Vísir - 01.09.1965, Blaðsíða 4

Ví SIR
Miðvikudagur 1. september 1965.
SSSSB*
JÓNAS
KRISTJÁNSSON:
'p’ngmn bakari starfar við full-
komnasta bakarí heims í
Barsinghausen í Vestur-Þýzka-
landi. Þar situr aðeins einn
starfsmaður við stjórnborð og
lætur sér leiðast.
Fyrir framan sig hefur hann
seðil með bökunaráætlun dags
ins. Eftir 200 stykki af vínar
brauðum með glassúr koma 200
stvkki af vínarbrauðum með
sykri og síðan koma vöfflurnar.
Á seðlinum stendur, hvaða
takka hann á að færa til og
hvenær hann á að gera það.
í bakaríi þessu eða bökunar-
verksmiðju eru framleiddar 25
tegundir af brauðum, kökum og
kexi, og á hverjum degi er
unnið Ur 200 deigum Ein véla-
samstæða annast þetta allt sam
an. Hráefnin liggja í geymum
við annan enda samstæðunnar.
f hvert sinn, sem hnoða á nýtt
deig, tekur vélin hæfilegt magn
Hve
af öllum hráefnum, blandar
þeim saman samkvæmt upp-
skrift, hnoðar deigið og bakar
það síðan. Vélasamstæðan er
178 metra löng með færibönd
um. Öðru megin er hveitið, syk-
urinn, smjörlíkið o.s.frv., en hin
um megin koma kökugerðimar
25 út og hafa þá þegar verið
pakkaðar saman í neytendaum-
búðir. Hvergi kemur manns-
höndin nærri.
Engin kaka er ofbökuð né
vanbökuð og hvergi er of mikið
eða of lítið af neinu efni. Allt
er reiknað út fyrir frám og véla
samstæðan vinnur verk sitt af
þeirri nákvæmni, sem rafeinda-
vélum einum er lagið. Ef ein-
hvers staðar á leiðinni koma
fram frávik frá rétum bakstri,
Ieiðréttir vélin sjálfa sig jafn-
óðum. Og þessi vél hefur starf
að f nærri tvö ár án nokkurra
vandræða.
jKetta er eitt lítið sýnishorn
af þeirri þróun, sem um
þessar mundir á sér stað í ná-
grannalöndum okkar austan
hafs og vestan við tilkomu raf-
eindatækninnar. Gamla sjálfvirk
nin, sem við höfum lesið um
að sé í bifreiðaverksmiðjunum,
er nú úrelt. Það er orðið gamal
dags, að ein vél sé sérstakléga
gerð til að smíða nákvæmlega
eitt stykki án tilbrigða, en geti
ekkert breytt til. Núna gerir raf
endatæknin kleift að láta eina
vél breyta um og búa til marga
mismunandi hluti eftir því
hvernig hún er stillt. Bökunar-
samstæðan er sýnishorn af því,
hvemig ein vélasamstæða fram
leiðir 25 vörutegundir auk
fjölda afbrigða af hverri tegund.
Rafeindatæknin sér um samstill
ingu vélanna og hefur eftirlit
með því, að framleiðslan sé í
lagi.
Þessi þróun í átt til full-
kominnar sjálfvirkni var i
fvrstu mest f efnaiðnaði og
stálframleiðslu, en núna hefur
hún líka haldið innreið slna í
matvælaiðnaðinn. Hinar ótrú-
legustu iðngreinar, sem fram að
þessu hafa alltaf verið talin
handverk eins og bakaraiðnin,
eru nú orðnar sjálfvirkar.
Hér sésl hluti af vélasamstæðunni, sem bakar brauð og kökur á sjálfvirkan hátt eins og sagt er frá í greininni. Þvottakonum
ar nota reiðhjól til að spara sér sporin.
ems
naut í flagií
?
