Vísir - 30.09.1965, Blaðsíða 7

nsMraauMtsJ
s í S IR . Fimmtudagur 30. september 1965.
7
KIBBUTZ
9 JONAS KRISTJANSSON:
MAÐURINN. MANNFÉLAGIÐ OG MENNINGIN
T kibbutzunum í Israel búa oft-
ast um 400 manns. Allt er
sameign, landið, húsin, húsdýr-
in, vélarnar, uppskeran, hús-
gögnin og bækurnar. Bömin búa
frá fæðingu á sérstökum uppeld
isheimilum, enginn mannamun-
ur er gerður og engir peningar
eru i umferð.
Stundum er sagt, að aðeins
á kibbutzunum hafi rætzt slag-
orð marxista: Hver starfi eftir
getu og njóti eftir þörfum.
Á ferð minni með norrænum
blaðamönnum í Israel í þessum
mánuði gistum við eina nótt á
kibbutzinu Ayelet Hashahar og
gátum spjallað við kibbutz-með
limi um mannfélag það, sem
þeir búa við. Ayelet Hashahar
er eitt af fyrirmyndar kibbutz-
um landsins og einnig eitt af
elztu kibbutzunum. Það er nú
orðið 50 ára gamalt og þriðja
kynslóð meðlimanna er þegar
farin að vaxa úr grasi.
Þeir sýndu okkur stoltir hið
snotra skipulag kibbutzins;
blómagarðana umhverfis bygg-
ingamar; sem þeir búa í; hina
stóru útisundlaug, sem er vinsæl
að loknum vinnudagi; vöggustof
urnar, sem bömin dveljast í
fram að tveggja ára aldri; leik-
skólana; skólabyggingar, mat-
salinn, þar sem allir meðlimir
borða sameiginlega; hótelið, sem
kibbutztið rekur til að drýgja
landbúnaðartekjumar, og margt
fleira.
Stjóm- kibbutzins og hinar
margvíslegu nefndir þess eru
kosnar árlega og reynt er að
skipta sem mest um menn í
embættum. Allur embættarekst
ur fer fram utan hins venjulega
átta stunda vinnudags, þannig
að stjórnendur ganga ekki síður
á akurinn en aðrir. Þegar aðrir
meðlimir stunda sín áhugamál
á kvöldin, fara þeir í bókhald-
ið. áætlanir og önnur embætt-
isstörf. Konurnar vinna fulla
vinnu enda þurfa þær hvorki að
annast matseld né bamauppeldi.
Árlega er ákveðið, hve marg-
ar skyrtur, kjóla, sokka, sfga-
rettur o. s. frv. hver meðlimur
þarf yfir árið. Hann fær skömmt
unarbók og með því að framvísa
henni getur hann tekið þessa
hluti úr verzlun kibbutzins, án
þess að greiða neitt fyrir það.
Hann greiðir heldur ekkert fyrir
.saumaskap, þvotta, skósmíði né
aðra þjónustu. Einu peningarnir,
sem hann hefur til umráða, er
sem svarar 1500 íslenzkum krón
um til ferðalaga í sumarleyfi.
Ef einhver gerir sig ekki á-
nægðan með sígarettuskammt-
inn sinn, getur hann leitað til
sérstakrar nefndar, sem vegur
og metur, hvort rétt sé, að hann
fái aukaskammt. Allri umleitan
er vísað til nefndar. Ef einhver
ungur maður á í erfiðleikum
með að fá sér konu í kibbutzinu,
er mál hans tekið upp hjá vissri
nefnd. Hann er ef til vill sendur
um stundarsakir í mannaskipt-
um í annað kibbutz, og ef ekkert
gengur ,er hann jafnvel sendur
til borgarinnar. Allt, sem hann
vinnur sér inn f borginni, rennur
til kibbutzins, en í staðinn sér
kibbutzið um, að hann líði ekki
skort. Þaanig ræðir samfélagið
kibbutzinu öll persónuleg
vandamál meðlimanna. Nefndir
taka einnig fyrir menn, sem ekki
haga sér á réttan hátt í kibb-
utzinu.
^llt eru þetta upplýsingar kibb
utz-manna sjálfra og minnir
þetta óneitanlega á það skipu-
lag, sem Rússar hafa gefizt upp
á, en virðist reynt að fram-
kvæma í Kfna.

Þetta hús er matsalurinn í kibbutzinu Ayelet Hashahar. Húsið og umhverfi þess er táknrænt fyri'r
allt kibbutzið.
sem þekkja ekki annað en sult
og ofsóknir, jafngildir kibbutzið
paradísarheimt. Forsaga gyðing-
anna sjálfra er lykillinn að ár
angri kibbutzanna. Þeim hefur
tekizt án kreddukenninga að
framkvæma það, sem aldrei hef-
reyndin er nefnilega sú, að unga
fólkið flýr kibbutzin.
