Vísir - 19.11.1964, Blaðsíða 8

8
V í SIR . Fimmtudagur 19. nóvember 1964.
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjórar: Þorsteinn Ó. Thorarensen
Björgvin Guðmundsson
Ritstjórnarskrifstofur JLaugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Askriftargjald er 80 kr. á mánuði
I lausasölu 5 kr. eint. — Simi 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Hagur menntaskólanna
Nýbyggmg Menntaskólans í Reykjavík hefur nú ver-
ið tekin í notkun. Bætir hún úr mjög brýnni þörf á
auknu húsnæði. Nú er kennt á vegum skólans á sjö
stöðum í borginni og sést af því hver húsnæðisskortur
hans er. Sætir hann reyndar engri furðu. Skólahúsið
gamla er nú 90 ára en nemendur brátt eitt þúsund í
skólanum. Sá fjöldi sýnir hver nauðsyn það er að
byggja nýjan menntaskóla hér í Reykjavík enda telja
Norðmenn að einn menntaskóla þurfi fyrir hverja
25 þúsund íbúa. Og nemendafjöldi menntaskólans er
fyrir löngu kominn upp fyrir það sem æskilegt er talið
í einum skóla, en það eru um 400 nemendur. Er því
ugljós nauðsyn nýs menntaskóla hér í borginni.
iandinu eru nú fimm skólar sem útskrifa.stúdepta.
N’ú liggur fyrir Alþingi frumvarp' um stofnun nýs
menntaskóla á Eiðum og rætt er um nauðsyn mennta-
;kóia á ísafirði. Ugglaust þarf með tíð og tíma að
stofna|mepntaskóla á þessum stöðum. En erfitt er að
sjá að á þvi' liggi í bráð. Á ísafirði eru t. d. ekki nema
5 landsprófsnemendur. Þó er það alkunna að kennara-
kortur hefir reynzt mikið vandamál t. d. á Akureyri.
denntaskólinn að Laugarvatni er enn of lítill, telur ekki
íema rúmlega 100 nemendur. Sanni nær væri að búa
oetur að honum þannig að hann gæti tekið við allt
að 300 nemendum á næstunni. Þess vegna er það nauð-
synlegra að stækka þann menntaskóla og byggja nýjan
bér í Reykjavík — og tryggja kost sérhæfs kennara-
liðs áður en hafizt verður handa um byggingu fleiri
menntaskóla úti á landi.
Stefnulaus flokkur
„HVARF SlRA
ODDS Á MIK LABÆ“
¥jað var eins og vera bar að
þetta kvæði Einars Bene-
diktssonar væri flutt í útvarpi
á aldarafmæli hans. Þegar
undan er skilinn hinn undur-
samlegi fánasöngur hans, sem
á slnum tíma greip hvert ís-
lenzkt hjarta og þjóðin beinlmis
elskaði, hefir efalaust ekkert
kvæða hans snortið hana jafn-
djúpt sem þessi kyngimagnaði
tröllasiagur, ortur „út af því,
sem ég mundi vilja kalla sann-
sögulegustu þjóðsöguna", sagði
Jónas Guðlaugsson. En Einar
sagðist sjálfur hafa farið eftir
þeim sögnum, er hann nam af
munni manna, Skagfirðinga og
snnarra, en ekki eftir þvi sem
prentað hafði verið — f Þjóð-
sögum Jóns Árnasonar og ann-
ars staðar. Kvæðið var fyrst
prentað f .7 ..nnanfara, septem-
berblaðinu 1891, en næst, örlít-
ið endurbætt, Sögum og
kvæðum 1897. Það ber af öll-
um þeim kvæðum er Við> eig-
um um svipuð efni. Gláms-
kvæði þeirra Gríms og Matthi-
asar eru góður skáldskapur, en
þau þola ekki samanburð við
þetta kvæði Einars.
