Vísir - 25.10.1963, Blaðsíða 8

8
V í SIR . Föstudagur 25. október 1963.
VISIR
Utgeíandi: Blaðaútgáfan VISIR.
Ritstjóri: Gunnar G. Schrarr..
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Þorsteinn ö. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 70 krónur á mánuði.
1 iausasólu 5 kr. eint. — Simi 11660 (5 linur).
Prentsmiðja Visis. — Edda h.f.
Athafnir en ekki orð
Stjómarandstaðan vill láta samþykkja mikið frum-
varp á þingi um „örari hagvöxt og meiri framleiðni-
aukningu“. Bætist þá ný Egilsstaðasamþykkt í hóp-
inn.
Mergur málsins er nefnilega sá, að það er ekki ein-
hlítt að samþykkja fallega orðaðar tillögur á þingi, ef
ráðin skortir algjörlega til þess að gera þær að veru-
leika. Það stoðar harla lítið að rabba um nauðsyn auk-
ins hagvaxtar, en neita um leið að gera þær ráðstaf-
anir, sem nauðsynlegar em heilbrigðum efnahag og
jafnvægi í þjóðarbúskapnum. En þannig er allur ferill
Framsóknar síðustu misserin.
Sú staðreynd verður að grópast í vitund þjóðarinn-
ar, að launin fá ekki hækkað meir en aukinni þjóðar-
framleiðslu nemur. Allt það sem er þar framyfir magn-
ar einungis eld verðbólgunnar og kollsteypir efna-
hagnum.
I Eramkvæmdaáætluninni er gert ráð: fyrir því að
þjóðarframleiðslan aukist um 4% á ári. Það gefiíir til
kynna hverjar launabreytingar mega verða, ef þær eiga
að reynast raunhæfar kjarabætur. Hitt er svo annað
mál, að mjög auknum kjarabótum má ná eftir mörgum
öðrum leiðum en beinum launahækkunum, svo sem
vinnuhagræðingu, ákvæðisvinnu og vísindalegri vinnu
brögðum. Þá leið hafa nágrannaþjóðir okkar farið og
þá leið verðum við einnig að ganga, ef tryggja á mann-
sæmandi framtíðarlífskjör launþega í landinu.
Sjónvarp og kvikmyndir
jjndarlegar orðahnippingar hefur mátt sjá að undan-
fömu í dagblöðunum um kvikmyndahúsin og sjón-
varpið. Eitt dagblaðanna þóttist vita að 5000 sjónvörp
væm í Reykjavík, og ylli það 20% minni aðsókn að
kvikmyndahúsunum. Þetta var auðvitað algjörlega úr
lausu lofti gripið. Viðtækjaverzlunin upplýsir að ekki
hafi verið flutt inn nema rúmlega 1300 sjónvörp í allt.
Eins og getið var hér um í blaðinu á laugardaginn,
jókst aðsóknin að kvikmyndahúsunum lítið eitt 1962,
eftir því sem Menningarsjóðsgjaldið sýnir. Var þó sjón-
varpið komið í fullan gang í fyrra. Sönnu nær er að
hér ráði nokkru hin mikla atvinna sem verið hefur í
landinu og einnig hitt, að kvikmyndahúsin hafa ekki
alltaf úrvalsmyndir á boðstólum.
Aftur á móti mun harðna verulega á dalnum hjá
kvikmyndahúsunum þegar íslenzka sjónvarpið tekur
til starfa. Það er reynsla annarra þjóða. En erlendis
hefur víða þó aðeins verið um nokkurt erfiðleikatíma-
bil að ræða. Síðan hafa kvikmyndahúsin fengið aukna
aðsókn aftur. En forsenda þess er auðvitað sú, að þau
sýni nýjar myndir og góðar myndir, en ekki gamalt
rusl.
skattsins á bammargar fjöl-
skyldur, gamalmenni og ör-
yrkja.
2. Boðin voru út ríkisskuldabréf
að upphæð 100 millj. d. kr. Var
nafnverð bréfanna allt niður í
10 kr. danskar til þess að lág-
launafólk gæti eignazt bréf.
3. Gerðar voru ýmsar ráðstaf-
anir til þess að draga úr bygg-
ingarframkvæmdum og var við
það miðað, að nýbyggingar yrðu
15% minn; en árið áður. Ný-
bygingar á vegum ríkisins og
bæjarféiaga voru stöðvaðar.
4. Leyfð var ákveðin hækkun
húsaleigu.
5. Ráðgert var að 9% söluskatt
urinn gilti fjárhagsárið 1963 —
1964 og áætlað að skatturinn
gæfi á því tímabili að sér 900
millj. d. kr. Skyldi þeim tekj-
um varið, ef aðstæður leyfðu,
til lækkunar skatta, hækkunar
tryggingabóta o. fl.
Þessar viðtæku dönsku efna-
hagsráðstafanir höfðu góð á-
hrif. Það dró mjög verulega úr
þenslunni og þegar s.l. sumar
taldi danska stjórnin ástandið
hafa lagazt svo mjög, að unnt
væri að lækka vexti um
og var það gert. Er nú jafnvei
búizt við þvf, að vextimir verði
lækkaðir eitthvað meira.
Jjegar danska þingið kom sam-
an í upphafi þessa mánað-
ar sagði Jens Otto Kragh, for-
sætisráðherra, að ástandið í
efnahagsm'álunum væri nú allt
annað og betra en fyrir ári.
Boðaði forsætisráðherrann, að
takmarkanir á byggingafram-
kvæmdum yrðu nú afumdar
smátt og smátt en samhliða yrðu
gerðar ráðstafanir til þess að
auka sparifjármyndun svo að
hinar auknu byggingafram-
kvæmdir leiddu ekki til
þenslu á ný. Kvað ráðherrann
m.a. ætlunina að koma á skyldu
sparnaði til þess að auðvelda
íbúðabyggingarnar.
