Vísir - 10.06.1963, Blaðsíða 9

V í S IR . Mánudagur 10. júní 1963
9

Maður
ma a
ur
eða
-x
vera væluleg-
í rithætti
TTANN skrifar ekki skáldsög-
ur en sögur af persónum úr
raunverulegu Iifl, eins og rithöf-
undur sem kann alfabetiö: byrj-
un.miðbikog endir með atburöa
keðju. Frásögnin sallaróleg, en
meö spennu eins og hjá Sturl-
unguhöfundi og Njáluhöfundi.
Hann minnir á Steinbeck eöa
Orweii í útliti eftir myndum af
þeim að dæma. Nafntogaðasta
ástúnaðargoð bókmenntafræöa
á Islandi telur hann bezta rit-
höfund þjóðarinnar, þótt hann
skrifi ekki skáldsögur, því aö
þættir hans eru bókmenntir af
fyrstu gráöu.
Þegar hann var 1 Akureyrar-
skóla, ætiaöi hann sér að verða
skáldsöguhöfundur, en vísaði
þeirri hugsun frá sér, gerðist
bóndi á föðurleifð sinni á Syðra
Hóli mitt á milli Skagastrandar
og Blönduóss. Þaðan sést yfir
Húnaflóa, þar sem Þórður kak-
ali og Kolbeinn ungi’ háðu
mestu sjóorrustu á lslandi.
Magnús Björnsson hefur til-
finningu fyrir atburðarás eins
og hrollvekjuhöfundur (í lýsing-
um á húnvetnskum misindis-
mönnum). Dæmi: Sagan af
Lása (Nikulási), sem var band-
ítt, og Holtastaða-Jóa, þeim
blendna, en glæsilega manni,
sem var sambland af dýrlingi
og djöfli, að því er sagan herm
ir. Magnaður húmor kemur
fram í sögum eins og Húsfrú
Þórdís, Jón Jeríkó, Guðmundur
Skagalín og Hjörtur Spóaiæri,
— kímni og samúð í sorglegum
sögum af auðnuleysingjum og
kynlegum kvistum.
'C'ÖNNIN i hiiðinni er eins og
r húð af dýri, líkt og pardus
dýr Hemingways í Snjóum Kili-
manjarófjallsins, og við rætur
fjallsins er Syðri-Hóll. Laxá fell
ur þröng og hlykkjótt í Húna-
flóann. Nú er sólfar um hérað.
Húsið er nýlegt. Willys-jeppi
í bæjarhlaðinu, ferðalegur.
Komumaður gengur inn. Á
vinstri hönd sér inn í eldhús.
Komið að , höldnum í opna
skjöldu. Hann situr þar og börn
vappandi í kringum hann. Kona
hans er að stússa eitthvað.
Inni 1 stofunni segir hann:
„Ég er að fara til Akureyrar
með rútunni kl. 3,30. Sonur
minn ekur mér niður á Blöndu
ós. Þú hefur samt tlma til að
drekka kaffisopa".,
Hann tók ekki vel í það að
láta sproksetja sig, en lét til-
leiðast.
„Skrifarðu mikið nú?"
„Sama og ekkert. Það sækir á
mig elli“.
(Hann er 74 ára gamall)
„Hvenær byrjaðirðu að
skrifa?"
„Ég byrjaði að safna ýmsum
frásögnum og alþýðukveðskap,
smásögum, þegar ég var ungur,
sem ég stflfærði. Ég byrjaði að
skrifa og vinna úr þesu 1923,
þá 34 ára, byrjaði á áframhaldi
af Skagstrendingasögu Glsla
Konráðssonar. Svo tók ég mik
ið úr þessu, fyllti það og sumt
af þessu hefur komið á prenti í
þáttum".
„Hvemig þróaðist stíll þinn?“
„Ég gleypti í mig frásagnar-
hátt Gísla Konráðssonar, en
með tímanum viðraði ég hann
af mér. Ég las Espóiín, sem ég
hreifst af og kann að vera, að
ég sé undir áhrifum frá honum,
og Sturlungu og Islendingasög-
ur las ég mikið ungur. Upphaf
stilsins er kannski að rekja
þangað, en upp úr þessu brota-
silfri fékk ég hann“.
„Þú skrifar mikið um utan-
garðsmenn mannfélagsins?"
„Úrhrak mannlífsins er þetta
fólk kallað, en margt af þvi"
hefur farið svo, af því að það
hefur verið farið illa með það,
svo illa, að maður finnur sárt
til með þvf. Mér var líka lítið
um suma af þessum mönnum
gefið, áður en ég fór að skrifa
um þá, en þegar ég fór að
kynna mér ástæður og af
hverju lífsferill þeirra varð með
þessum hætti, þá breyttist við-
horf og áhrif á persónum jókst
að sama skapi“.
T\ATT þér ekki í hug að
W skrifa hrein skáldverk?"
„Ég hugsaði um það á tíma-
bili — ég hugsaði um það, en
valdl svo þennan kostinn".
Birtan að utan fellur á lang
leitt andlit hans. Hann hefur
klippt efrivararskeggið vand-
lega fyrir kaupstaðarferðina.