Ekki var það allt gullvægt
sem útvarpið flutt’i við betta
tækifæri til þess að beiðra
minningu Einars Benediktsson-
ar, og nokkurs inisskilnings
gætti í sumu því, er vikið var
að þessu kvæði og að myrk-
fælni F.inars, sem sannast að
Og Vitanlega var það ekki ann-
að en bull þegar sagi var að
hann hefði dæmt þingeysku
stúlkuna sem fyrirfór sér og svo
margar marklitlar sagnir hafa
spunnizt um Hennar rauna
saga á ekkert s.kylt við þetta
kvæði eða það við hana. Ég
hefi verið hvattur til þess að
gréina frá því, sem ég fyrir
tilviljun veit um tilorðningu
kvæðisins, og eftir íhugun tel
ég rétt að gera svo.
Ég hafði frá barnæsku hrit-
izt af kvæðum Einars, þar á
meðal þessu tiltekna kvæði, er
var eitt hinna fyrstu sem ég
las. Veturinn 1909—10 var ég
Einar Benediktsson.
til húsa hjá Katrínu Einars-
dóttur, móður Einars, og okk-
ur varð skiótt vel til vina, enda
þótt mér hefði verið spáð öðru
er ég flutti til hennar. Henni
var ljúft að minnast hans, og
ekki leyndi það sér, að með
réttu var hún stolt af honum.
Hún var mikill persónuleiki og
reyndist mér frábær drengur,
svo að hennar minnist ég ávallt
með hjartanlegri hlýju. Hún
sagði mér að kvæðið um hvarf
séra Odds hefði Einar ort er
hann lá sjúkur á Friðriksspítala
í Kaupmannahöfn, þá lofað
að
að
leit
öðruvísi á, og fyrir þrábe'iðni
hennar þyrmdi hann þvi. „Það
er mér að þakka að það kvæði
er til“, sagði hún með mikilli
áherzlu.
iÁneitanlega er það lygasögu
líkast að Einar hafi ætlað
að tortíma þessu kvæð'i — og
vekur grun um að mörgum góð-
um kvæðum kunni hann að
hafa tortímt. En orð móður
hans verða ekki véfengd. Og
hún sagði, að hann væri alltaf
óánægður yfir að hafa þyrmt
kvæðinu.
Skiljið þetta hver sá er það
getur.
En úr þvi að ég hefi drepið
á það, er mér þótti miður tak-
ast um hátiðahöldin, má ekki
síður víkja að hinu, sem vel
var. Og að sjálfsögðu var það
miklu meira. Það var eflaust
vel að skáldinu væri reist
minnismerki úr málmi, en ekkj
fæ ég sé<5 að miklu máli skipti
um það, og sannarlega ekki
mestu. Meginatriðið er hitt, að
við nemum mál hans og skilj-
um; varðveitum orð hans, hugs-
anir og hugsjónir til þess að
l'ifa eftir þeim. Má vera að
myndin hjálpi okkur til þess.
En eins saknaði ég úr ágætum
ræðum þeirra þriggja manna,
er við afhendingu og afhjúpun
myndarinnar töluðu, og það
var áminning Þorsteins Erl-
ingssonar „Gakktu’ honum
aldrei í gáleys'i hjá, hann
gleymdi” ekki landi né tungu“.
Kannski var hún óþörf. Betur
að satt væri,
Þú hefir glimt við guð og
fengið sigur. Þessi orð bókar-
innar eru stór. En réttiiega
skilin held ég að þau megi við
hafa um það sem hæst bar af
þvl sem min eyru námu við
þessi hátíðahöld — svo miklu
hæst. Ég missti af hinni fyrri
útvarpsræðu Steingríms J. Þor-
steinssonar, en hina síðari, um
skáldskap Einars Benediktsson-
ar, heyrði ég. Var nokkru sinni
fyrr háð slík glíma við íslenzkt
öndvegisskáld (og gleymum þvl
ekki, að „guð er sá sem talar
skáldsins raust”)? Ekki mér
vitanlega. Ég sleppi þér ekki
nema þú blessir mig, sagðl
Jakob
IVu mun sumum þykja ég
vera kominn nokkuð
langt frá því, er ég hóf mál
mitt á. Ég sé það sjálfur, og
skal nú fella seglið. En ekki þó
án þess að hafa fyrst ýfir feg-
urstu bæn Einars Benedikts-
sonar: Guð verndi Iist vors
máls og IsJands he'iður.
Segir þú að hann fengi bæn-
heyrslu? Ég segi hiklaust: Nei.
