Vísir - 19.11.1964, Blaðsíða 7

V1S I R . Fimmtudagur 19. nóvember 1964
Hvað geríst að tjaldabaki á
fíokksþingi kommúnista ?
þann 20. þessa mánaðar ganga
íslenzkir kommúnistar til
þinghalds. Þá munu ráðast af-
drif þeirra margslungnu og ó-
raunhæfu samtaka, sem undan-
gengin ár hafa kailazt Alþýðu-
bandalagið.
Við skulum athuga ofurlitið
nánar hin ólíku sjónarmið for-
ystumannanna, bæði þeirra, sem
við síðustu „hreinsanir“ innan
flokksins voru settir hjá og
hinna, sem með vöidin hafa far-
ið síðustu fjögur misseri.
Jjingflokkur Alþýðubandalags-
ins er saman cettur úr mörg-
um ósamstæðum brotum, sem
aldrei hafa átt neitt sameigin-
legt nema nafnið — og illa þó.
Hinn gamli kjarni íslenzka
kommúnistaflokks'ins mun þegar
á reynir og þegar er komið í
Hðs, reynast seigastur til lífs.
Innsti kjarni hans mun eiga að
teljast Einar Olgeirsson, enda
kallaður formaður samein'ingar-
flokks alþýðunnar. En að honum
standa dýpri rætur: Brynjólfur
Biarnason, sá slóttugi skugga-
valdur með barnshjartað, sem
er tvímælalaust lang lærðastur
hérlendis í hinum heilögu kenn-
ingum Marx og Lenfns. En Brynj
ólfur hefur ekki síðustu tvö ár-
in átt sæti í miðstjórn flokks-
'ins. Skammsýnir en frekjufrakk-
ir unggæðingar boluðu honum
burt með þeim eina hætti, sem
aldrei verða slíkum spekingum
endanleg örlög: afli atkvæðanna.
Vitanlega nutu þeir aðstoðar
æði valdasjúkra eldri manna,
sem næstu daga munu iðrast
fáráða sinna.
Auðvitað hefðu íslenzkir sósi-
alistar löngu átt að gera Brynj-
ólf Bjarnason að óskeikulum
páfa sínum, en þar gægjast á
gáttir illa afmáanlegar skapgerð
areindir, sem torráðnar verða.
Þá hefði a. m. k. aldrei komið
til þes: fágæ'. gönuhlaups
barnabókaþýðandans vestan af
Isafirði, sem næstum hefur tek-
izt að fá hálfa verkalýðshreyf-
ingu til að trúa firrum sínum.
Við sama tækifæri var dygg-
ustu fylgismönnum Brynjólfs
bolað úr m'iðstjórn. Þeir fjöl-
mörgu aðiljar hafa hips vegar
ótrúlega bakvaldaaðstððu innan
flokksins vegna gamalla tengsla,
sem órofin hafa verið um ára-
tugi og með beinura hagsmun-
um t. d. í sambandi við eignir,
sem eru meðal brýnustu lífs-
forsendna flokksins og hluta-
bréf undir iýðræðisvernd eigna-
réttarins og því ókleift að reka
sömu aðilja til að gefa slík ver-
aidleg hnoss frá sér t'il andstæð-
inga, sem bolað hafa þeim úr
valdastöðum með einföldum
meirihluta.
Þessar rökréttu staðhæfingar
sönnuðust áþreifanlega á fjöl-
mennum fundi I Sósíalistafélagi
Reykjavíkur s.l. sunnudag.
