Vísir - 27.02.1963, Qupperneq 10

10
V í SIR . Miðvikudagur 27. febrúai 1963.
Þorskanetaveiðar
og meðferð aflans
AUt frá árinu 1958 hef ég
skrifað um endurbætur á með-
ferð aflans og verkun skreiðar,
og mun ég nú víkja að þessu
máli einu sinni enn, og það að
gefnu tilefni. Mér er að vísu
ljóst að það er annarra aðila að
ráða bót á svo þýðingarmiklu
þjóðmáli ,sem hér um ræðir.
Úrbætur þola vart langa bið.
Það er gagnlegt þessu mikilvæga
máli til sönnunar og staðfest-
ingar að taka hér upp hluta
greinar, sem hinn góðkunni
maður, hr. Óskar Jónsson, fyrrv.
form. stjórnar Samlags skreið-
arframleiðenda, ritaði í Morgun-
blaðið 6. ö .ember 1960, og á þá
aðallega við útkomu ársins 1959:
,,ítalíu-varan hefur farið minnk-
andi ár frá ári ,og er nú illt til
þess að vita — og var s.l. ár
124 lestir, en sárafáir einstaka
framleiðendur hafa þó haldið í
horfinu. Ég skal t.d. taka einn
framleiðanda hér sunnanlands,
sem hafði 39 smál. 350 kg. af
„Italiener". — Hann fær bæði
í fob söluverði og með uppbót-
um ca. 210.000.00 (tvö hundruð
og tíu þúsund) meira fyrir þessar
tæpar 40 lestir heldur en ef
skreiðin hefði lent í Afríku-
skreið. Ég nefni hér tölur, sem
ekki eru út í bláinn, heldur raun-
verulegar tölur. Af þessu má sjá
hve gifurlegur munur er fyrir
framleiðandann að vanda vel sína
vöru. Ég endurtek það hér, að
á þessu þarf að verða breyting.
Ég var nýlega að lesa í norsku
blaði um nýtingu og sölu norska
aflans og var þar rætt um þorsk-
inn alveg sérstaklega Pað er fuli-
yrt að engin verkunaraðferð skili
meiri peningum heim fyrir þorsk-
framleiðsiuna, en það magn sem
fer £ Italfumarkaðinn, hvorki
saitfiskur, freðfiskur, nýr fiskur
útfiuttur, niðursoðinn, eða á
hvem annan hátt, sem þeir nú
verka þorskinn." (Leturbreyting-
ar mínar). Enn fremur segir Ósk-
ar: „Ef skreiðarframleiðslan um-
getið ár (þ.e. 1959) smálestir
11.505 kg. hefði öli verið hæf á
Ítalíumarkað ,eða aðra hliðstæða
fyrir báverandi verð: £ 290:00:00
hefði fengizt kr. 152.475.765.00
•’nslan var hins vegar sú, að
' af heildarframleiðslu, eða
ímát 10.124, var seld til Afríku
fyrir £81:00:00 minna verð pr.
smálest, eða samtals kr.
96.694.324.00. Á þáverandi gengi
(kr. 45.55) nam tjónið kr.
55.781.441.00."
Hefði þetta umgetna magn,
smál. 11.505 kg„ verið 1. fl.
ítalluskreið, flutt út með núver-
andi gengi og verði £340:00:00,
numið ísl. kr. 469.404.000.00.
Enda segir Óskar að veðrátta
hafi verið vætusöm og skreiðina
gekk illa að verka af þeim sök-
um og var ekki tilbúin fyrr en
í október. „Svarti fiskurinn:
Óvenjulega mikið var af svört-
um jarðslaga fiski s.l. ár. Strax
í fyrstu afskipun mun eitthvað
hafa flotið með af svörtum fiski
í venjulegan Afrikufisk. Hér var
mjög alvarlegt vandamál á ferð-
inni. Átti að bíða með svarta
fiskinn þar til allur Afríkufisk-
ur annar var búinn? Eða átti að
skipa honum út jafnframt? Seinni
leiðin var ákveðin og verð ákveð-
ið af hinni ísl. útflutningsnefnd,
£ 14:00:00 lægra verð pr. smál.
en venjuleg Afríkuskreið." Enn
fremur segir Óskar: „Ég ræddi
þetta mál mjög ýtarlega við okk-
ar umboðsmann, hr. Dinesen í
Nigeríu s.l. vor úti í Edinborog.
