Vísir - 19.04.1966, Qupperneq 9

VÍSIR . Þri.S*"'’-"-- '0. aprl 1966.

Tjetta er orðinn langur þrauta
tími. Bráðum átta ár utan-
veltu ríkisstjómar, og enn rofar
lítt, eða ekki til, a. m. k. getur
þessi ál-glýja brugðizt sem aör-
ar skýjaglennur á stjómmála-
himninum, þessi síðustu, löngu
ár, ár full þjáninga og brostinna
vona. Já, það hallar brátt í átt-
unda árið, síðan Hermann hljóp
með Eystein frá stýrinu á þjóð-
arskútunni, rétt við brimsvelg-
inn undir „Svörtu loftum“. Illa
hefði þá farið, ef Emil hefði
ekki, með alkunnu snarræði
gripið um stjómvölinn, og með
„hertum strengjum og heilli
voö“ beitt i skyndi frá voðan-
um. Honum tókst farsællega,
með sínum mönnum og fulltingi
sjálfstæðismanna, að verja skút
una meiri háttar áföllum. Og
kunnugt er, að allt frá þeim
örlagaríka degi til þessa, hefur
stjómarflokkunum tekizt, aö
verja þjóðarfleyið fyrir brot-
hylgjum, og velta frá því stór-
sjóum. Og það þrátt fyrir stöð-
ugar tilraunir fyrrverandi stýri-
manna, að magna geminga-
veður, trufla áttavitann og
vinna margs konar skemmdar-
verk á rá og reiða. Allt hefur
þetta truflað og tafið, en vegna
gætni og glöggskyggni stjóm-
enda var forðað frá stórslysum.
Mun og heppnast að halda svo
ferðinni áfram. Það mæla óvil-
hallir menn: að um áratugi hafi
ekki svo glæstur og fengsæll
farkostur rist öldur þjóðmál-
anna sem nú um skeið.
Sjálfsagt er aö reyna að skilja
geðhrif og sálrænar sveiflur i
orðum og athöfnum þessara ó-
gæfusömu „skipbrotsmanna frá
1958“. Margir þeirra eru greind-
ir og gegnir menn, og áttu vafa
laust góð áform, en sem öll
mistókust, vegna eigin valda-
græðgi, ágimdar og ofmetnað-
ar. Jafnvel fullan helming
þjóðarinnar hugðust þeir útiloka
frá minnstu áhrifum á stjóm
landsins, sbr. boðskap fyrrver-
andi form. Framsóknarfl. á
fundi á Hólmavlk. Og töldu þeir
þetta eitt sitt aðal hlutverk í
stjórnaraðstöðu. Er ekki fjarri
lagi að álykta, a. m. a. hafi
framsóknarmenn vanrækt
skyldustörfin, vegna þessa
„mikilvæga hlutverks". Því fór
stjóm á þjóðmálunum í handa-
skolum og góðu áformin gufuðu
upp. Hörmungarsaga vinstri
stjómarinnar, er sem betur fer
stutt, en verður þó ekki rakin
í takmarkaðri blaðagrein. Hún
hlýtur og að vera flestum í
fersku minni. En „kapituli"
vinstri stjómarinnar gleymist
ekki. Hann verður feitletraður
á spjöldum stjómmálasögu ís-
lands til ævarandi viðvörunar.
Það skal metið að verðleikum,
að Hermann Jónasson brást
drengilega við, þá hann sá tor-
tímandi brimsvelginn framund-
an, að viðurkenna í heyranda
hljóði vanmátt sitt, svo björg-
un varð við komið í tæka tíð.
Jj’ramsóknarmenn höfðu lengst
af, um áratugi setið við
kjötkatlana og hóflítið gætt
sér og sfnum á krásunum.