íslendingar reka upp stór
augu, þegar þeir sjá erjendis
niðurspðuverksmiðjur, frystihús
og mjólkurbú, þar sem vélin
hefur frelsað manninn fullkom
lega frá stritinu og mannshönd
in kemur hvergi nálægt fram-
leiðslunni. Og nú eru komnir
togarar með aðeins 4—5 manna
áhöfn, þar sem skipstjórinn
stjórnar öllum tækjum og vél-
um með því að ýta á takka í
stýrishúsinu. Þessar vélar eru
engin draumsýn ,heldur stað-
reynd, sem menn geta séð í
verksmiðjum ytra.
\ sama tíma erum við að burð
ast við að pakka kexi niður
f umbúðir í höndunum, vinna
fisk og pakka í umbúðir, allt
í höndunum og við burðumst
við að byggja hús í höndunum.
Á sama tíma kvörtum við yfir
vinnuaflsskorti, — að það sé
ekki hægt að fá neitt fólk i
neina vinnu. Vinnuaflsskortur-
inn virðist vera helzta vanda-
mál fjölda fyrirtækja á íslandi.
Samfara þesu hafa íslending
ar vanið sig á að vinna myrkr-
anna á milli til þess að skapa
sér þær tekjur, að þeir geti lif-
að menningarlífi. Menn strita
sig sturlaða meðan þeir í stóru
útlöndunum losa sig við erfiðið
og fela vélunum það.
Sjálfvirkni kostar mikla pen
inga, en hún er fljót að borga
sig aftur. Bökunarvélin, sem hér
var talað um, borgaði sig alveg
niður á aðeins einu ári.
íslendingar festa fé í ríkara
mæli en flestar nágrannaþjóðir
okkar. Samt verður sorglega lít
ið úr þessari fjárfestingu. Margt
af henni er lítt eða ekki arð-
bært og oftast gætir lítillar hag
sýni í fjárfestingunni.
Menn reyna að afsaka sig með
því, að „forholdin" séu svo smá
hér, að það sé ekki hægt að
koma við tækni stórframleiðsl
unnar. Þetta er þjóðsaga, — á
markaðnum eru nú sjálfvirkar
vélar á borð við bökunarsam-
stæðuna, sem henta smáfram-
leiðslu eins og hér tíðkast.
p'rlendis hafa risið upp stór
fvrirtæki á sviðum rafeinda
tækni og vélahagræðingar, sem
hafa skapað sér mikið traust
sem ráðgefandi fyrirtæki í vél-
væðingu og hagræðingu. Hvern-
ig væri, að atvinnurekendur
tækju sig saman við v^rkalýðs-
félögin með stuðningi ríkisvalds
ins og fengju eitt af þe'ssum fyr
irtækjum til þess að aðstoða
okkur við að læra að hætta að
vinna að framleiðslunni eins og
naut í flagi og að læra að láta
vélarnar vinna fyrir okkur; fá
þetta fyrirtæki til að endurskipu
leggja fyrirtækin, þannig að
framleiðslan verði fullkomlega
sjálfvirk; og lánastarfsemi ríkis
bankanna beindist að því að
styðja þessa endurskipulagn-
ingu.
Allir mundu græða á þessu, því
það mundi kosta minna fé og
minni tíma að framleiða ódýr-
ari vöru. Rekstrarafkoma fyrir
tækjanna yrði betri, laun starfs
mannanna hærri og vinnutími
þeirra styttri, og vörurnar, sem
nevtendurnir fengju yrðu ódýr
ari, — og Ioks gæti ríkið fengið
hærri skatta.
Hér er markaður fyrir nokkur
bökunarfyrirtæki af þeirri gerð,
sem hér hefur verið talað um,
nokkrar sjálfyirkar skógerðir,
allmörg sjálfvirk mjólkurbú,
sjálfvirkar fataverksmiðjur og
s. frv. Þá bráðliggur okkur á
að koma upp sjálfvirkum frysti
húsum og niðursuðuverksmiðj-
um og sjálfvirkum veiðiskipum.
