Vísir - 11.03.1963, Blaðsíða 7

VlSIR . Mánudagur II. marz 1963.
síðustu árum hefur borið
mest á tveimur Svisslend-
ingum í hcimi ieiklistarinnar.
héssir menn eru þeir DUrren-
matt og Max Frisch. Það er
nokkur áfellisdómur um leik-
húsin í Reykjavík að við skul-
um nú fyrst fá að kynnast verk
um þessara manna og tímanna
tákn er að það voru Leikhús
æskunnar og Gríma sem fyrst
kynntu verk þeirra hér. Er
engu líkara en Leikfélag
Reykjavíkur og Þjóðleikhúsið
hafi þá fyrst vitað af þessum
mönnum því nú færa bæði leik-
húsin upp verk þeirra, Þjóðleik-
húsið Andorra eftir Max
Frisch nú á næstunni og Leik-
féíag Reykjavíkur með frum-
sýningu sinni í gærkvöld á
Eðlisfræðingunum eftir Durren-
matt.
T eikfélag' Reykjavíkur hefur
J þó haldið betur á spöðun-
um því Eðlisfræðingarnir eru
tiltölulega nýtt verk, voru fyrst
sýndir í Ziirich í febrúar á
síðastliðnum vetri. Eðlisfræð-
ingarnir eru mjög nýstárlegt
verk og hvort tveggja í senn
bæði skemmtilegt og vanda-
samt viðfangsefni fyrir jafn-
lítið leikhús sem Iðnó. Það er
auðvitað hinn einfaldi sviðsút-
búnaður sem gerir Leikfélaginu
fyrst og fremst kleift að 'ráðast
til atlögu við Eðlisfræðingana
en leikritið er þar fyrir utan
mjög erfitt viðureignar og verð-
ur félagið því ekki 'sakað um að
sneiða hjá erfiðleikum. Því ber
að fagna.
TTiirrenmatt hefur sjálfur
skýrt svo frá að með Eðlis-
fræðingunum sé hann að end-
ursegja harmsögu Ödipusar í
breyttri níynd; söguhetjan ger-
ir allt sem f hennar valdi stend-
ur til þess að komast undan
þeim skelfingum sem yfir henni
vofa en allt sem hann gerir til
þess' að forðast skelfinguna
verður þess í stað einungis til
þess að gera hana óumflýjan-
lega. Möbius gerir allt sem
hann getur til þess að dylja
Eðlisfræðingarnir sitja
niundur Pálsson).
saman að snæðingi. Frá vinstri; Einstein (Helgi Skúlason), Möbius (Gísli Halldórsson) og Newton (Guð-
i (Ljósm. Myndiðn)
Leikfélag Reykjavíkur:
Eðlisfræðinsfarnir
uppgötvanir sínar fyrir um-,,
heiminum. Hann telur að þekk-
ing vísindamannanna sé komin
svo langt fram úr siðferðis-
þroska mannkynsins að það geti
einungis farið sér að voða með
því að fá slíkar uppgötvanir
upp í hendurnar. En Möbius
virðist innst inni ekki gera sér
Ijóst að það sem hefur einu
sinni verið hugsað verður ekki
stöðvað, það hlýtur fyrr eða
síðar að hafa sjnar afleiðing-
ar. Það er forsenda hinnar ógn-
legu atburðarrásar sem leiðir
markvisst til þeirrar skelfingar
sem Möbius var alla tíð að
forðast. Höfundur dæmir hann
raunar fyrir að flýja afleiðing-
ar gerða sinna.
J^eikritið er einfalt í fram-
setningu en Diirrenmatt
nær -mjög sterkum áhrifum með
óvæntri atburðarás. Á bak við
yfirborð leiksins leynist allt
annað en áhorfandinn býst við.
Þetta sýnir manni ásamt efninu
sjálfu að einstaklingurinn verð-
ur sífellt að vera á verði þótt
allt virðist slétt og fellt, hann
verður að hvessa dómgreind
sína til hins ýtrasta og hafa
hugrekki til að standa einn. Það
eru margar hliðar á sama máli
og Diirrenmatt segir áhorfend-
um sínum þrefalda sögu af því
sem á yfirborðinu virðist næsta
Eftir Durrenmatt
Leikstjóri
Lárus Pálsson
einfaldur atburður. En þrátt
fyrir efnið er Eðlisfræðingarnir
í rauninni ekki prédikun. Leik-
ritið fjallar ekki heldur um póli-
tík eða atómsprengju heldur um
vísindin almennt. Það segir
okkur blátt áfram að ógerlegt
sé að komast hjá afleiðingum
þess sem maður hefur einu
sinni hugsað.
T)',ðlisfræðingarnir eru þannig
J skrifaðir að þeir bjóða upp
á margs konar túlkun. Það má
gera úr þeim farsa, sakamála-
sögu, hálfgerða hrollvekju, skop
lega kómedfu. Höfundur segir
sjálfur að sagan sé fyrst hugs-
uð til enda þegar hún sé kom-
in í sitt allra versta horf og
list leikritaskáldsins liggi í því
að láta tilViljunina hafa afdrifa-
rík áhrif á gang málanna. í
uppsetningu á Eðlisfræðingun-
um ber að mínu viti að leggja
megináherzlu á að nýta áhrifa
mátt þess sem höfundurinn
kallar tilviljun. Lárusi Pálssyni
leikstjóra tekst að skapa sam
stillta sýningu en ég er ekki
eins viss um að honum takizt
að nýta tilviljanirnar sem
skyldi. Höfundurinn vill koma
á óvart og hann verður að fá
það. Sterkasta vopn hans er
Matthildur von Zahnd og þess
vegna verður að forðast eins
og heitan eldinn að leiða at-
hygli áhorfandans að henni fyrr
en allra síðast. Þetta mistekst.
Með taugakipringi í andlitinu
er strax vakinn grunuráhorfand
ans. Geðveikralæknirinn verður
að vera fullkomlega eðlilegur
fram á síðustu stund. Þá eru
gæzlumennirnir hvergi nærri
nógu ógnvekjandi og foringi
þeirra túlkaður með augljósum
viðvaningsblæ sem dregur ó-
neitanlega nokkuð úr áhrifum
verksins. Þá er val í hlutverk
hæpið, sérstaklega val Guð-
mundar Pálssonar í hlutverk
Newtons. Hraði Ieiksins er einn
ig ofurlítið misjafn og sums stað
ar hefði leikstjórinn mátt draga
úr bægslagangi sem varð að of-
Framh. á bls. 3.
LögreglufuIItrúinn (Þorsteinn Ö. Stephensen), Einstcin (Helgi Skúlason) og geðveikralæknirinn
(Regína Þórðardóttir). (Ljósm. Myndiðn)