Þrátt fyrir skilyrðislausa
uppgjöf framsóknarmanna
fannst þeim sjálfsagt að þeir
fengju enn nokkurs að njóta,
þeir hlytu að verða kallaðir til
stjómarsamstarfs, því án þeirra
væri ekki hægt að stjóma land-
inu. En sú von brást. Þó svrti
fyrst alvariega í álinn, þegar
þjóðin, 1959, hafnaði forustu
framboði þeirra framsóknar-
manna. Örvæntingin heltók þá
svo, að í einhvers konar æði
réðust þeir gegn hagþróun
landsins, og trufluðu það eftir
megni. Það er ekki ætlandi geð-
heilum mönnum, að stunda
slíka iðju. Þess vegna verður
að taka á þessum brekum þeirra
.mjúkum höndum og velvilja,
Öll sund voru lokuð. „Hin leið-
in“, hugarfóstur Eysteins, var
ófær, vegna holklaka. Var
hreint ekkert til, sem blása
mátti út stjóminni til dóms-
áfellis? Allir atvinnuvegir þjóð-
arinnar standa í meiri blóma,
en mestu hugsjónamenn hafði
dreymt um. Ríkisstjómin hefur
fmmkvæði og forustu um flest-
ar framkvæmdir og styður aðr-
ar. Landbúnaður, sjávarútveg-
ur og iðnaður eru efldir með
ráðum og dáð. Það er næstum
búið að rafvæða byggðalögin.
Stærra átak var þegar gert í
samgöngumálum en áður hafði
þekkzt. Byggingasjóðir voru
efldir svo, að flestum reyndist
nú auðvelt, með aðstoð þeirra,
að eignast hús yfir höfuð sitt
og sinna. Sjúkrahús eru byggð,
skólar em reistir í bæjum og
öðmm byggðalögum. Hafin er
og endurskoðun alls skólakerf-
isins, með aukna og bætta
menntun þjóðarinnar fyrir aug-
um. Verzlunarhöftin eru að
mestu afnumin. Og gjaldeyris-
staða þjóðarbúsins svo glæsi-
leg, að traust á fjármálastjóm
þjóðarinnar aldrei verið slíkt
sem nú.
Tj'ramsóknarflokkurinn hefur
jafnan í orði talið landbún-
En var samt ekki eitthvað í
þessu máli, sem nota mætti til
árása á ríkisstjórnina?
ommúnistar voru frá upp-
hafi rrfiti álsamningunum,
vegna þess, að fjármagnið, er
flytja -átti inn var ekki frá
Rússum eða Kína. En þeir áttu
erfitt með að finna sterk rök
móti málinu, enda engin hald-
góð til. En þeir deyja aldrei
ráðalausir. Þeir létu svo stjóm
Alþýðusambandsins Iýsa sig and
víga álbræðslunni, og lýstu
ýmsum tylliástæðum. Við þetta
vaknaði Eysteinn, skellti í
skyndi handjárnum á yngri
mennina, þrumaði sjálfur stríðs-
yfirlýsingu flokks síns, gegn
álbræðslusamningnum, á Al-
þingi, pantaði mótmæli frá
nokkrum flokksfélögum og lét
blöð sín hamra gervirök
kommúnista inn í sauðtrygga
flokksmenn sína. Kommum
mun fátt um finnast rökhnupl
framsóknarmanna, og krefjast
sennilega greiðslu, samkvæmt
höfundarétti. Bræðralagið getur
brigðult verið.
Innan tíðar munu margir
þeir er nú kunna að glepjast af
falsrökum stjómarandstöðunn-
ar sjá í gegnum blekkingavef- '
inn og gerir sér þess fulla
VESALINGAR
Ömurlegt hlutskipti
eftir Steingrim Daviðsson fyrrv. skólastjóra'
þó erfitt sé, en að beita beztu aðinn sitt óskabam, en hvemig
ráðum til að afstýra tjóni. Slíka var með óskabamið farið á
aðgætni verður að hafa í ná-
inni framtíð, því nefnd árátta
mun lengi fylgja „skipbrots-
mönnunum frá 1958“.
Þó fyrr nefnt hugarvíl rikti í
röðum framsóknarmanna þegar
á fyrsta ári virðeisnarinnar,
voru þeir ekki allir jafn illa
haldnir. Spámaður nokkur upp-
hóf raust sína og bað menn
huggast láta. Kvað hann hér
mundu yfir ganga ný móðu-
harðindi í líki gífurlegrar fjár-
hagskreppu, annar hver maður
gengi atvinnulaus um götur
bæjanna og hungurvofan yfir-
félli heimili manna. Af þeim
sökum mundi viðreisnarstjómin
hrökklast frá völdum og Fram-
sókn taka við stjómvelinum.