Vinnulúnar hendumar fitla um
bollann. Augun eru gráblá og
i þeim athygli og næmi þess
manns, sem lítur yfir manna-
ferðir langrar ævi og fornar
slóðir hlutlaust eins og þeir,1
sem hafa bezt kunnað að segja
sögur á íslandi.
„Ég hef reynt að vera sem
hlutlausastur — ég hef stund
um fellt inn I þar iem var
skortur á nógu glöggri frásögn.
Jónas Illugason sagði alltaf, að
það væri engin lygi, þó að mað-
ur gerði það, ef maður færi
— Sagt frá arftaka Gísla Konráðs- *
sonar og Espólíns, Magnási Björns-
syni, rithöfundi, á Syðra - Hóli
í Hánavatnssýslu
Magnús Bjömsson, rithöf. (Mannaferðir langrar ævi og fornar slóðir).
nógu nærri því, sem manni
fyndist".
Hann sagði, að Húnavatns-
sýsla væri afdrifarík — og nóg
að skrifa um þaðan, þar væri
óþrjótandi efniviður — það
lægi I loftinu og hefði alltaf
gert, þar væri líf og jarðvegur
fyrir hendi: áhugi á þvi, sem
liðið er og sögulegum atburð-
um.
Hann viðurkenndi bæði I
gamni og alvöru, að metnaður
væri mikill I Húnvetningum
veraldlegur og andlegur, mann-
jöfnuður ríkti, og því væri ekki
að neita, að þeir væru blendnir
og ófyrirleitnir, ef þvf væri að
skipta.
„En það er höfðingsnáttúra I
þeim, þeir vildu vera höfðingjar
og voru það“.
„Er ekki ennþá þessi náttúra
I þeim?"
„Mikil ósköp, jú, þeir hugsa
stórt og hafa alltaf gert“.
„En eru þeir beinlínis montn
ir eins og Þingeyingar og Skag-
firðingar?"
„Nei, þeir eru drjúgir, vita af
sér . . . finna til yfirburða-
kenndar, sem þeir sýna á sinn
hátt, þegar þess er þÖrf“.
CONUR hans, sem er tekinn
við búskapnum, kom inn.
„Ertu að afla frétta?" spyr
hann.
„Ekki beinlfnis frétta og þó:
fréttnæms efnis".
Klukkan var gengin tfu mfn
útur f fjögur og mál að halda
niður á Blönduós til þess að
ná I rútuna. En þeir aka hratt
f Húnavatnssýslu. Á síðustu
mínútunum spurði ég hann,
hvemig hann hagaði vinnuað-
ferðum sfnum.
„Ég geri drög — Bkrifa beina
grind. Þegar ég vinn upp aftur,
geri ég mest að þvf að skera
niður og fella úr. Það verður að
hugsa setningar — skipuleggja
á ný — raða — setja saman . . .
og jafnframt verður að hugsa
verkið sem heild“. (Það er talað
um að setja saman bók).
Og hann bætti viö:
„Maður má aldrei vera vælu
legur (þar átti hann við sentí-
mental) eða hátfðlegur f rit-
hætti“.
Þegar hann sagði það, flögr-
aði að manni sú hugsun, að
væluskapur klæddi staðblæ og
mannleg samskiptl á söguslóð-
um rithöfundarins álfka vel og
vera klæddur í kjól og hvftt
með orðu dinglandi á bringunni
og ætla sér svo að rfða yflr
Blöndu til að nð Vinafundum.
Feðgamir stigu inn f jeppann
og héldu „nlður A Ós“.
— s t g r.
Sumarsíléveiði reynd
við suðurland
Vestmannaeyjum í gær.
Um það bil 35 Vestmannaeyja-
bátar eru í þann veginn að hefja
troll- og humarveiðar og munu
fara út á veiðar næstu daga. Þá er
ennfremur gert ráð fyrir að 8—10
bátar frá Vestmannaeyjum stundi
síldveiðar við suðurströndina f
s"'*’ar.
A vegum frystihúsanna í Eyjum
hefur verið gerður samningur við
danska fiskkaupendur á 350 lestum
af flatfiski, aðallega eða eingöngu
þykkvaflúru. Gert er ráð fyrir að
fyrsti farmurinn fari héðan 20. þ.
m. áleiðis tii Danmerkur.
Þá hafa Vestmannaeyingar samið
við enska fiskkaupmenn um kaup
á 4 þúsund kössum af fiski fyrir
enskan markað. Sá fiskur sem þar
um ræðir er ýsa, þykkvaflúra og
rauðspretta.
Unnið er ósleitilega á öllum stöð
um f Vestmannaeyjum að saltfisk-
pökkun um þessar mundir, og hvar
vetna mikil vinna við það.
Síldveiði hefur verið fremur dauf
' undanfarið, en þó fengu þrír Vest-
mannaeyjabátar sæmilegan afla i
gær norðvestur af Vestmannaeyj-
um. Þessir bátar voru Gjafar 600
tunnur, Reynir 400 tn. og Halkion
Ur
skákheloilnum
Frá Sigluflrði berast þær fréttir,
að Freysteinn Þorbergsson hafi orð
ið efstur d hinu svokallaða „Hvann
eyrarmótr, hlaut 6 vinninga af 8
mögulegum. Þar sem þetta var og
meðfram keppni um fjórða sæti f
Landsliði Islendinga f ár, fellur
sæti þetta nú Freysteini f skaut.