Taldi hann að við hefðum gert
rétt í því að senda svarta fisk-
inn jafnframt hinum, þar sem
magnið var svona mikið, eins og
raun var á. Hefði verið um að
ræða nokkur hundruð lestir, en
að bíða með öll þessi ódæmi, það
taldi hann hreinustu fjarstseðu.
Það hefði haft mjög alvarleg
áhrif fyrir fisksölu tslendinga yf-
irleitt í Nigeríu.“
Af ofanskráðu má sjá að ekki
munaði miklu að þessi markaður
lokaðist með öllu. Og skreiðar-
framleiðsla með núverandi vinnu-
brögðum væri þar með úr sög-
unni T>að má verða' lýðum ijóst
að slík vinnubrögð eru ekki bjóð
arsóma né gagni samboðin Því
vitað er, að hvergi í heimshöfun-
um er betri fisk að fá en í haf-
inu umhverfis ísland. Er hér um
alvarlegan skort á athugunum og
stjórnskipulagi að ræða, sem um
liðna áratugi, eða frá því þorska-
netaveiðar hófust. En margt
bendir til að slíka vanþróun
þurfi að stöðva. Það vill segja
að viðhafa hér rétt vinnubrögð,
flytja í land óskemmdan fisk, að
svo miklu leyti, sem það veðurs
vegna er mögulegt, sem og
þurrka skreiðina eins og gert var
fyrr á tímum, í rétt gerðum
skreiðarhjöllum þar sem vindur
leikur óhindrað um fiskinn, en
væta útiiokuð. En „kveðja" nú-
verandi hjalla, opin spfrusvæði
þar sem regn og stormur tærir
hold fiskjarins stórlega og vigt
verður því mjög mikið minni en
ef rétt verkun er viðhöfð, að ó-
gleymdum svarta fiskinum. Með
núverandi aðferð fara því stór-
felld verðmætj til spillis, bæði
að vörugæðum og vigt. Að þvi
og ógleymdu að slík skreið verð-
ur mikið til svört. Samanber
heiti Óskars Jónssonar: „Svarti
fiskurinn."
Hvaða verkun þorsksins
er arðbærust?
Síðastliðna vetrarvertíð gerði
ég athugun með þvf að flaka
og vigta nokkra þorska (4), sem
og beinagrindur fiskanna, ásamt
með áföstum þunnildum. En
mest af þunnildunum fylgja
beinagrindinni til fiskimjöls-
vinnslu
1 fiskur, flök kg. 4.350,
2 — — — 1.600,
3 — — — 2.200,
4 — — — 3.000,
kg. 11.150
Þess ber að geta að roð fyigdu
með flökunum, sem og morkur
og blóðblettir sem ævinlega er
hreinsað af flökunum. En sam
kvæmt öruggri athugun varðandi
þetta efni, er þungi roðs af fiski
5% og morkur, blóð og bein 2%.
Eftir
Pól Oddgeirsson
Nettóþungi þessara flaka er
því kg. 10.370 á móti beinagrind
með þunnildi kg. 8.300. Eins og
þessi athugun ber með sér, eru
roð, bein m/þunnildi 4/5 hlutar
á móti flökunum. En eins og vit-
að er, eru bein, roð og þunnildi
eins verðmæt og flökin, hold
fiskjarins.
Að þessu athuguðu er hand-
hægt að minnast á grein Óskars
Jónssonar, þar sem hann getur
ummæla um þetta efni 'í norsku
blaði. Og okkur er óhætt að
taka til fyrirmyndar reynslu
frænda okkar, Norðmanna. Því
fullyrði ég enn á ný: Rétt verk-
un á skreið er það sem koma
skal. En vanda til hráefnis eins
og frekast er unnt, að sjálfsögðu.
Fiskur a ' >>-ari gæðum getur
orðið mjo mileg vara þurrk-
uð, án þess að hrekjast.
Þessi athugun talar sínu máli
um þá yfirlýsingu mína, að
skreiðarverkun er hagkvæm fyr-
ir þorskinn. Það er þess vert, að
athuga kostnaðinn við flökunina.
En sá liður er nú ekkert lítil-
ræði, eða kr. 1375 pr. smálest,
ásamt umbúðum. En umbúðir um
skreið pr. hráefni er mikið kostn-
aðarminni.
Hugsjón þarf að sýna
í verki.
