Vísir - 28.09.1962, Qupperneq 8

8
VISIR
-Föstudagur 28. september 1962.
VÍSIR
Otgetandi: Blaðaútgatan YISIR.
RitstiOrar Hersteinn Pálcson. Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thursteinsson.
Fréttastjóri: Porsteinn 0 Fhorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Askriftargjald er a5 króuur á mánuði.
I lausasölu 3 kr eint — Slmi 11660 (5 tlnur).
Prentsmiðja VIsis. — Edda h.f.
„Freisting" frelsisins
í gær birti Þjóðviljinn grein um Austur-Berlín,
sem er sorglegt dæmi um það, hvernig sæmilega
greindir og hjartahreinir fslendingar láta svo sefjast
af pólitískum áróðri að öll sjálfstæð hugsun er þurrk-
uð út.
Höfundur greinarinnar er Steinþór Guðmundsson
kennari. Honum var ekið meðfram múmum í Austur-
Berlín og á leiðinni kemst hann að þeirri niðurstöðu,
að múrinn sé engin þrælakista.
Hvílík skarpskyggni!
Veit ekki þessi auðtrúa íslendingur, að múrinn
var einmitt byggður af Ulbricht til þess að hindra all-
ar ferðir Austur-Þjóðverja úr landi? Hann er ekki ann-
að en risastór fangelsismúr. Með byggingu hans var
allt Austur-Þýzkaland gert að stærstu dyflissu ver-
aldar.
Veit ekki þessi uppfræðari íslenzkra barna, að í
Austur-Þýzkalandi er það dauðasök að klífa yfir múr-
inn og reyna að komast úr landi.
Á íslandi kostar það andvirði eins vegabréfs að
fara til annars lands. f landi Ulbrichts kostar það lífið.
í augum hins íslenzka kennara er múrinn „mikil-
fenglegt tákn dulinna krafta“. Hann segir að múrinn
,hafi þjappað fólkinu saman og hvatt það til þess að
standa sig sem bezt“! Þessi ummæli minna á ekkert
annað fremur en orðin, sem skráð voru yfir þræla-
búðir nazista: Arbeit macht frei — Vinnan mun gera
yður frjálsa. Sama fyrirlitningin á mannlífinu, sami
rangsnúningur allra mannlegra hugtaka kemur fram
i þessum orðum og í gyðingaræðum Göbbels.
En loks rofar örlítið til í andlegu myrkviði hins ís-
lenzka uppfræðara. Undir lok greinarinnar fær hann
nokkra eftirþanka og segir: „Vafalaust eiga ýmsir um
sárt að binda vegna múrsins, sem vini og venzlamenn
eiga hinum megin við hann“. Þessi ummæli eru vott-
ur um að ennþá lifir lítill neisti réttsýnis í sálu Stein-
þórs. Hann gerir sér ljóst, að ef til vill er ekki allt
með felldu í landi sem múrar þegnana inni og meinar
þeim að sjá nokkru sinni aftur ástvini sina handan
við múrinn mikla.
En svo fellur áróðurstjaldið og ljósið slokknar.
Fullyrt er, segir Steinþór í næstu setningu, að „yfir-
leitt hafi almenningur í DDR orðið því feginn að freist-
ingin var frá þeim tekin og andi léttar eftir en áður“.
Sumum mönnum finnst greinilega Ijúfara að lifa
sem ánægt svín en frjálsborinn maður.
Skyldu þeir leynast margir mennirnir slíkir í ís-
lenzkri kennarastétt, sem varpa öndinni léttar, þegar
,,freisting“ frelsisins er frá þeim tekin?
Illa væru örlög þjóðarinnar ráðin, ef sú væri
reyndin.
Hér sjást nokkur böm að leik úti á miðri götu — beint fyrir framan ökutæki!
Húsagarðar fyrir blóm
Við hrökkvum alltaf við
þegar við lesum slysafregn
irnar í blöðunum, ekki sízt
þegar börn og unglingar
eiga í hlut. Það er líka á-
stæða til þess — umferðar-
slys á börnum eru 7
sinnum fleiri en gerist í
Bandaríkjunum. Þó eru
Bandaríkin ein mesta um-
ferðar- og bílaþjóð heims-
ins. — Þessi óhugnanlega
staðreynd mun vera rétt,
enda bamaslys ótrúlega
tíð í Reykjavík.
Þetta er niðurstaða, sem frú
Erika Friðriksdóttir hefur komizt
að, eftir ýtarlegar rannsóknir um
málið. Frú Erika byrjaði rann-
sóknir sínar 1953 og hefur skrifað
nokkrar greinar um vandamál
þetta bæði í blöð og tímarit.
GARÐARNIR
FYRIR BLÓMIN
Athyglisverðast við rannsóknir
og niðurstöður frú Eriku er þó
það, að langtíðast verða börn fyrir
slysum, þegar þau eru við leik,
ekki þegar þau eru á leið í skóla,
eða f sendiferð út í búð.