þar kom fram, að hver einasti
leyniþráður Brynjólfs Bjarna
sonar reyndist hið traustasta
haldreipi. Nákvæmlega 52 full-
trúar voru kosnir á flokksþing-
ið, sem hefst hinn 20. þ. mán.,
^ eftir að Brynjólfur hafði meira
að segja aðgætt, hvernig heilsu
nokkurra þeirra myndi verða
háttað þann sama dag og næstu
eftir. Margir undarlegir hlutir
gerðust fle'iri: Sjö einstakling-
ar — fram bornir af form.
flokksins sjálfum Einari Oigeirs
syni — voru stráfelldir út, eftir
að Bry Jáifur hafði rætt eins-
iega v'ið einn mann f allra aug-
sýn. Þó var fáránleg — en þó
fyrirfram skipulögð út í æsar —
uppreisnartilraun Inga lögmanns
Helgasonar, þegar hann bar
Brynjólfur Bjarnason
fram nokkra aðilja, sem æðsta
ráð Brynjólfs hafði þegar á-
kveðið útlæga að vissu marki.
Kyndugheit verknaðar'ins verða
enn augljósari, þegar að er gætt
þeim sannleika, áð fyrir einlæga
þrábeiðni Einars Olg. fyrir fund
inn, hafði Brynjólfur samþykkt
Inga lögmann til þingsins og
jafnvel síðar í miðstjórn, enda
kom andstaða hinna óbreyttu
fiokksliða mjög skýrt fram í út-
strikunum, sem nær urðu hon-
um að falli á "innudaginn. En
Brynjólfur veit, að Ingi R. er
góðmenni í raun og hefur auk
þess stóraukið fylgi flokksins f
kjördæmi sínu og mun ein-
hverra hluta vegna halda áfram
að auka það. Óvinsældir hans
meðal óbreyttra flokksmanna
stafa hins vegar af öfund vegna
velgengn'i á sviðum æðri fjár-
mála hins kapitaiiska þjóðfé-
lags.
JTyggjum nú dálítið að hinum
A djúpstæða ágreiningi, sem
ríkir með þeim sjálfum Einari
og Brynjólfi.
Einar Olgeirsson Vill leggja
ýmislegt t'il hliðar af kenning-
um Brynjólfs og lærifeðra hans
a. m. k. um hríð og reyna að fá
Alþýðuflokkinn til samstarfs á
mjög breiðum grundvelli og
beita þar fyrtr sig Alþýðu-
bandalaginu. Vissulega yrði það
nokkuð öflugt f framkvæmd. ef
saman eru reiknuð atkvæðin.
sem þessir aðiljar fengu við
síðustu kosningar. En slík sam-
vinna má heita óhugsandi, þótt
hún stand'i anzi björt fyrir næm
um hugarsjónum Einars Olgeirs.
sonar.
Brynjólfur telur slfkt atferli
hins vegar jaðra við dauðasynd
út frá kenningum hinna vísu
feðra og eigin hyggjuviti og hef
ur þar margt t'il síns máls sem
Einari tekst ekki að hrekja.
Dyggir og áhrifaríkir aðiljar inn
an flokksins munu fylgja Brynj-
ólfi áfram, hvað sem á dynur
og má telja Eggert Þorbjamar-
son, Jón Rafnsson, Stefán Ög-
mundsson, Gísla Ásmundsson,
Steinþór Guðmundsson, Halldór
Jakobsson, bræðurna Einar og
Kristin Andréssyni og Jón Gríms
son, innsta hring þess æfða liðs.
Allir þesstr aðiljar hafa ótrú-
lega sterka aðstöðu vegna ná-
inna kynna af flokknum sjálf-
um og óbreyttum kjósendum og
hinna beinu hagsmuna sjálfra
sín.
♦
T itum nú til fleiri horna í þess-
um skemmtilega pólitfska
skollaleik innan Alþýðubanda-
lagsins.
Hannibal Valdimarsson hefur
fengið köllun til þess starfs að
leiða Alþýðubandalagið fram til
s'igurs f íslenzkum stjórnmálum.
Nær er þó séð fyrir endann á
þeirri herferð.
Leitt er fremur til þess að
vita, að enn einu sinni skuli
G'ils Guðmundsson horfa á eftir
sjálfum sér út úr grjóthýsinu
við Austurvöll. Gils er nefnilega
alls enginn ævintýramaður, þótt
mönnum hafi tekizt að mis-
nota traust hans og meðfædda
gætni sjálfum þeim til fram-
dráttar. Enn mun það samt tak-
ast og fylgist hann með Hanni-
bal.