Þá létti af plágunni. Við þennan
boðskap hins vísa manns hækk-
aði nokkuð brúnin á mann-
skapnum. Pressan var sett i
gang, og blöðin með spádóminn
send inn á nær hvert heimili
landsins. En á öldum ljósvak-
ans þrumaði spámaðurinn sjálf-
ur fagnaðarerindi sitt út yfir
landsbyggðina.
ÖII þjóðin veit nú, að í stað
plágunnar er koma skyldi, hófst
hér meiri velmegun en þjóðin
hafði nokkru sinni komizt í
snertingu við. Góðæri og heil-
brigð stjómarstefna voru sam-
verkandi. Svo gífturík var þjóð
in, að þrátt fyrir linnulausan
skæruhernað stjómarandstöð-
unnar tókst ekki að lama hag-
kerfið, eða trufla verulega við-
reisn atvinnuveganna.
Þegar svona hraklega fór
um móðuharðindaspána hefur
það verið sárt striðandi hug-
raun framsóknarmanna, að
finna eitthvert haldgott ráð til
að fella viðreisnarstjómina. En
þrátt fyrir marg bleytta og
brotna heila vitmstu manna
flokksins, gekk hvorki né rak.
dögum vinstri stjórnarinnar?
Þegar stjórnin „skildi við“
vom lánasjóðir landbúnaðarins
gjaldþrota, og stjómin úrræða-
laus. Nú hefur landbúnaðarráð-
herra Ingólfur Jónsson tryggt
sjóðnum svo miklar tekjur, að
hann getur á hverjum tíma full-
nægt eftirspurninni og eflt
þannig margs konar framkvæmd
ir í sveitum landsins. En liðs-
oddar framsóknarmanna reyndu
að hindra þessar gerðir ráðherr-
ans. Það er staðreynd, þó ekki
sé trúleg. Ingólfur Jónsson skil-
ur betur þarfir bændastéttar-
innar en fyrirrennarar hans úr
Framsóknarfl. Enda una bændur
nú betur hag sínum undir hans
stjóm.
Þetta allt er auðvitað neyðar-
ástand fyrir stjómarandstöð-
una, og þó alveg sérstaklega
fyrir Framsókn.
En nú komu ný mál til sög-
unnar, er rikisstjómin hafði
fmmkvæði að, virkjun Þjórsár
og álbræðslan, sem erlent félag
viídi stofnsetja hér. Nokkrir
yngri framsóknarmenn studdu i
fyrstu eindregið innflutning er-
lends fjármagns til stóriðju-
framkvæmda, og broddar flokks
ins, þeir eldri létu og að því
liggja, að þeir væru einnig því
meðmæltir. Þama vom tvö sam
slungin stór mál, sem tvímæla-
laust efldu mjög hag þjóðar-
innar, þegar í næstu framtíð,
og> því meir sem lengur liði.
Móti virkjuninni var ekki stætt
að vera, það var forystu Fram-
sóknar þegar Ijóst. Það var og
einnig varasamt, að beita sér
krókalaust móti álbraqðslunni,
vegna þess, að án hennar hlaut
rafmagnið frá Þjórsá að verða
mjög dýrt, og af þeim sökum
mundi meðalverð rafmagns f
landinu hækka m. a. um 60%.
n
grein, að álbræðslan getur orð-
ið undirstaða alhliða iðnþróun-
ar i landi hér, svo og gefa af
sér tekjur til stuðnings öðmm
atvinnuvegum. Og vegna þeirra
skilvrða, sem álbræðslan skap-
ar, verður auðvelt innan tíðar
að byggja stórvirkjanir við fall-
vötnin á Norður- og Austur-
landi.
Framsókn skjöplast nú sem
fyrr um móðuharðindin, sem
koma áttu. Stjómarandstaðan
stendur þegar rökþrota og átta-
villt i eigin moldviðri.
Vegna þess að Framsóknarfl.
var eitt sinn, þó laugt sé um
liðið umótasinnaður, og hann
telst enn lýðræðisflokkur, er
hlutskipti hans aumkunarvert..
Hann hefur haslað sér völl við
hlið kommúnista, stríðandi móti
mestu framfaramálum í land-
inu, og það vegna þess, að hann
fékk ekki ráðherrastólana. Og
ráðherrasætin fékk hann ekki
vegna þess, að hann hafði brot-
ið af sér traust þjóðarinnar.