Það er vissulega fróðlegt fyr-
ir okkur íslendinga að fylgjast
með því, hvernig Danir haga
stefnu sinni í efnahagsmálum.
Þeir eru óhræddir við að gera
ráðstafanir til að draga úr
þenslu og verðbólgu. Þegar
þensia er mikil í efnahagslífi
þeirra draga þeir úr henni en
þegar jafnvægi hefur skapazt
á ný, slaka þeir aftur á.
Jens Otto Kragh, forsætisráðherra.
TJndanfarið hafa verið miklar
deilur í Danmörku um einn
þátt þeirra víðtæku efnahags-
ráðstafana, er danska rikis-
stjórnin gerði á s.l. ári og fyrri
hluta þessa árs í því skyni að
binda enda á hinn mikla
greiðsluhalla á viðskiptum Dana
við útlönd. Verðbólguþróun var
orðin mikil í landinu og eftir-
spurn eftir vörum og gjaldeyri
mun meirj en svaraði til fram-
leiðslu og útílutnings. Til þess
áð stöðva þá þróun gcrði
danska stjórnin harðar ráðstaf-
anir, er skyldu draga úr eftir-
spuminni og skapa jafnvægi í
þjóðarbúskap Dana.
Ráðstafanir dönsku stjórnar-
innar þóttu harðar og til þess
að verkalýðshreyfingin ætti
betra með að sætta sig við
þær, lét stjórnin setja lög um
bann við öllum verðhækkunum
á ákveðnu tímabili. Tóku þau
lög gildi 16. marz s.l. og skyldi
vera bráðabirgðaráðstöfun, er
gilti í ákveðinn tíma. Er danska
þingið kom saman í byrjun októ
ber, reis mikil deila milli stjórn
arflokkanna um það, hvort lög-
in um verðhækkunarbannið
skyldu gilda áfram eða ekki.
Vildi viðskiptamálaráðherra,
Baunsgaard, úr fiokki radikala,
að lögin yrðu numin úr gildi í
þessum mánuði en forsætisráð-
herrann, Kragh vildi, að lögin
yrðu látin gilda áfram enn um
sinn. Lá við stjórnarslitum
vegna deilu þessarar en til þess
að forða stjórninni frá falli,
varð Kragh að fallast á kröfu
viðskiptamálaráðherrans um af-
nám iaganna og áttu þau að
falla úr gildi 21. okt. s.l.
J sambandi við þessar miklu
deilu í Danmörku er fróð-
legt að rifja upp I hverju hinar
víðtæku efnahagsráðstafanir
Dana voru fólgnar, ekki sízt
vegna þess, að þeir áttu þá
við svipuð vandamál að stríða
í efnahagsmálum og Islendingar
eiga við að etja í dag.
TJ'allinn á vöru- og þjónustu-
greiðslum hafði numið 400
milljónum d. kr. 1961 og gjald-
eyrisforði landsins minnkaði um
, 220 millj, d. kr. það ár. Og hin
áhagstæða þróun í viðskiptum
landsins við útlönd hafði haldið
áfram á fyrra helmingi ársins
1962 fram að þeim tíma, er efna
hagsráðstafanimar vom gerðar.
Hafði gjaldeyrisstaðan enn
versnað um 180 millj. d. kr. á
fyrstu mánuðum ársins. Taldi
danska efnahagsstofnunin (Det
Ökonomiske Sekratariat) mikla
hættu á ferðum vegna mikilla
launahækkana, óhagstæðrar út-
komu í fjármálum rlkisins og
mikilla byggingaframkvæmda.
Ráðstafanir Dana í efnahags-
málunum voru samþykktar í
byrjun júnf 1962 og náðist um
þær samkomulag milli 4 flokka,
jafnaðarmanna, vinstri flokks-
ins, íhaldsflokksins og radikala
flokksins. Voru ráðstafanir þess
ar yfirleitt nefndar heildarlausn
in (helhedslösningen) í Dan-
mörku.
HeL.u atrið; þeirra voru þessi:
1. Lagður var á 9% söluskatt-
ur f smásölu frá 1. ágúst 1962.
Var áætlað að skatturinn mundi
nema 500 millj. d. kr. 1962 —
1963. Skyldi þeirri upphæð var-
ið til þess að minnka skuldir
ríkisins við þjóðbankann. Nokkr
ar brýnustu -nauðsynjar voru
undanþegnar skattinum. Og
tryggingabætur voru hækkaðar
til þess að draga úr áhrifum
Þcgar Danir
drógu úr
þenslunni
Þörf nýs kirkjugaris
Senn iíður að því að Reykja-
víkurborg afli sér svæðis undir
nýjan kirkjugarð. Lóð Fossvogs
kirkjugarðs er nú á þrotum og
þörf á nýjum kirkjugarði fyrir
borgina, í næsta nágrenni henn-
ar.
Á síðasta borgarstjórarfundi
kom málið til umræðu en borg
aryfirvöldin hafa að undanförnu
haft það til athugunar. Hefir
verið um ýmsa staði rætt bæði
í borgarlandinu og næstu sveit-
arfélögum. Til greina hefir kom
ið staður undir hinn nýja kirkju
garð í námunda við hinn nýja
golfvöll í Vatnsendalandi.
Hins vegar er málið enn á
byrjunarstigi og engin ákvörðun
hefir enn verið tekin um staðar-
val af borgaryfirvölduum, þött
umræður og athuganir séu þeg-
ar komnar af stað.
C3