Óbein fjölskyldutengsl Ragn-
ars Arnalds og vissra afkom-
enda Hannibals, laða þennan
fjörmikla, gamansama, virðulega
þingmann til fylg'is við hugar-
flug Hannibals.
Þar sem Björn Jónsson er til
þings kominn fyrir atbeina
verkamánna á Akureyri, hefur
honum fram að þessu litizt
Hann'ibal gjörvilegastur leiðtogi
sinn; en þó benda vissir hlutir,
að tjaidabaki á Alþýðusambands
þingi til þess að þangað nái
líka kænskuvefir Brynjólfs
Bjarnasonar. Sá þingmaður Al-
þýðubandalagsins, sem erfitt
verður að staðsetja nokkurs
staðar í þessum riðluðu fylking-
um, Lúðvík Jósefsson. Hann
er nú líkt og maður, sem tekið
hefur sér stöðu á báðum börro-
um gjár, sem gliðnar í sífellu.
Vonandi bjargast hann úr þeim
háska.
Þeir þingmenn bandalagsins,
sem ónefndir kunna að vera,
sklpta ekk: máli sem veruleg
öfl í þessum grimmu átökum
♦
A f þessu stutta yfirliti má
glögglega sjá, að innan þing-
flokks Alþýðubandalagsins ríkir
nú svo margþættur og djúpstæð
ur málefna. og persónuágrein-
ingur, að úr þessu verður hann
ekki jafnaður sársaukalaust fyr-
ir einhverja að'ilja.
Því færi svo, að ef Hannibal
Valdimarsson, Gils Guðmunds-
son, Ragnar Arnalds og Björn
Jónsson og þau samtök, sem að
baki þeim standa að afstöðnu
Alþýðusambandsþingi, þar með
líka talin stofnunin Þjóðvörn,
mynduðu nýjan flokk, yrði það
á eindæmi þessara aðilja. Sóstal-
istaflokkurinn sem slíkur myndi í
standa utan þeirrar smíði. '
Flokksþing það, sem í hönd fer,
mun leiða tii samvirkrar forystu
Einars og Brynjólfs. Lúðvík
Jósefsson er hin óþekkta stærð;
enda á Brynjólfur ekki auðvelt
að fyrirgefa honum stuðning-
inn Við SÍA-piltana fyrir tveim
árum.
Það, sem Brynjóifur Bjarna-
son veit að gerast myndi við
næstu þingkosningar, eru þessir
ótrúlegu hlutir:
Sjálfur myndi Hannibal vit-
anlega geysast fram á Vestfjörð
um í þe'im einbeitta krafti blekk
ingarinnar, sem hann hefur til-
einkað sér erfiðislítið. Andstæð-
ingur hans mynd'i iíklegast
verða Sigurður Thoroddsen,
sem eftir sem áður'mun fylgja
Sósíalistaflokknum, þótt raunar
hafi hvarflað að Brynjólfi að
útiloka hann frá miðstjórn. Bæði
vegna ættartergsia, gamalla vin
áttubanda, tryggðar við flokk-
inn gamla og eldfastar hugsjón-
ir, mun þessi gamii þingmaður
Isfirðinga kvarna a. m. k.
30—40% úr fylgi Hannibals,
þótt í öflun þess liggi raunar
ævistarf aðiljans. Núverandi for
seti Alþýðubandalagsins væri
því fallinn á eigin bragði.
' Hugsanlegt er alls ekki, að
Ragnari Arnalds tækist að halda
neinn'i einingu í röðum þeirra
kjósenda, sem voru bakhjarl
Áka Jakobssonar og Gunnars
Jóhannssonar, enda verða sigl-
firzku kommarnir alltaf gall-
harðir kommúnistar þriðja ára-
tugs aldarinnar. Þarfnast það
ekki skýringa.
Á Akureyri fær'i Björn Jóns-
son fram fyrir Hannibal og Co.
Líkast til næði hann kosningu.
