Vísir - 30.09.1965, Blaðsíða 9

V1SIR . Fimmtudagur 30. september 1965.
9
T kvöld heldur Sinfóníuhljómsveit
in fyrstu tónleika sína á þess-
um vetri. Er upphafið sannar-
lega ekki amalegt, þar sem hinn
kunni rússneski píanóleikari Ask
enasi leikur píanókonsert eftir
landa sinn Prokofieff. Það fer
ekki milli mála að Askenasi er
einn af uppáhaldstengdasonum
þjóðarinnar vegna listsnilli sinn
ar og einstakra hæfileika og
jafnan aufúsugestur þegar hann
ber að garði.
Þegar litið er yfir efnisskrá
tónleika hljómsveitarinnar í vet
ur sést að hún er harla góð. Á-
herzla verður lögð á að kynna
tónlist tuttugustu aldarinnar og
einnig verk gamalla meistara,
sem mikillar hylli njóta hér á
landi, eins og reyndar víðast
annars staðar. Það sýnir að
hljómsveitin og forráðamenn
hennar fylgjast með tfmanum og
vilja flytja fólkinu ýmislegt það
sem nokkuð nýjabrum er af. Það
er vel því aldrei má það gleym-
ast að hljómsveitin er til fyrir
fólkið, en það ekki fvrir hana.
Nú er kominn aftur hinn ágæti
pólski stjórnandi, Wodiczko,
sem hér gisti fyrir nokkrum ár-
um og hugsa tónleikagestir gott'
til samstarfsins við hann á vetr
inum.
Menningin ekki ókeypis
Starf hljómsveitarinnar er nú
allt að færast í fastara horf, og
ýmsir þekktir erlendir listamenn
koma fram á tónleikum hljóm-
sveitarinnar í vetur. Það verður
æ fleirum ljóst að Sinfóníuhljóm
sveitin er eitt af því sem gerir
Reykjavík að menningarborg.
Hún kostar að vísu nokkuð fé,
en því fé er vel varið, ekki síð
ur en styrknum til Þjóðleikhúss
ins. Það er nefnilega mikill mis-
skilningur að halda að menning
in sé alltaf ókeypis. Skólatón-
leikar hljómsveitarinnar í fyrra
og tónleikar hennar utan Reykja
víkur voru tímabært snjallræði
sem bæði gáfust vel. Þeir sýna
að hillumar í stjórnarherbergj-
um hljómsveitarinnar eru ekki
rykfallnar. Hljómsveitin á að
iðka lifandi list og það gerði hún
á liðnu ári.
Prentaraverkfall
í kvöld?
Þegar þetta er ritað er öldung
is óvíst hvort dagblöðin koma
5 út eftir morgundaginn. Prentar-
ar hafa boðað vinnustöðvun frá
miðnætti í nótt að telja, til þess
að knýja fram kröfur sfnar um
launabætur og kemur stöðvunin
til framkvæmda ef samningar
takast ekki nú i dag. Fundur er
f félagi þeirra í dag kl. 5.15 og
er aðeins eitt umræðuefni á dag
skrá: Samningarnir. Prentsmiðju
eigendur hafa farið sér hægt í
þessum samningum. Ekkert til
boð um nýja kjarasamninga
barst frá þeim fyrr en á sátta-
fundi í gærkvöldi, sólarhring áð
ur en vinnustöðvun átti að hefj
ast. Veitir það ekki mikinn tíma
til ráðrúms eða umhugsunar, en
ugglaust munu prentsmiðjueig-
endur telja þetta ráðslag væn-
legt til samninga af sinni hálfu.
Kröfur prentara eru mun hærri
en samið hefur verið að undan-
fömu við önnur iðnaðarmanna-
félög, en ekki sýnist ósanngjarnt
að þetta stéttarfélag telji sér
samboðnar svipaðar kjarabætur
og öðrum hafa verið veittar.
Prentaraverkfall er nú orðinn
Ínæstum árlegur viðburður, en t
flestir vonast til þess að af þvf
verði ekki að þessu sinni og
a. m. k. eitt ár líði verkfallslaust
, hjá þeirri stétt sem nú undirbýr
jólabækumar og blýfestir frétta
blöð þjóðarinnar.
Lofsvert framtak
Það er mikilsvert og ágætt
framtak sem Friðfinnur Ólafs-
son og nokkrir aðrir félag-
ar hafa sýnt uppi í Mosfellssveit.
Þar hafa þeir haft frumkvæði
um byggingu dvalarheimilis fyr
ir vangefin böm. sem hlotið hef
ur nafnið Tjaldanes.
