Tölvumál - 01.06.1994, Blaðsíða 21

Júní 1994
tölvunni og er notað af og til við
stýringu ofnanna.
Frá ofnstýritölvunni fer hrá-
efnaskýrsla til einmenningstölvu,
sem er tengd við miðtölvu fyrir-
tækisins. Gögnin eru notuð þar til
kostnaðar- og birgðaeftirlits, en
sú meðhöndlun verður ekki rakin
hér frekar.
Rafmagnsstýring
Stilligildi álags í fullum rekstri
er nú 36,5 MW á hvorum ofni.
Alagið ákvarðast af straum og
spennu. Spennarnir eru þrepa-
skiptir og eru 26 þrep á hverjum.
Þrír spennar eru við hvom ofn og
eru þeir stjörnutengdir inn á raf-
skautin. Hvert spennuþrep hefur
sinn hámarksstraum og lækkar
hann eftir því sem spennaþrepið
hækkar. Stýritölvan sér um að
stilligildi straumsins fari aldrei
upp fyrir þennan hámarksstraum.
Sé stilligildi sett ofar lækkar
stýritölvan stilligildið sjálfvirkt
og setur það sem hámarksstraum
að frádregnu fríhlaupi sem
straumnum er leyft að breytast
um, án þess að gripið sé inn í.
Lækki spennaþrepið hækkar
tölvan stilligildið í innslegið gildi,
eða hæsta mögulega gildi í því
þrepi.
Rafskautin, sem eru 1,5 m í
þvermál og vega um 40 tonn með
öllum búnaði, eru keyrð upp og
niður í ofninum til að halda
straumnum sem næst stilligildi.
Tveir möguleikar eru á innsetn-
ingu stilligilda. Annars vegar er
fastur straumur t.d. 118 kA og
síðan fríhlaup 2 kA. Hins vegar er
svonefnd Westly stýring, þar sem
straumstilligildi er reiknað út frá
álagi. Fasti sem nefndur er C3 er
settur inn og straumurinn reiknast
sem I = C3*P2/3. Straumurinn
breytistþáeftir álagi ofnsins. Tveir
tjakkar eru á hverju skauti og sjá
þeir um að lyfta og slaka skaut-
unum til að halda straumnum
innan marka. Annar varnagli er
einnig sleginn með hámarks-
straum. Ef straumurinn fer upp
fyrir hámarksstraum fyrir hvert
spennuþrep í ákveðinn tíma er
spennaþrepið lækkað.
Stýringamar sem sjá um þessa
hluti eru því í raun þrjár. Alags-
stýring sem leitast við að halda
álagi sem næst stilligildi. Spennu-
þrep er hækkað og lækkað til að
halda álagi sem næst stilligildinu.
Spennaþrepi er þó ekki breytt
nema frávik álags frá stilligildi sé
meira en mismunur á álagi milli
þrepa, sem er rösklega eitt MW.
Álagsstýringin er þannig háð því
að stýring fyrir spenna sé virk.
Þriðja stýringin er svo straum-
stýring sem getur verið með föstu
eðaútreiknuðu stilligildi straums-
ins.
Sigstýring
Rafskautin í ofninum eru kol-
efnisskaut. Neðan af skautunum
eyðistádegihverjum semnemur
50-60 cm, hverju um sig. Nýju
skautaefni er bætt ofan á skautið.
Rafskautaefnið er stálkápa sem
heldur utan um skautamassann.
Skautamassinn er ýmist í steypt-
um sívalningum eða sekkjaður
sem kurl. Þegar hann nálgast ofn-
inn bráðnar hann út og fyllir stál-
kápuna. Við enn hærri hita bakast
hann saman í harðan, leiðandi
kolamassa. Stálkápan brennur
utan af skautinu þegar hún kemur
undan straumsnertunum sem leiða
rafstraum í skautin.
I stýritölvuna er sett áætluð
skautaeyðsla í cm/MWh. Þar er
einnig settur inn bökunarfasti, en
út frá honum er reiknað hve mikill
hluti af nýju skauti er bakaður, en
það ræðst af hitamyndun í skaut-
inu (rafstraumnum). Tvö sett af
tjökkum sjá um að færa rafskautið
niður í gegnum rafskautabún-
aðinn eftir því sem eyðist neðan
af því. Hvert sig er mælt með
teljarahjóli sem sendir boð til
stýritölvu. Þegar eyðslan frá því
skautið seig síðast er orðin jöfn
síðasta sigi athugar tölvan hvort á
tímanum hafi bakast nýr leggur
sem því nemur. Ef svo er, leyfir
hún nýtt sig, annars er beðið
þangað til nægjanlega mikið af
skautinu er bakað. Þetta eftirlit er
nauðsynlegt því ef ekki er búið að
baka legginn sem kemur niður úr
rafskautssnertunum, kemur
fljótandi skautamassi niður í
ofninn og getur valdið miklu tjóni.
Slíkhefurkomið fyrir í örfá skipti
hjá íj.
Fleiri möguleikar eru á stýring-
um á sigi rafskauta. Algengasta
afbrigði frá þeirri stýringu sem að
framan er lýst er notuð þegar
rafskaut brotnar. Slík brot koma
helst ef óvæntar bilanir verða sem
leiða til að stöðva þarf ofninn
fyrirvaralaust. Miklar hitaþenslur
verða þá í rafskautunum og þau
brotna. Þá er farið í svonefnda
skautalengingu. Rafskautið er þá
látið síga um ákveðna lengd á
hverri klst. og bökunareftirlitið er
aftengt. Straumurinn er lækkaður
niður í 63 kA sem er neðan við
þau mörk að stálkápan utan um
skautið brenni. Þannig errafskauti
með bráðnum skautmassa slakað
niður í ofninn og hann bakaður
þar. Vamagli er settur þannig að
ef rafstraumur fer upp fyrir það
sem skautkápan þolir slær stýri-
tölvan ofninum út.
Skautavigtun
Hjá íj hefur verið þróuð aðferð
til að vigta rafskautin og reikna
lengd bakaðs skauts út frá því. PC
vél fylgist með þyngd rafskauts-
ins, les nokkrar mælistærðir,
áætlar viðbætur af rafskautamassa
á degi hverjum og umbrey tir þessu
í skautalengd og þar með stöðu
21 - Tölvumál