Vísir - 15.02.1963, Blaðsíða 9

V í S IR . Föstudagur 15. bebrúar 1963.
9
agSBgffigx

S
Fyrstu myndimar frá atburðunum í Bagdað. Vinstra megin sést fallbyssa fyrir framan hermálaráðuneytið. Hægfa megin hermenn og rústir hermálaráðuneytisins.
BOMBUR
BASDAÐ
]\j[orgun nokkum í síð-
ustu viku stóð her-
flugvélasveit tilbúin við
brautir Haffaniaflug-
vallarins skammt fyrir
utan Bagdað. Kvöldið áð
ur hafði benzini verið
dælt á þær, vélbyssur
þeirra hlaðnar og flug-
sprengjum komið fyrir
undir vængina. Flugvél-
amar vom af rússneskri
gerð og fyrir skömmu
hafði flugher landsins
borizt allmiklar birgðir
af skotfæmm og sprengj
um frá Rússlandi. Nú
skyldi hef ja nýja herferð
gegn hinum uppreisnar-
gjömu Kúrdum sem búa
í norðurhluta landsins.
Um kl. 5 um morguninn
fengu flugmennirnir fyrirskipun
um að búa sig út og stíga upp
í flugvélamar. Skömmu síðar
hófu þær sig til lofts hver á
eftir annarri. Nú skyldi stefnt
til fjallanna í norðurhluta Iraks
og sprengjunum látið rigna yfir
virki Kúrda. Herferð þessi og
loftárásir skyldi framkvæmd
samkvæmt sérstökum fyrirmæl-
um .,leiðtoga“ þjóðarinnar, hers-
höfðingjans Karim Kassems.
Jgn allt í einu breyttu herflug-
vélarnar um stefnu. í stað
þess að fljúga norður á bóginn
stefnu austur á við beint yfir
tók öll flugsveitin skyndilega
höfuðborgina, Bagdað. Morgun-
sólin lýsti yfir þéssa stóru aúst-
rænu borg, sem stendur á báð-
um bökkum Tigrisfljótsins, borg
ina þar sem kalifar 1001 nætur
áður reikuðu í dularklæðum um
bazarana. Við skuggana frá sól-
inni gátu flugmennirnir greint
glöggt hinar einstöku byggingar
miðborgarinnar. Og allt í einu
dýfðu sprengjuflugvélarnar sér
niður yfir eina stórbyggingu
borgarinnar, Iandvarnaráðuneyt-
inu, og létu sprengjurnar falla
yfir hana. Eldsglæringar þeytt-
ust hátt í loft upp og bygg-
ingin huldist reyk og ryki. Síð-
an flugu flugvélarnar yfir að
nýju og létu vélbyssuskothríð-
ina dynja yfir reykinn og rúst-
irnar. Síðan snem þær aftur til
flugvallarins til að sækja meiri
sprengjubirgðir og héldu árás-
inni áfram.
Nýtt byltingarsamsæri hafði
verið framkvæmt. Inni í land-
varnaráðuneytinu hafði Kassem
forsætisráðherra íraks sofið
svefni hinna réttlátu. Hann trúði
ekki sínum eigin augum. Nú
mátti hann þola hin sömu örlög
og hann hafði búið fyrri valda-
mönnum í Irak, Feisal konungi
og Nuri es Said forsætisráð-
herra tæpum fimm árum' áður,
þegar hann tók völdin f blóð-
ugri byltingu þann 14. júlí 1958.
gamsæri og morð eru algeng f
stjórnmálalífi Arabaland-
anna, sem eru svo skammt á
veg komin, efnahagslega og
stjórnmálalega. Á öllu þessu
stóra landsvæði austan frá
Persaflóa og vestur eftir norð-
urströnd Afríku búa þjóðir sem
em svo líkar að menningu og
tungu, að þær hefur dreymt um
það í mannsaldur að geta á ný
sameinazt í eitt voldugt Araba-
ríki, eins og það var á dögum
kalífanna. En þó hafa sundrung-
aröflin löngum orðið sterkari,
enda hafa hin evrópsku nýlendu
veldi löngum slegið á þá strengi
og fylgt þeirri megmstefnu, að
styðja gerspillt og einskisnýtt
höfðingjaveldi til aö sitja í há-
sæti hver f sínu horni og halda
uppi ættadeilum og bróðurvfg-
um.