„Þetta gefur ótvíræða vísbend-
ingu um, að börn gæta sín þegar
þau einbeita sér,“ segir frú Erika,
,,en ekki þegar þau leika sér. Þess
vegna verður að telja slysin í flest-
um tilfellum sök barnanna sjálfra
eða foreldra þeirra. Þau leika sér
á götum úti, nákvæmlega eins og
börnin í fátœkrahverfunum erlend-
is og gæta ekki að sér fyrir bíl-
um eða öðrum farartækjum. Þau
fara ekki á leikvellina, jafnvel þótt
þeir séu fyrir hendi, að mestu
vegna þess að foreldrar brýna það
ekki nógsamlega fyrir börnunum.
Garðarnir við heimahúsin eru
hér á íslandi fyrir blóm og falleg
tré, en ekki fyrir börnin til að
leika sér í. Það þekkist varla hér.“
ALGENGUSTU SLYSIN
Eins og fyrr segir hóf frú Erika
rannsóknir sínar árið 1953. Eftir
að hafa rannsakað skýrslur saka-
dómara, lögreglu og tryggingarfé-
laga fann hún út hvaða tegund
slysa var algengust. Það var ekki
þar sem börnin voru sjálf farþeg-
ar í farartækjum, heldur þar sem
þau léku sér á götum úti.
Eftir samanburð við borg eina í
Bandaríkjunum, Middletown, þar
sem álíka margir bílar voru og í
Reykjavík, varð niðurstaðan hins
vegar algjörlega öfug.
önnur algengasta orsökin fyrir
slysum á börnum er þegar þau eru
á reiðhjólum. Flest þeirra sem fyrir
slysunum verða á þann hátt eru á
aldrinum 11—14 ára. „Gefur það
aðeins vísbendingu um, að börnum
er ekki treystandi fyrir reiðhjólum
fyrr en þau eru orðin 16 ára.
„Þessar rannsóknir gerði ég 1953.
Gerði ég nú hlé á þeim, en fyrir
nokkru aflaði ég mér aftur upp-
lýsinga, varðandi barnaslys. Komst
um háfi átt sér stað árið 1961.
Auk þessa voru nokkur tilfelli,
þar sem börn orsökuðu slys á öðr-
um, þannig að á því sést að börn
eru ekki aðeins hættuleg fyrir sjálf
sig, heldur Iíka fyrir aðra.
„Af rannsóknum mínum hef ég
einnig séð,“ sagði frú Erika, „að
bifreiðar keyra aldrei á börn 1 sinni
eigin heimagötu. Ástæðan fyrir því
hlýtur að vera sú, að þeir vita að
börn eru meira og minna á göt-
unni og hversu hættulegt það er
því að keyra óvarlega."
BURT AF GÖTUNUM
„Hvað álítið þér þá að hægt sé
að gera, frú Erika?“
„Af framansögðu er ljóst að
stiersta vandamálið hér er að börn-
en ekki börn
að þeirri niðurstöðu að slíkum
slysum hefur fjölgað að miklum
mun.“
Ef tekin eru, saman öll um-
ferðarslys á börnum á árunum
1956 — 1961, þá sést að þau hafa
verið 487. Allt voru það slys þar
sem þurfti að fara með viðkomandi
börn til læknis og af þeim töldust
175 alvarlegs eðlis."
130 SLYS 1961
Árið 1961 var sakadómara til-
kynnt um 88 slys á börnum, sem
farið var með til lækna, en auk
þeirra voru 25 minni háttar um-
ferðarslys. Þá má reikna með
nokkrum tilfellum sem iögreglu
var ekki tilkynnt um, svo láta má
nærri að 130 umferðarslys á börn-
in séu á götunni. í hinu nýja skipu-
lagi er gert ráð fyrir bílastæði
við hvert hús, en þar er ekki gert
ráð fyrir svæði fyrir börnin að
leika sér á. Það þarf fyrst og
fremst að leggja áherzlu á leik-
svæði, með tilheyrandi áhöldum
til leiks og dundurs og þá þurfa
foreldrar einnig að brýna fyrir
börnum sínum að nota þessi svæði.
í Bandaríkjunum er börnum bann-
mál í Reykjavíkurborg."
að að fara út á göturnar, það dugir
ekkert minna.
500 börn hafa lent í uirtferðar-
slysum á örfáum árum — það
nær auðvitað ekki nokkurri átt.
Þessi tala fer alltaf hækkandi og
þurfum ekki að fara í neinar graf-
götur með að þetta er mikið vanda
Ný bók „93 ostaréttir'-
. Út er komin á forlagi ísafordar-
prentsmiðju bókin „93 ostaréttir“
eftir Helgu Sigurðardóttur, fyrrum
skólastjóra Húsmæðrakcnnara
skóla íslands, sem látin er fyrir
skömmu.
í formála höfundar er þess getið,
að bókin eigi að bæta fyrir það,
að enginn sérstakur kafii er um
osta og ostarétti í tveim fyrri bók-
um hennar, Mat og drykk og Lærið
að matbúa.

V ' 1 k I
i r i (
K'r,
Ostaneyzla hefur aukizt til muna
á síðari árum, þar sem menn hafa
gert sér grein fyrir næringargildi
hans, en auk þess er nú hægt að
fá fjölbreyttari tegundir en áður.
í bókinni „93 ostaréttir" er hús-
mæðrum veitt tilsögn í að gera
fjölmarga Qg fjölbreytta, ljúfenga
rétti úr ostum, og ætti hún að vera
kærkomin þeim, sem finnst eitt-
hvað skorta á fjölbreytnina á
matborðinu hjá sér.