Þó er það ekki öruggt þessa
dagana, ef næðist til eins
af þrem nánustu samstarfs-
mönnum hans um árabil —
eins og líkur benda til, að
Einar Olgeirsson.
Brynjólfsmönnum á Alþýðu-
sambandsþingi hafa langt til
tekizt.
Teljast hlýtur afar hæpið að
Lúðvík Jósefsson færi fram fyr-
ir annan aðiljann og valda því
m. a. áðurgreindar ástæður. Þar
er fylgið honum svo persónu-
bundið að telja má óhugsandi
þingsæti öðrum hvorum.
í höfuðborginni færu fram
tveir pólar: Einar Olgeirsson
með Brynjólf Bjarnason mjög
næst sér. Fyrir Hannibalistum
fær'i Gils Guðmundsson og er
hæpið að Edvarð Sigurðsson fá
ist honum til samfylgdar. Kjarni
gömlu kommúnistanna í Reykja.
vfk er svo samgróinn og traust-
ur, að úr honum myndi jafnvel
Gils kvarna minna en Edvarð.
Líkast til nægði þó hinn algjöri
klofningur til að hindra kosn-
ingíi manns í Reykjavík.
Af þessu stutta yfirliti á flókn
um kænskuvefjum, má vel sjá,
að takist núverandi þ'ingmönn-
um Alþýðubandalagsins ekki að
ná yfirhöndinni á næstu dög-
um og vikum, munu hinár öfl-
ugu vakningastefnur beggja að-
eins koma e'inum manni á næsta
Alþing.
Vitanlega leiðir þetta til þeirr-
ar sjálfgerðu og löngu skipu-
lögðu niðurstöðu, að sá marg-
þætti tvískinnungur, sem AI-
þýðubandalag'ið hefur þrifizt af
frá stofnun. reynist því hin iHa
forsenda áframhaldandi tilveru
sem afl í þjóðmálum íslendinga.
Eimi slasaðist
annar strauk
17. þ. m. s!a„aðist skipverji um
borð í b.v. Jóni Þorlákssyni, þar
sem hann var að veiðum vestur
undan Jökli.
Hinn slasaði, Andrés Straum-
land, hafði hlotið allmikil höfuð-
meiðsli, kjálkabrotnað m. a. er
hann var að vinna við topspilið
aðfaranótt þriðjudag s.l.
Skipið hætti strax veiðum og
hélt til Reykjavíkur. Hingað kom
það um fjögurleytið f fyrradag og
ráðstafanir áður gerðar til að taka
á móti hinum slasaða og flytja í
sjúkrahús.
En á meðan á því stóð ætlaði
annar skipverji á botnvörpungnum
að nota tækifærið og strjúka í
land, Yfirmenn á skipinu hand-
sömuðu hann þó á flóttanum og
kvöddu lögregluna sér til að-
stoðar.
Lögreglan tók manninn í vörzlu
sína og að því búnu voru útgerðar-
stjóri Bæjarútgerðarinnar og lög-
fræðingur hennar kvaddir á vett-
vang. Töldu þéir manninn ofan af
þessu tiltæki sínu, því ella bakaði
hann sér mikla ábyrgð með þvl
að hlaupast á brott áður en ráðn-
ingartími hans væri á enda og
um leið vinnufélögum sínum og
útgerðinni í héild óþægindi.
En þegar þessu stríði við
manninn var lokið og koma átti
skipverjanum út í skipið á nýjan
leik var það allt bak og burtu —
hafð'i siglt til hafs á meðan.
i
Tvær nýjar bækur
frá Heímskringlu
Tvær nýjar bækur eru komnar
út á forlagi Heimskringlu.
Heitir önnur „Púnktur á skökk-
um stað“ og er eftir Jakobínu
S'igurðardóttur. En hin heitir
„Lágnætti á Kaldadal", ljóða-
bók eftir Þorstein frá Hamri.
„Púnktur á skökkum stað“ er
skáldsaga en Jakobína hefur áð
ur gefið út nokkrar bækur.
V