J£n sumarið 1952 gerðist merki
legur viðburður austur f
Egyptalandi. Hópur herforingja
þar í landi undir forustu ungs
liðsforingja að nafni Nasser
velti fitubelgnum og kvennaflag
aranum Farúk konungi frá völd
um og tók upp ákveðna nýja
sjálfstæðisstefnu gagnvart þeim
sem höfðu setið yfir hlut þjóðar-
innar, jafnframt því sem þeir
hófu meiri framfarabaráttu en
áður hafði þekkzt í löndum
Araba.
Vegur Nassers hefur síðan
verið þyrnum stráður. Eignar-
nám Súesskurðarins, sem var
ekki nema eðlilegur þáttur í
þjóðfrelsisbaráttu hans, mætti
svo harðri andspyrnu, að Bret-
ar og Frakkar gerðu út stríðs-
leiðangur á hendur honum. Og
leikur hans er hann leitaði að-
stoðar hjá Rússum og virtist
vera að gera þann óvinafagnað
að opna hliðin fyrir þeim að
Arabaheiminum, var vissulega
hættulegur.
það, aðr Nasser er hinn raun-
verulegi leiðtogi og talsmaður
Arabaþjóðanna. Nú mega Bretar
og Frakkar jafnvel viðurkenna
það, að rekstur Egypta á Súez
skurðinum tekur langt fram
rekstri Súezfélagsins á þessu
mikilvæga mannvirki. Og það er
einnig viðurkennt að þó Nasser
hafi leitað aðstoðar Rússa og
fengið meiri aðstoð frá þeim en
nokkur annar, þá hefur hann
verið nógu kænn til að koma
með raunhæfum aðgerðum ( veg
fyrir kommúnískan undirróður
og útþenslu í r£ki sínu.
Það er engin ástæða til að
lýsa Nasser sem neinum postula
lýðræðisins eða mannréttinda í
Iandi sfnu. Hann hefur verið
harður í horn að taka og ekki
þolað neina pólitfska mót-
spyrnu. En eins og ástandið er
í þessu arma og vanþróaða ríki,
er kannski hægt að slá svolítið
af kröfunum um lýðræðislega
stjórnarhætti. En Nasser hefur
notið vaxandi virðingar og álits
fyrir það, að hann sýnir það f
stjómarstefnu sinni f heild, að
hann er einlægur hugsjónamað-
ur og framfaramaður, sem hefur
þegar lyft þjóð sinni á æðra
stig, þó nóg verk sé enn að
vinna.
Wasser og herforingjabylting
hans hefur sfðan orðið fyr-
irmynd f öðrum Arabaríkjum og
þar hafa verið gerðar tilraunir
til að framkvæma sams konar
byltingu í öðrum ríkjum. Má
þar t. d. tilgreina byltingu Kass-
ems í írak og byltingu þá sem
framkvæmd hefur verið ekki
alls fyrir löngu í ríkinu Jemen.
Á báðum þessum stöðum var
spilltri og úreltri furstastjórn
velt úr sessi. Er ekki ólíklegt að
,rq§in komi bráðlega að Saud.i
Arabíu, þar ,sem stjórnarfar er
nú hvað sízt um allan heim,
jafnvel þótt ofbeldisstjórnir
kommúnista í Austur-Evrópu og
Kína séu taldar með.
Þegar hópur ungra liðsfor-
ingja í stjórn íraks gerði upp-
reisn gegn kommúnistastjórn-
inni þar í júlí 1958, höfðu þeir
Nasser að leiðarljósi. Aðalfor-
ustumenn byltingarinnar, þeir
fóstbræðurnir Kassem og Aref
sóru þá og sárt við lögðu að
þeirra æðsta markmið væri að
vinna að sameiningu allra Ar-
abaþjóða undir forustu Nassers.
ípn bráðlega fóru þeir út á
villigötur. Valdataka þeirra
varð blóðug og grimmdarleg og
bráðlega tók Kassem forustuna,
og hann lét fangelsa félaga sinn
Aref, áhugi hans minnkaði fyrir
samstarfi við Nasser og var svo
komið að lokum, að fullur fjand
skapur ríkti milli hans og Nass-
ers.
Enginn vafi er á því, að það
sem leiddi þá íraksmenn út á
þessa villustigu, var fyrst og
fremst áhrif kommúnista, en
þeir höfðu jafnan mikil áhrif á
Kassem og stjórnarstefnuna.
Einn helzti foringi kommúnista,
Abbas Mahdawi, var mágur
Kassems og réði mestu á bak
við tjöldin.
Ástandið fór sérstaklega að
versna eftir að hluti hers Iraks
gerði byltingartilraun í olíubæn-
um Mósúl í marz 1959. Voru
Frh. á bls. 13
eifftift