Fulla bænheyrsu fékk hann
ekki.
Sn. J.
j^ramsóknarflokkurinn og málgagn hans hafa reiðzt
því mjög að Vísir hefir nefnt flokkinn óþarfan og fært
rök fyrir því. Ekki hefur Tímanum tekizt að sýna fram
á það hvert sé hlutverk Framsóknarflokksins í íslenzku
þjóðlífi í dag. Af því stafar reiðin. Sú var tíð að Fram-
óknarflokkurinn taldi sig málsvara sveitanna. Nú er
á daginn komið að flest hagsmunamál bænda voru lát-
n dragast úr hömlu undir vinstri stjórn Eysteins og
Hermanns. Það er viðreisnarstjómin sem kynt hefur
undir byltingu í landbúnaðinum til betri vegar með
stór hækkuðum afurðalánum, margföldum stofnlán-
um, og jarðræktarstyrkjum, verðtryggingu útflutnings
afurða og hröðum samgöngubótum í dreifbýlinu. f bæj-
unum eiga menn ávallt jafn erfitt með að koma auga
á nokkra ástæðu til þess að fylgja Framsókn að mál-
um. Þess vegna missa menn traust á þessum gamla
'lokki með hverjum deginum sem líður. Hann skortir
æði stefnu og hugsjónir: forsendurnar fyrir heilbrigðu
þióðmálastarfi.
BARNABLAÐIÐ
ÆSKAN 65 ÁRA
— er nú elzta blað landsins
Barnablaðið ÆSKAN, sem gef
in er út af Stórstúku íslands,
varð 65 ára 5. október s. I. og
er hún elzta blað landsins nú.
Hefur verið unnið mikilvægt
uppeldis- og menningarlegt starf
með útgáfu hennar. Blaðið hefii
frá upphafi vega verið ákaflega
vinsælt og hefir upplag þess
vaxið frá aldamótum ur 1000 í
11000.
Grímur Engilberts hefir um ■
nokkur ár verið einn ritstjón
blaðsins og unnið fyrir það geysi
mikið starf, en frá upphafi hafa
ýmsir mætir og sumir þjóðkunr
ir menn starfað við blaðið. —
Fyrsti ritstjóri þess var dr. Sig
urður Júl. Jóhannesson skáld
sem fluttist til Kanada og vann
bar mikið starf sem lækn'ir, rit-
stjóri og á fleiri sviðum Hann
var ritstjóri blaðsins I 2 ár (1897
— 1899), en þá tók við Ölafía
Jóhannsdóttir, eða þar til húr.
eftir rúmt ár fluttist til Noregs.
en aðrir sem hafa annazt rit-
stjórnina eru: Hjálmar Sigurðs
son, séra Friðrik Friðriksson.
Aðalbjörn Stefánsson, Sigurjón
Jónsson, Margrét Jónsdóttir,
Guðmundur Gíslason, Guðjón
Guðjónsson, Ólafur Haukur
Árnason, Helgi Tryggvason og
Heimir Hannesson, og nú Grfm-
ur einn, sem fyrr var getið.
Hugmyndina að útgáfu barna
blaðs átti á sínum tlma Friðrik
Hallgrímsson biskups Sveinsson-
ar, síðar dómkirkjuprestur.
Til afmælisblaðsins, sem
fréttamönnum var fengið I
hendur 1 fyrradag, er ákaflega
vel vandað, en 1 það skrifa
fjöjda margir stuttar greinar l
þakklætisskyni fyrir holl áhrif
Æskunnar á börn landsins,
þeirra fremstur í flokkj Bjarni
Benediktsson forsætisráðþerra.
En Æskan hefir gert fleira
fyrir börnin. Hún hóf 1930 út-
gáfu úrvals bamabóka og hefir
gefið út 113 slikar bækur, en
hin fyrsta var Sögur æskunnar
eftir Sigurð Júl. Jóhannesson.
Jóhann ögm. Oddsson var
framkvæmdastjóri útgáfunnar i
meir en 30 ár. Hann lézt á þessu
árl.
Nýju bókanna verður getið
nánar annars staðar.
Vfsir öskar Æskunni til ham-
ingju með afmælið.
j