Þá loksins .yrði þessi þjóð sam-
keppnisfær f grimmilegri mark-
aðsbaráttu nútímans.
Handiðnaðurinn í bílskúr-
um og kjöllurum verður að
hverfa og sjálfvirkni að koma
í staðinn. Og sjálfvirknin á ekki
aðeins heima f stóriðju, heldur
hvar sem er. íslenzku aðstæð-
urnar eru alls ekki of smáar,
til þess að við getum alls stað
ar komið á fót sjálfvirkri fram-
leiðslu.
Tjað er grátlegt, að hundruð-
um milljóna króna skuli
vera eytt árlega í að kaupa hing
að úrelt fiskiskip og annarri
eins summu í ýmiss konar úr-
eltar vélar. Því ekki að fylgjast
með tímanum og taka það sem
bezt er framleitt af sjálfvirkum
tækjum erlendis. Og því ekki
að laða hingað eins og 1000
tæknifræðinga.
Þá mundu útflutningsatvinnu
vegirnir loks fara að bera sig.
Þá mundu menn ekki verða
Kleppsmatur á því að byggja
yfir sig. Þá gætu launamenn far
ið að eiga frístundir og þá
mundi magasárum atvinnurek-
enda hríðfækka.

Æskulýðsráðstéfna að Jaðri
Dagana 28. og 29. ágúst var
haldin að Jaðri æskulýðsráð-
stefna á vegum Æskulýðssam-
bands íslands. Ráðstefnuna
sóttu rösklega 30 fulltrúar frá
öllum aðildarsamböndum ÆSÍ,
auk gesta og fyrirlesara.
Fyrri dag ráðstefnunnar voru
flutt tvö erindi. Hið fyrra flutti
Reynir Karlsson, framkVæmda-
stjóri Æskulýðsráðs Reykja-
víkur um þjálfun og starf leið-
beinenda í félagsmálastörfum.
Mjög margt fróðlegt kom fram
í erindi Reynis, en hann hefur
sem kunnugt er mikla reynslu
sem æskulýðsleiðtogi. Að loknu
erindi hans störfuðu þrír um-
ræðuhópar og gerðu framsögu-
menn þeirra síðan grein fyrir
niðurstöðum. Kom fram, að
æskilegt væri, að Æskulýðs-
sambandið gengist fyrir leið-
beinenda- og leiðtoganámskeiði
hið allra fyrsta. Voru í niður-
stöðum hópanna ýmsar tillög-
ur og ábendingar um tilhögun
námskeiðanna og var þeim síð-
an vísað til stjórnar ÆSÍ til
meðhöndlunar.
Síðara erindið þennan dag
flutti Arvid Johnson frá Nor-
egi um unga fólkið og áfengis-
málin. Var erindi hans hið fróð
legasta, en hann hefur starfað
mikið á vegum bindindissam-
taka í Noregi. Var erindi hans
meðhöndlað á sama hátt og er-
indi Reynis og álitum nefnd-
anna vísað til stjómarinnar.
Síðari daginn, sunnudaginn
29. ágúst, flutti Benedikt Jak-
obsson erindi um unga fólkið
og þjóðfélagið. Þetta er mjög
vfirgripsmikið efni og ekki
unnt að gera því nokkur tæm-
andi skil á ráðstefnu sem
þessari. Umræðuhóparnir skil-
uðu niðurstöðum sínum til
stjórnarinnar, að umræðum
loknum.
Ráðstefnu þessari stýrði Ör-
lygur Geirsson varaformaður
ÆSÍ.
Æskulýðsráðstefnunni að
Jaðri var einungis ætlað það
hlutverk að gefa ungu fólki í
félagsstörfum kost á að láta í
ljós álit sitt, og ennfremur að
gefa stjóm ÆSÍ ábendingar til
að styðjast við í starfinu. Virt-
ist þetta gefast vel og mun
ÆSÍ nota reynslu þessarar
ráðstefnu til hliðsjónar við
skipulagningu frekara starfs.
(Frá ÆSI).