á blaði. Er
sá kafli góð lýsing á því tímabili
íslenzkra bókmennta og menn-
ingarbrag þess, en þar ber hæst
skáldin Eggert Ólafsson og séra
Jón Þorláksson. Næsti kafli
„Þjóðrækni og rómantík 1830-
1874“ er einnig vel samin og
hinn fróðlegasti, en þar gerir
höf., meðal annars, glögga grein
fyrir hinum erlendu áhrifum og
lýsir síðan andlegum leiðtogum
og öndvegisskáldum þess merki-
lega tímabils í sögu þjóðar vorr-
ar og bókmennta hennar. Um
meðferð einstakra höfunda get-
ur eðlilega í þessum kafla, sem
annars staðar í svo yfirgrips-
miklu verki, orðið nokkur skoð-
anamunur. Full ástæða sýnist
mér t. d. hefði verið til þess að
geta frekar en gert er hér sálma
skáldanna séra Helga Hálfdanar-
sonar og dr. Valdimars Briem.
Björn Gunnlaugsson hefði einn-
ig átt nokkuð ítarlegri umsögn
skiiið.
Næsti kafli bókarinnar, „Raun
sæisstefna til ný-rómantíkur
1874-1918“, tekur yfir umbrota-
og gróðurríkt tímabil í bókmennt
um vorum. En hér á höf. hægara
um vik með frásögnina, því að
bæði hafa hann og aðrir ritað
ítarlega um þetta tímabil, enda
hefir hann sýnilega fært sér það
vel í nyt. Er kafli þessi skilmerki
lega saminn, og mikinn fróðleik
þar að fina um bókmennta-
strauma, menningarmál, og hin
mörgu skáld og rithöfunda, sem
þar koma til sögunnar.. Lýsingin
á .þeim verkum þeirra er yfir-
leitt bæði sanngjörn og rétt, eins
langt og hún nær, þótt deila
megi um einstök atriði. Ekki
get ég t. d. fallizt á það, að taeki
færisljóð, hátíðarljóð og kímni-
kvæði Þorsteins Gíslasonar hafi
ekki verið „mjög mikils virði“,
því að þau eru einmitt iöngum
prýðisvel ort, eða svo fannst dr.
Ágústi H. Bjarnasyni og fleirum.
Þá finnst mér skáldskap Guð-
mundar Friðjónssonar vart gerð
þau skil, sem rök standa til. En
jafnframt skal það játað, að hlut
fallið milli einstakra höfunda í
slíku riti getur alltaf orðið álita-
mál.
Kemur nú að samtímanum og
nefnist næsti kafli bókarinnar
„Erfðir og nýmæli milli styrj- .
alda, 1918-1940“. Má svipað um
hann segja og kaflann næsta
á undan, hann er greinagott og
næsta ítarlegt yfirlit, og ber
frekara vitni þeirri viðleitni höf.
að vera sem réttdæmastur í um-
sögnum sínum og mati á skáld-
unum. Þó finnst mér t. d., að
Elinborg Lárusdóttir skáldkona
hefði átt ítarlegri meðferð skil-
ið, jafn merkilegar bækur og
hún hefir skrifað. Sama máli
gegnir um Sigurð Guðmundsson
skólameistara, þótt hans sé að
vísu dálítið ítarlegar getið.
Jafnframt skal á það bent, að
inn í umræddan kafla hefir rétti
lega verið bætt við sérstökum
umsögnum um þá Jónas Jóns-
son frá Hriflu, Helga Hjörvar,
Nristján Albertsson, dr. Einar
Ól. Sveinsson og Kristin E.
Andrésson, sem eigi var fjallað
um sérstaklega í ensku útgáfu
ritsins. Hins vegar er helzta
sálmaskáldi samtíðarinnar,
Valdimar V. Snævarr skóla-
stjóra, að engu getið.
Loks er sjálfúr samtíminn. „Eft
ir aðra heimsstyrjöld, 1940-
1960“, og þá vandast málið,
enda tel ég þann kaflann, að
mörgu leyti, lakasta hluta bók-
arinnar. Ekki svo að skilja, að
þar sé eigi mikinn fróðleik að
finna og margt rétt og vel at-
hugað. Sá kafli, sérstaklega upp
talning skálda, sagnaskálda og
leikritaskálda, 1940-1960, á þó
að mínu áliti drjúgum meiri bók
fræðilegt en bókmenntasögulegt
gildi, en hann er miklu lengri
en hliðstæði kaflinn í hinni upp-
runalegu útgáfu bókarinnar,
sem eykur á fróðleiksgildi hans.
Annars eru þessir ungu samtíma
rithöfundar, ekki sízt Ijóðskáld-
in, svo óráðnir, að eigi verður
neinn fuilnaðardómur lagður á
verk þeirra, og of nærri manni
til þess. Sumum er einnig með
öllu sleppt, sem eins mikil á-
stæða hefði verið að nefna og
ýmsa þá, sem hér eru taldir. Þá
virðist mér sem þessi skáld
hefðu átt ítarlegri umsögn skil-
ið: Guðfinna Jónsdóttir frá
Hömrum, Karl ísfeld, Heiðrekur
Guðmundsson og Gunnar Dal.