Mér var Ijóst að eina ráðið til
að sýna útvegsmönnum og öðr-
um hvernig má framleiða góða
skreið. Markið á að setja eins
og efni standa til, þ.e. að fram-
leiða 1. fl. Ítalíuskreið. Þvi vit-
að er að hvergi í heimshöfunum
er betri fisk að fá en hér. En til
þess að svo verði, þarf mönnum
að skiljast að leggja allt kapp á
að flytja óskemmdan fisk að
landi.
Ég hugðist hefjast handa og
lagði leið mína til þess banka,
sem ég taldi líklegastan til að
veita lán í nýtízku skreiðarhjall.
Eftir tvær viðræður gaf bankinn
vilyrði að lána í slíkan framtíðar
hjall Enda var ekki fyrirhugað
að nota blautar spírur með
börk. Heldur sýndi ég ofan-
greindum bankastjóra teikningu
af hjallinum. Enn fremur skýr-
ingar um að hjallurinn yrði
byggður úr steinsteypu og járn-
bentur. (Teikning af hjallinum
ásamt skýringum mun fylgja
þessum þætti máls míns). f
þriðju og lokaviðræðu við banka-
stjórann fylgdi sá böggull skamm
rifi, sem sé að fá umsögn fiski-
málastjóra sem og skrifstofu-
stjóra eins ráðuneytisins. Mér
kom fljótt til hugar að málið
með þessari viðbót væri þar með
úr sögunni eins og svo reyndist
vera.
Ég tek hér upp þann þátt bréfs
Davfðs Ólafssonar ,sem ég tel að
hafi verið dauðadómur á Iáni til
að gera framtíðar skreiðarhjalla:
„Áður en unnt er að segja um
notagildi hugmyndarinnar verður
nauðsynlegt að gera tilraun með
verkun við þessar aðstæður, en
slík tilraun ætti að gerast ísmá-
um stíl og undir vísindalegu eft-
irliti, og enn fremur ætti fisk-
matið að fylgjast með þessari
tilraun.“ Þetta sem ég tek hér
upp orðrétt er vægast sagt furðu-
legt mál. Árið 1627 þurrkuðu
Vestmannaeyingar skreið sína í
beinagr. m/þunnildi kg. 2.900
— - — — 1.300
— - — — 1.700
— - — — 2.400
kg. 8.300
svonefndu Fiskhellranefi. fjallinu
austan við Herjólfsdal. Það er
því vart frambærilegt af fiski-
málastjóra að tala um að nauð-
synlegt sé að verka skreið „und-
ir vísindalegu eftirliti". Áður-
Frh. á bls. 13
Fiægt
-j< íólk
m
tm
.15 i
Ili
||
Ung kona í Buenos Aires,
sem hingað tii hefur gengið
undir fölsku nafni, hefur nú
sagt hver hún er — og hef-
ur það vakið geysiniikla at-
hygli.
Hún var á sínum tíma mjög
vinsæl í blöðunum vegna
Lucia Peron.
x! greina þeirra, sem hún skrif-
aði undir nafninu „de Ripepi“,
1 > og Iivar sem hún fór var hún
V þekkt undir því nafni.
Nú hefur hún ekki aðeins
sagzt vera dóttir einræðisherr-
|| ans Juan Perons, sem fór frá
völdum árið 1955, heldur hef-
ur Peron, sem nú býr sem út-
lagi í Madrid, staðfest, að
þetta sé rétt. Þegar, meðan
hann var einræðisherra ,viður-
kenndi hann hana sem dóttur
sína en gaf það ekk’ opinber-
lega upp af stjórnmálalegum
ástæðum.
*
Marlon Brando hefur nú
reynt að reikna út hvers virði
hann sé.
Vikublað nokkuð ásakaði
hann fyrir stuttu fyrir að vera
„regluiega slæmur karekter“
Marion Brando.
og nú krefst hann 25.000 doll-
ara skaðabóta.
— Ef ég í raun og veru er
svona slæmur karekter, segir
hann, vil ég að minnsta kosti
taka eitthvað út á það.
*
Aumingja Farúk, fyrrverandi
Egyptalandskonungur, á í eilíf-
um málaferlum.
Það síðasta er það, að F—-
ísar-tízkukóngurinn Jean Dess-
es krefst nú peninga fyrir þá
Farúk konungur.
31 búninga, sem hann gerði á
sínum tíma handa hinni fögru
Narriman.
Með mikilli hugarró hefur
Farúk lagt til Desses. að hann
reyni að láta egypzka rikið
borga unnhæðin?.:
„^g er fátækur maður,“
segir hann, Narriman elskaðl
Egyptana — en ég ekki.“