Vísir - 14.06.1965, Blaðsíða 7

7
V í S IR . Mánudagur 14. júní 1965.
ÆÐRIJURTIR í SURTSEY
VISIR ræð/V v/ð dr. Sturlu Friðriksson, erfðafræðing um
gróðurathuganir i Surtsey og hinn merkilega plöntufund jbar
nýlega. Hann gerir m.a. grein fyrir Jbv/, hvað þassi fundur sannar
V
„Það verður fróðlegt að
sjá, hvernig plönturnar,
sem fundust í Surtsey,
dafna“, sagði dr. Sturla
Friðriksson erfðafræð-
ingur, þegar Vísir náði
loks tali af honum í
IAtvinnudeild Háskól-
ans, „við fundum 3 æðri
plöntur: Það var fjöru-
kál, sem vaxið hafði upp
af fræi, sem hefur bor-
izt frá sjó — enda er
Sturla dró fram plastöskju:
„Hér er t.d. fræ af sömu
plöntu“, sagði hann.
„Á hvaða þroskastigi var
plantan, þegar þið funduð
hana?“
„Hún var nýsprottin úr sand-
inum með kímblöðum og nokkr-
um laufblöðum“.
„Hvar á eynni funduð þið
plöntuna?“
„Þetta var norðaustan á
eynni við lónið — hinar tvær
fundust rétt á sama svæði.
Þetta eru fyrstu æðri jurtimar,
sem vaxa upp af fræi á Surts-
ey“.
„Hvenær hefur fræið borizt?"
„í vetur eða fyrrahaust. 14.
Fjörukál úr Surtsey.
fjörukálið strandjurt og
fræið hefur mikið flot-
magn. Það er því skilj-
anlegt, að þessi planta
geti verið hinn fyrsti
landnemi í Surtsey".
maí ’64 fundum við hins vegar
fyrstu fræin á Surtsey. Þá vora
líka reknir lifandi jurtahlutar
— alls konar bútar og tætlur
— jafnvel fundust heilar plönt-
ur eins og fyrr hefur verið get-
ið í fréttum. Síðan hefur Ey-
þór Einarsson og ég annað veif-
ið verið að finna jurtahluta á
eynni.“
GRÓÐURSKILYRÐI.
Dr. Sturla sagði, að þessi
fræ, sem fundust fyrst á eynni
(þ.e.a.s. áður en spiruðu plönt-
urnar fundust) hefðu ekki verið
spírunarhæf. — „Þetta vora
melfræ, hvannafræ auk fjöru-
kálsfræs". Hann kvað melinn
geta spírað við jarðvegsskilyrði,
sem nú væra fyrir hendi á eynni.
„Þama eru góð vaxtarskil-
yrði fyrir ýmsar tegundir jurta.
Þang hefur rekið upp I fjöra-
kambinn. Þess vegna er tals-
vert af lífrænum efnum í jarð-
veginum. Þarna í fjörukambin-
um við lónið era orðin gróður-
skilyrði fyrir æðra sem lægra
plöntulíf".
Sturla sagði, að það væri at-
hyglisvert, að æðri plöntur
væra svo fljótar að nema land
1 eynni. („Þær virðast.á undan
skófum og mosum, sem er eðli-
leg framvinda á nýjum hraun-
um“).
„Það má búast við öðrum
strandjurtum — hins vegar er
dálítið erfitt að gera spádóma,"
sagði hann.
„Hvaða vfsindalegt svar
veitir kálið, sem fannst?"
„Þessi plöntufundur í Surts-
ey sannar, að fjörukálið getur
lifað seltu sjávarins og aðflutn-
ing á sjó á þessum vegi, sem er
a.m.k. frá nærliggjandi eyju á
Vestmannaeyjaklasanum —
Geirfuglaskeri. Það er kannski
óvísindalegt að segja, að fleiri
jurtir geti farið sömu leið“.
GRÓÐURATHUGANIR.
Varðandi gróðurathuganir á
Surtsey sagði dr. Sturla:
Dr. Sturla Friðriksson, erfðafræðingur: ,,Það er kannski óvísinda-
legt að segja, að fleiri jurtir geti farið sömu leið og fjörukáiið
fór“. (Ljósm. stgr.)