Unga fólkið, sem hefur heim-
sótt borgimar, setið að kvöld-
lagi á gangstéttarkaffihúsum
Tel Aviv og virt fyrir sér fólks-
mergðina, látið ærast í saxófóna
undeginum eru óþarfar. Unga
fólkið veit, að f borginni verður
það að byrja á því að búa í lé-
legum leiguhjöllum, vinna
verstu verkin og sýna framtaks-
semi. En seiður borgarinnar er
samt sterkari.
langlíf paradísarheimt?
Við getum hugsað okkur gyð
ingana, þegar þeir komu til fyrir
heitna landsins, hrjáðir og smáð
ir, hataðir af öllum sem holds-
veikir menn. Fyrirheitna landið
var sem Eden sjálft og þeir hóf
ust handa við að gera það að
paradís. Þeir stofnuðu sín kibb-
utz. Átta stunda vinnudagur við
holla landbúnaðarvinnu, nægar
tómstundir til að iðka áhuga-
málin og auðga andann, engar á-
hyggjur af morgundeginum, öll
tilveran skipulögð frá barnaupp-
eldinu til elliáranna.
Þetta er þrautleiðinlegt lff fyr
ir þá, sem hafa smakkað á vel-
megun Vesturlanda, en fyrir þá,
ur tekizt í Sovétríkjunum, þrátt
fyrir kenningakerfi og yfirlýs-
ingar. Og það er ekki að sjá
annað, en kibbutzin blómgist í
ísrael, þótt hlutdeild þeirra í
þjóðlífinu fari smám saman
rrfinnkandi.
'BZ' ibbutz-fólkið leysti greiðlega
úr gagnrýnum spumingum
blaðamanna, en ein spuming
vafðist þó fyrir því og var loks
svarað með ósannsögli, að því
er við gátum staðfest síðar. Það
er spumingin: Hve margir af
ungu kynslóðinni yfirgefa kibb-
utzin, þegar þeir hafa aldur til
að geta séð fyrir sér sjálfir? Stað
stríði dansstaðanna, fundið ilm-
inn af frelsi borganna, — það
snýr ekki aftur f öryggi kibbutz-
ins. Unga fólkið veit, að á kibb
utzinu er líf þess tryggt frá
vöggu til grafar, þar er ekkert
að óttast og áhyggjur fyrir morg
Meðan velsæld Vesturlanda
þekktist lítið sem ekkert f ísra-
el, blómguðust kibbutzin, en nú
hefur velmegunin haldið innreið
sfna í landið. I því er fólginn
dauðadómurinn yfir hinni jarð
nesku „paradís" kibbutzanna.
Menntaskólanemar
hafa aldrei verið fleiri
Allar kennslustofur M.R. tvísetnur
Ungar kibbutz-stúlkur tfna vlnber. Á höfðinu bera þær kibbutz-húfur, lina hatta með stuttum börð-
um, sem beygja má að vild. Þessir hattar eru eittaf helztu þjóðartáknum ísraels.
Nú um mánaðamótin hefjast
menntaskólarnir að nýju, og hefur
nemendafjöldi þeirra aldrei verið
jafn mikili og í ár. í menntaskólun
um þrem og lærdómsdeild Verzl-
unarskóla íslands verða nemendur
rúmlega 1700, og er það nærfellt
200 nemendum fleira en siðast lið-
inn vetur.
I M.R. eru rúmlega helmingi
fleiri piltar en stúlkur, og f stærð
fræðideild eru næstum helmingi
fleiri en í máladeild. Mjög mikil
aukning aðsóknar er að stærðfræði
deildum og það gerist æ algeng-
ara að stúlkur setjist í stærðfræði
deild.
Hið nýja sérkennsluhús Mennta
skólans við Bókhlöðustfg verður
að mestu leyti fullgert áður en
kennsla hefst, og verða þar kennslu
stofur fyrir náttúrufræði, eðlis-
fræði, efnafræði og tungumál.
Vegna hins gífurlega nemenda-
fjölda verður tvísett í allar kennslu
stofur og verða 3. bekkur og stærð
fræðideild fjórða bekkjar að mæta
til kennslu eftir hádegi.
Nýtt
vikublab
S.l. föstudag hóf nýtt vikublað
göngu sína hér í borg. Nefnist það
Nýr Stormur. Segir f ávarpi
þess að það eigi að vera „vettvang-
ur fyrir hlutlausa gagnrýni og sjón
armið hins óháða borgara". Segir
jafnframt að blaðið sé óháð öllum
stjórnmálaflokkum og muni flytja
bæði fréttir fræðslu og skemmti
efni. Þess er getið að útgefendur
séu samtök óháðra borgara. Blaðið
er 12 síðúr að stærð, prentað á
venjulegan dagblaðapappír. Það er
sett og prentað f prentsmiðjunni
Eddu h.f. Ritstjórar þessa vikublaðs