Er heimili að Iang mestu leyti
byggt fyrir gjafir ýmissa aðila,
og var stærst framlag Styrktar-
sjóðs vangefinna. Margir ein-
staklingar og félög, svo sem
Lionsklúbbar og Oddfellow hafa
líka lagt fé af mörkum til heimil
isins. Mál vangefinna hafa lengi
verið eitt af mest aðkallandi líkn
armálum þessa lands og fjarri
því farið að unnt hafi verið að
veita þeim öllum hælisvist er á
Úr dagbókinni
treyst á framtak einstaklinga,
sem verkið ynnu með vild og
stuðningi líknarsamtaka. Jafn-
mikilvæg er vitanlega starfsemi
Kópavogshælisins, sem nú hefur
verið aukið og endurbætt.
Hittu naglann á
höfuðið.
Þeir menn sem Norðurstjöm

tí

Framleiðsla Norðurstjörnunnar er komin í verzlanir.
henni hafa þurft að halda. Þetta
framtak mannanna er Tjaldanes
byggðu vísar veginn í rétta átt.
Fleiri slik smáheimili þurfa að
rísa upp fyrir vangefna, eins og
Friðfinnur benti á f ræðu sinni
við opnun heimilisins, þv£ sú
stærð er ugglaust ein hin æskil.
1 því efni væri gott að geta
una í Hafnarfirði stofnuðu hafa
sannarlega hitt naglann á höfuð
ið.
Þeir gerðu sér frá upphafi
ljóst að vandamál íslenzka niður
suðuiðnaðarins var ekki fram-
leiðslan heldur salan. Þess vegna
tryggðu þeir sér sölu framleiðsl
unnar með 10% aðild Bjellands
f Stafangri þegar áður en hom-
steinn verksmiðjunnar var lagð
ur. Nú er framleiðsluvaran að
koma á markaðinn hér innan-
lands líka og þeir sem að verk-
smiðjunni standa þurfa ekki að
hafa áhyggjur af þvf atriði sem
öðmm verksmiðjum veldur hvað
mestum erfiðleikum. Fordæmi
Norðurstjömunnar ætti að vera
öðmm eftirbreytnisvert. Slíkar
verksmiðjur þarf að byggja, þar
sem atvinnu skortir yfir vetrar
mánuðina fyrir norðan og aust
an. En þá þarf að hugsa, eins og
hér hefur verið gert, fyrir söl-
unni í tæka tíð. Annað mál er
það, að erfiðlega hefur 'í fyrstu
gengið hjá Norðurstjöminni með
útvegun hráefnis en vonandi
verða það ekki nema tímabundn
ir erfiðleikar. Norðurstjaman
hefur sýnt það f verki hvemig
íslenzk vinna og fjármagn getur
tengzt erlendu og unnið stór-
virki f slíkri samvinnu. Þetta
hafnfirzka fyrirtæki hefur vísað
leiðina til samvinnu erlendra
fyrirtækja um nýtingu hinna
miklu möguleika sem fvrir hendi
em f íslenzkum fiskiðnaði. Við
lelendingar viljum skiljanlega
ekki að komi hingað útlend risa
fyrirtæki og sölsi undir sig ís-
lenzka fiskframleiðslu. En við
höfum hinsvegar ekkert á móti
þvf að eiga samvinnu við erlend
fyrirtæki um sölu íslenzkra af-
urða. Einmitt það hefur gerzt í
kísilgúrmálinu, þrátt fyrir nöld
ur fáeinna kommúnista um það
að við séum að skipta við ein-
okunarhr. sem í öðm orðinu er
þó sagt að ráði ekki yfir nema
60—70% markaðarins. En menn
mega seint gleyma þeirri stað-
reynd að það er betra að tengj-
ast erlendum sölusamtökum til
þess að geta byggt upp íslenzk
an útflutningsiðnað í harðri sam
keppnisaðstöðu, heldur en að-
hafast ekkert eða sitja með lok
aðar verksmiðjur, eins og vand-
ræðabam Síldarverksmiðjanna á
SiglufirðL
Lítið árlegt tekjutap.