Fyrri samstarfsflokkar hans
trúðu honum ekki framar. Ef
flokkurinn hyggst að vinna aft
ur tapað traust og glataða til-
trú, þá verða leiðtogar hans að
skilja, að leiðin til þess er ekki,
að snúast öndvert gegn umbóta
málunum, og siðspilla stjóm-
málin með gylliboðum og
gervirökum. Þó eru grófustu
brígzlyrði í garð þjóðarleiðtoga,
er linnulaust vinna að hagsæld
þjóðar sinnar og alhliða menn-
ingu, ekki vel fallin til að móta
þá einingu, er lítil þjóð sérstak-
lega þarfnast, svo henni megi
vel farnast. Og ekki em belli-
brögð vænleg til að afla þeim
mönnum trausts og fylgis, sem
þeim beita. En hvað nú um
hina leiðina? Það er a. m. k.
degi ljósara, að þjóðin felur
ekki framsóknarmönnum þátt-
töku í stjóm landsins fyrr en
þeir hafa markað sér stefnu og
starfshætti, er þjónar fram-
sækinni þjóð á braut menningar
og andlegs þroska.
Jóhann Hafstein, iðnaðar-
málaráðherra hefur unnið mark
visst að álbræðslusamningunum
þann veg, að þeir tryggja ís-
lendingum vemlegan hagnað og
beztu kosti. Það mun seinna
réttilega metið.
Menn getur eðlilega greint á
um gildi stóriðju, en pólitísk
loddaraspil stjómarandstöðu
flokkanna eru af öðrum toga
spunnin, og þeir ættu að spara
sér mótmælasmölun, því Al-
þingi staðfestir álsamningana á
næstu vikum, og bindur þar
með enda vansæmandi deilna
öfgamannanna.
16. april 1966.
Stgr. Davíðsson.
Mjólkursamsalan tók á
móti um 60 þúsund
tonnum af nýmjjólk
^ðalfundur Mjólkursamsölunn
ar var haldinn fimmtudag-
inn 14. þ.m. Sátu hann fulltrú
ar mjólkurframleiðenda af suð-
ur- og vesturlandi, frá Vestur-
Skaftafellssýslu til Gilsfjarðar.
Formaðurinn, Sveinbjöm
Högnason, setti fundinn og
bauð fulltrúa velkomna. Flutti
hann síðan skýrslu um störf og
framkvæmdir stjómarinnar á sl.
ári. Forstjórinn, Stefán Bjöms-
son, lagði fram ársreikninga
Mjólkursamsölunnar, skýrði þá
og flutti yfirlit yfir rekstur
hennar og framkvæmdir á ár-
inu.
Rekstur Mjólkursamsölunnar
fór vaxandi á árinu eins og und
anfarin ár. Kostnaður jókst
vegna hækkandi verðlags og
launa og nam hann, að meðtöld-
um afskriftum, 11.7% af heild-
arvömsölu hennar. Verðlag
mjólkurafurða fór einnig vax-
andi, en fylgdi þó ekki strax á
eftir. Starfsmenn voru 450 í
árslok, eöa einum fleiri en f
byrjun ársins. Mjólkursölustöð-
um fjölgaði um 9 á árinu í 125.
Mjálkursamsalan rak sjálf 64
mjólkurbúðir, þar af 40 I eigin
húsnæði. Er það tveimur fleira
en árið áður. Aðrir aðilar seldu
mjólk í 61 búð auk kjörvagna.
Innvegið mjólkurmagn til
mjólkurbúanna, sem að Mjólk-
ursölunni standa var 58.537.891
kg. Aukning frá fyrra ári nam
2.454.991 kg. eöa tæplega 4.4%
Mjólkursamlögin í Búðardal og
Grundarfirði störfuöu ekki allt
árið 1964 og stafar aukningin áð
nokkru leyti af þvi.
Helztu framleiðsluvörur mjólk
urbúanna voru 33.538 þús. lítrar
neyzlumjólk, 749 þús. I. neyzlu-
rjómi, 838 þús. 1. undanrenna,
1.252 þús. kg. skyr, 558 þús. kg.
smjör, 437 þús. kg. mjólkurost
ar, 136 þús. kg. nýmjólkurmjöl,
407 þús. kg. undanrennumjöl,
107 þús. kg. kasein.
Auk þess niðursoðin mjólk
kryddaður ostur o. fl. Nýmjólk-
Framh. a bls. 4