„Við höfum oft viljað bera
Surtsey við önnur gróðurlaus
svæði á landi, en Surtsey. hefur
þá sérstöðu, að fuglalíf er mik-
ið kringum eyna, þannig að
drit fuglanna mundi gera jarð-
veginn fyrr frjósamari heldur en
hann mundi annars vera, ef
hann væi annars staðar inni á
landi. Við höfum verið að bera
aðstæður saman við Hekiu-
hraun. Það má búast við því,
að Surtsey klæðist fyrr gróðri
en hrauniendið þar um slóðir.
Fuglamir geta líka borið j fræ
að eynni og plöntuhluta kring-
um varpsstövar ...“
„Þér minntuzt á Eyþór Ein-
arsson — hafið þið unnið sam-
an að þessum athugunum?"
„Við höfum verið til skiptis
í þessum athugunum og Eyþór
gaf skýrslu um þær á Surtseyj-
arráðstefnunni ...“
„Hvað er síðast að frétta af
gróðurlífi í Surtsey?"
„Nú hafa fundizt fleiri plönt-
ur — síðustu leiðangursmenn
sögðu, að komið væri upp svo-
lítið svæði í námunda við stað-
inn, þar sem fyrstu plönturnar
fundust". • — stgr.
kvik
mynair
Stjörnubíó
kvlk I myndir ~~|^^kvik m vudir kvik myndir kvik\kvik myndirjmyudir HttMf kvik “ SMmyndirBUMHgJmyndir
Bobbi greifi nýtur lifsins
nefnist þýzk gamanmynd, sem
er í Stjörnubíó um þessar mundir.
Myndin fjallar um vinina tvo,
Bobby greifa og Mukka barón,
sem ákveðið hafa að gerast leyni-
lögreglumenn. Þeir félagar, sem
leiknir eru af Peter Alexander og
Gunther Philip, lenda í ka*ti við
eiturlyfjasmyglara á skemmtiferða
skipi, en inn í ævintýrið blandast
in á leikritið og kvikmyndina
Frænku Charleys, en mynd þessi er
mjög í Jerry-Lewis-stíl og á köfl-
um eru skrípalætin og apakatta-
hættirnir svona rétt í það mesta.
En eins og allt sem gott er, þá
endar myndin vel, en það sem að-
dáanlegast er við myndina, er hve
leikstjórunum tekst að gera þýzka
fitukalla og bjórsvelgi að vinaleg-
um og elskulegum glæpamönnum.
Arabíu-Lawrenoe, þá hafa fram-
leiðendur þessarar myndar hagað
því svo ,að enginn er drepinn, en
glæpakallamir fá verðuga refsingu:
Þeir era kaffærðir í sundlaug. Og
sólin tekur að skfna og ungu elsk
endumir leiðast eftir gullnum
regnboga inn í stjömum prýdda
framtíðina. — b. sigtr.
Nýjabíó
Ævintýri ungs manns
Þessi bandarfska stórmynd
gerð eftir skáldsögu Nóbelsv.-
launahöfundarins Hemingways,
er saga um lífsreynslu hans
sjáifs, framleidd af Jerry Wald
við leikstjóm Martins Ritt. —
Fjallar hún um þroskaferil höf
undarins og lífsreynslu og hefst
sagan vestur f Bandaríkjunum
1917, þar sem söguhetjan —
Nick á heima. Hann er leiður á
öllu, útþráin ólgar í blóðinu og
hann strýkur að heiman og
hefst þannig ævintýra- og
þroskaferillinn, er myndin lýs
ir. Richard Beymer fer með
hlutverk Nicks mætavel, en
með hlutverk föðursins Arthur
Kennedy. Sérstaka athygli vek-
ur leikmeðferðin í hlutverkum
hins geðbilaða hnefaleikakappa stjóra.
og hins drykkfellda auglýsinga Nick
ítölsku stúlkuna, sem ur Susan Strasberg. — Mynd
verður ástfanginn af, leik sem á skilið beztu meðmæli.