Hér birtist fyrr í vikunni grein
um Island og Fríverzlunarbanda
Iagið, þar sem ræddar vora rök
semdir með því og á móti að ís
Iand sækti um inngöngu í banda
lagið. Ýmsir óttast það að ef við
gerumst þar aðilar og lækkum
vemdartolla á innfluttum vör-
um muni þurfa að stórhækka
söluskattinn eða aðra skatt-
stofna til þess að mæta því tekju
tapi ríkissjóðs. Hér er ekki sú
ofurhætta á ferðinni þó, sem
margur hyggur. Ef við gerðumst
aðilar að bandalaginu yrðum við
vitanlega að afnema verndar-
tolla, sem þýddi tilsvarandi verð
lækkun á innfluttum vörum hér
íbúðum. En slík tollaniðurfell-
ing myndi alls ekki gerast í einu
vetfangi heldur a. m. k. á 10
ára tímabili. Þeir verndartollar,
sem fella þyrfti niður á því tfma
bili, ásamt tollum af hráefni fyr
ir innlendan iðnað. nema nú um
500 millj. króna. Sé þessu deilt
niður á allt timabilið þýðir þetta
ekki nema um 50 millj. kr. tekju
missi fyrir rfkissjóð á hverju
ári. Það er hins vegar ekki nema
tæpt hálft prósent í söluskatti,
— sem hann þyrfti að hækka til
þess að vega upp á móti. Þannig
er ekki um stórar upphæðir að
ræða í þessu efni, vegna hins
langa aðlögunartíma.
Margir nýir markaðir.
Við aðild að Fríverzlunar-
bandalaginu myndu margvísleg-
ir markaðir opnast fyrir íslenzk
ar vörur, sem nú eru lokaðir
vegna tolla. íslenzki prjónles-
iðnaðurinn fengi þannig t. d.
stóran og ágóðavænlegan mark-
að f sjö löndum, sem Danir hafa
vissulega kunnað að notfæra sér
á liðnum árum. Eins og sakir
standa þurfa íslenzkir fiskút-
flvtjendur að greiða nær 20
millj. kr. fyrir þann viðskipta-
mun, sem stafar af því í Bret-
landi einu að við erum utan
bandalagsins. Sú tala myndi vit
anlega aukast hinsvegar okkur
til hagnaðar, ef til aðildar kæmi
— og reyndar miklu hærri tala
því þá myndi útflutningur á
fiski, lýsi og fiskafurðum ugg-
laust mjög aukast frá því sem
nú er. Það sem helzt mælir með
aðild að bandal eru einmitt hinir
miklu ónýttu mökuleikar, sem
í henni felast fyrir smáþjóð, sem
flest sitt á undir ömggum út-
flutningi á háu verði.
REYKVÍKINGAR ÞURFA EKKI
AÐ ÓTTAST RAFMAGNSSKORT
Vísir spurðist fyrir um það
bæði hjá Jakobi Gfslasynl raf-
orkumálastjóra og hjá Aðal-
steini Guðjohnsen verkfræðingi
hjá Rafmagnsveitu Reykjavíkur
hvort Reykvikingar hefðu á-
stæðu til að óttast rafmagns-
skort áður en Þjórsárvirkjunin
kemst f gagnið. En hvorugur
þeirra taldi að svo mundi verða
Kváðu báðir allar líkur benda
til að almenningur hér sunnan-
lands — og þar með Reykvík-
ingar — myndu ekki þurfa að
liða rafmagnsskort þangað til.
Raunar hefur orðið að tak-
marka orku til Áburðarverk-
smiðjunnar undanfarið til þess
a ðalmenning skorti ekki raf-
magn tjáði Aðalsteinn Guðjohn-
sen verkfræðingur Vísi ný-
lega. Hann sagði, að þessi
takmörkun til Áburðarverk-
smiðjunnar hefði farið vaxandi
bæði í fyrra og þó einkum í ár.
Og það mætti enn búast við að
svo yrði þangað til stækkunin á
varastöðinni kæmi til fram-
kvæmda á næsta ári. Þá myndi
rafmagnið til Áburðarverk-
smiðjunnar aukast að nýju.
Aðalsteinn sagði ennfremur
að ófyrirsjáanlegar tafir hefðu
orðið á varastöðinni vegna
skemmda á rafal í hana við upp
skipun í Reykjavfkurhöfn sl.
vor. Hann sagði að skemmdin
hefði orðið mun meiri en upphaf
lega hefði verið talið og að við-
gerð á rafalnum myndi varla
verða lokið fyrr en f maímánuði
næsta vor. Það væru því ekki
líkur til að stækkun varastöðv
arinnar kæmi til framkvæmda
fyrr en í ágústmánuði að sumri
Stækkunin nemur 11.5 mega-
vöttum, en orka stöðvarinnar
var 7.5 megavött fyrir.
Þá ræddi Vfsir einnig þetta
mál við framkvæmdastjóra Á-
burðarverksmiðjunnar í Gufu-
nesi, Hjálmar Finnsson, og
hverníg rekstri verksmiðjunnar
værj háttað á meðan rafmagnið
væri svo mjög takmarkað til
hennar.
Hjálmar sagði að haldið væri
áfram fullri áburðarframleiðslu
í verksmiðjunni þrátt fyrir
rafmagnsskortinn og það væri
gert með því að flytja inn amm
oníak í stórum stíl. Hafa frá
þvi í febrúarbyrjusi verið fluttir
framhald á bls. 2