Kaflinn um vestur-íslenzk
skáld er fróðlegur og þakkar-
verður. En eins og ég benti á
f umsögn minni um upprunalegu
útgáfu bókarinnar á enskunni,
hefðu þar átt heima sérstakar
umsagnir um skáldin Magnús
Markússon, Jón Runólfsson, og
þá bræður Kristján og Pál Páls-
syni, sem hér er eigi að neinu
getið, og svo er raunar um fleiri
vestur-íslenzk skáld. Af íslenzk-
um höfundum í óbundnu máli
vestan hafs hefði einnig verið
verðugt að geta dr. Jóhannesar
P. Pálssonar sérstaklega. Fleira
er það í þessum kafla, sem ég
er ekki algerlega ánægður með,
t. d. hefði átt að nefna yfirgrips-
miklar og ósjaldan mjög prýði-
legar ljóðaþýðingar dr. Sigurðar
J. Jóhannessonar í umsögninni
um hann.
Bókaskráin er stórum aukin
frá þvf, sem hún var uppruna-
lega, og er að henni góður feng-
ur, má hið sama segja um nafna
skrána.
Þá er það mikill kostur á þess
.arL mildu bók, hve læsileg hún
' ér' og 'aðgengileg frá þvf sjónar
miði, enda víða mjög hressilega
skrifuð. Hinu er ekki að leyna,
að á málinu eru miklu meiri
hnökrar en ég hefði búizt við,
og ekki ávallt eins smekklega
að orði komizt og æskilegt hefði
verið í slfku riti.
En hvað sem lfður þeim og
örðum aðfinnslum, þá hefir dr.
Stefán Einarsson með þessari
bókmenntasögu sinni unnið mik
ið og þarft verk, sem þakka ber
og meta að verðíeikum. Bókin er
tileinkuð dr. Sigurði Norðdal f
tilefni af sjötíu og fimm ára
afmæli hans 14. september 1961,
en þeim snillingi eiga allir, sem
við íslenzk fræði fást, ómetan-
lega skuld að gjalda.
TELSTARc
Framh. af bls. 9.
fram yfir hafið um 600 símtöl.
Og fyrsta Symcom gervitunglið
á að hafa tæki til að endur-
senda þúsund sarrltöl og sending
ar samtímis. Spurningin er þvf
hvort nokkur slík gervitungl
muni ekki ryðja úr vegi flestum
hinum kostnaðarsömu sæsfma-
línum.
Það verður aðeins eitt óþægi-
legt við §ímtöl gegnum Syncom
gervitungl. Fjarlægðin sem
radiobylgjurnar berast er svo
mikil, að þær verða 3/100 hluta
úr sekúndu að berast til endur
varpsstöðvarinnar og aftur til
jarðar. Þetta þýðir að óhjá-
kvæmilega verður örstutt bil,
frá því símnotandinn öðru meg
in hefur lokið setningu og þar
til hinn hefur heyrt hana alla
og getur svarað. Þetta er dálítið
óþægilegt í samræðum, þar sem
við erum vön að grípa setningar
viðræðumanns á lofti og svara
um hæl.
Samkeppnin er þegar hafin
milli þriggja voldugra fyrir-
tækja. Ur þeirri samkeppni
CUTEX-naglalakk
CUTEX-remover
CUTICLE-remover
(naglabandaeyðir)
Pappa-naglaþjalir
Qrange-pinnar
SNYRTIVORUBUÐIN
LAUGAVEGl 76 . Sími 12275
Prófarkalesari.
Dagblaðið Vísir óskar eftir prófarkalesara.
Staðgóð kunnátta í íslenzku áskilin. Vinnu-
tími aðallega á morgnana. — Upplýsingar í
síma 1-16-60.
Blaðamennska.
Dagblaðið VíSir vill ráða fréttamann til starfa
á ritstjórn blaðsins. Æskilegt að viðkomandi
hafi nokkra starfsreynslu að baki. Umsóknir
sendist framkv.stjóra Vísis, Laugavegi 178.
Rafvirkjameistarar
Duglegur og reglusamur 17 ára piltur utan af landi
óskar að komast að sem nemi í rafvirkjun. Uppl. í
síma 24645.
Verkamenn 1
Verkamenn óskast, löng vinna.
VERK h.f., Laugavegi 105, sími 11380
Til sölu.
3ja herbergja kjallaraíbúð til sölu á góðum stað í
bænum. 3 stórar stofur bað sér hiti sér inngangur.
Tvöfalt gler. íbúðin er mjög sólrík. Ræktuð og girt
lóð. Laus nú þegar. — Sími 18059.
vænta menn þess að fáist fyrr
en varir fullkomið alheims-sjón
varp. Á meðan vita íslendingar
ekki í hvorn fótinn þeir eiga að
stíga í stofnun íslenzks sjón-
varps.
OLLENHAUER....
Framh af 6. síðu
Þýzkalands situr maður, sem
gjörþekkir mál Norðurlanda og
er að mörgu Norðurlanda-
maður í hugarfari og lífssjón.
Slíkur maður er Willy
Brandt. Hann er kvæntur
norskri konu, hverfur iðulega
aftur heim til Noregs í sumar-
leyfum og heldur miklu sam-
bandi við sfna fyrri félaga.
Gengi í heimsstjórnmálunum
er meira komið undir persónu-
legum kynnum og samböndum
en margan grunar. Því er nokk-
urs virði að eiga hauk í horni
í kanzlarahöllinni f Bonn.
i il <
I /
' I < lj