Vísir - 25.02.1967, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Utgetandi: SlaOadtgátaD VlSOt
Framkvæmdastjóri: Dagui Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
ASstoOarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fríttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson.
Auglýsingar: Þingholtsstrœti 1, slmar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Túngötu 7
Ritstjórn: Laugavegi 178. Slmi 11660 Í5 Unur)
Askriftargjald kr. 100.00 ð mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 7.00 eintakiB
°r«ntsmiðja Vfsis — Edda h.f
Loddarar
JTélagsskapur sá, sem nefnir sig Samtök hernáms-
andstæðinga, er ekki með öllu gagnslaus í þjóðfélag-
inu, því telja má hann til skemmtikrafta, sem ýms-
ir hafa gaman af. Keflavíkur- og Hvalfjarðargöngur
og annar þess háttar kjánaskapur eru með öllu gagns-
laus viðbrögð gegn dvöl vamarliðsins í landinu, en
þau hafa vakið almennan hlátur um allt ísland, og það
eru ekki einskisverð samtök, sem þannig em alþjóð
til skemmtunar.
Kommúnistar hafa, sem kunnugt er, haft forystu
í þessum samtökum,og fengið þar í lið með sér eitt-
hvað af svokölluðum Þjóðvarnarmönnum og öðrum
nytsömum sakleysingjum. Hlutverk samtakanna átti
vissulega að vera annað og meira en að skemmta
landsfólkinu með fíflalátum, en reyndin varð samt
sú, að enginn tók þetta brölt alvarlega, en þó fór
Félag ungra framsóknarmanna nú iyrir skömmu að
heimska sig á að halda sameiginlegan fund með þessu
fólki.
Þetta uppátæki ætti að opna augu manna betúr en
margt annað, fyrir því hvers konar félagsskapur sam-
tök ungra framsóknarmanna éru. Forustan þar hlýtur
að vera misvitur í meira lagi, ef hún heldur að þjóðin
skipti við þetta um skoðun á samtökum hemámsand-
stæðinga, eða trúi því að þetta uppátæki þeirra fram-
sóknarpilta eigi eitthvað skylt við þjóðlegan metnað
eða föðurlandsást. Þetta á að vera kosningabrella
þótt furðulegt sé að láta sér detta í hug að hægt sé
að veiða atkvæði á því að fara í flatsæng með svo-
nefndum hernámsandstæðingum, sem nálega öll þjóð-
in hlær að.
Þar að auki man þjóðin enn eftir loddaraleiknum,
sem Framsókn lék 1956, þegar hún fékk samþykkta
á Alþingi tillögu um brottrekstur varnarliðsins,
komst svo til valda og forustu í ríkisstjórn og sneri
þá algerlega við blaðinu ög bað várnarliðið að sitja
sem fastast. Kommúnistar voru einnig í þeirri sælu
stjórn og lögðu fúsir blessun sína yfir að samþykkt
Alþingis væri að engu höfð. Síðan hafa hernáms-
andstæðingar ekki verið teknir alvarlega, heldur sem
g'rínfígúrur á vegum úti og annars staðar þar sem
þeir hafa komið saman.
Afstaða Framsóknarflokksins til dvalar varnar-
liðsins hér, vestrænnar samvinnu og samskipta okk-
ar við aðrar lýðræðisþjóðir, ef afstöðu skyldi kalla,
er með þeim endemum, að flokkúrinn ætti fyrir löngu
að hafa glatað trausti allra hugsandi manna í land-
inu og vinaþjóða okkar á Vesturlöndum. Sá hringl-
andaháttur, tvöfeldni og ábyrgðarleysi, sem forustu-
menn Framsóknar hafa gerzt sekir um síðári árin,
ætti að hafa fært öllum heim sanninn um, að Fram-
sókn er aldrei hægt að treysta og aldrei hægt að vita
upp á hverju hún kann að taka.
V í S I R . Laugardagur 25. febrúar 1967.
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Atgeir Gunnars í
kennslumálum
P’unnar á Hlíðarenda er vin-
'Jr sælasti stríðsmaður þjóðar-
innar. Ef til vill meta landar
hans hreysti hans og vfgfimi og
manndóm enn meira af því hann
vildi ekki vega andstæðinga
sína nema í sjálfsvöm. Nú hafa
nýlega orðið nokkrar umræður
um vígfimi Gunnars f blöðum
bæjarins, ekki sfzt í Vfsi, og
vildi ég fá að bæta þar við fá-
um orðum.
Útgáfustjóm skólabóka gaf út
í haust hefti af íslandssögu eft-
ir mig. Bókin er orðin hálfrar
aldar gömul. Hafa nálega allir
miðaldra íslendingar og yngra
fólk í skólum lesið hana á ferm-
ingaraldri. Bókin er af gamla
skólanum. Stuttir sögukaflar og
sparlega farið með ártöl. Hún
er aldrei notuð við yfirheyrsl-
ur til landsprófa, þar þarf allt
aðra tækni.
Fjessi litla kennslubók varð til
með óvenjulegum hætti. Ég
var þá nýkominn að störfum viö
Kennaraskólann. Þar voru 20
böm 10—14 ára, send úr Mið-
bæjarskólanum í einhverskonar
útiagadeiid. Börnin voru mjög
misjöfn að aldri og þroska. En
reyndir menn við stóra skólann
töldu að þetta mundi samt duga
því að skólinn væri eiginlega
útií sveit og ekki í bænum sjálf
um. Meðal ýmissa annarra náms
greina sem ég átti aö kenna
þessum börnum var íslandssaga.
Þar var við hendina bók eftir
kunnan sagnfræðing. Það var
greinargóð bók, en nokkuð auð-
ug af smáatriðum. Hún mundi
hafa reynzt vel við landspróf.
En nemendum mínum þótti hún
sér ofviða. Þeir sögðust ekki
geta lært hana eöa munað hin
mörgu einstöku atriði og báöu
mig í stað þess að segja sér
sögu. Þau sögðust halda, aö þau
mundu þá muna það betur held
ur en bókina. Ég sagði bömun-
um að ég vildi reyna þetta. Ég
var úr sveitinni kunnur göml-
um venjum við að nema sögur
og kvæði með sjálfsnámi. Ég
var ekki vel undir þetta búinn.
Ekki sagnfræðingur heldur kenn
ari á byrjunarstigi.
Ég tók mig til og las fomsög-
umar, Sturlungu og nokkuö
margar aðrar bækur, þar á með
al doktorsritgerð Valtýs Guð-
mundssonar um húsaskipan í
fomöld og prýðilega bók um
íþróttir fornmanna eftir Bjöm
frá Viðfirði, en hann var sam-
kennari minn við skólann. Ég
vissi að öldum saman haföi þjóð
in menntazt í sögu, ljóðum og
fræðum með því að lesa án
kennslu í heimahúsum. Ég byrj-
aði þessa gömlu kennsluaðferð
og hún lánaðist vel. Bömin voru
að vísu ósamstæð, en söguform-
ið tengdi þau furðu vel saman.
Lítið var um próf, en árangurinn
af kennslunni furðu góður, því
að þegar liðin var hálf öld sett-
ust 20 gamlir nemendur úr þess
um gamla kjallarabekk saman
í tumherbergi að Hótel Bqrg.
Þau buðu mér þangað, sem
gömlum kennara til minningar
um söguna. Þessi litli hópur
fékk sér sfðdegishressingu í hót-
elinu og rifjaði upp foma daga.
Lærisveinahópurinn hafði
dreifzt mikið á hálfri öld. Séð
margt og reynt margt. En hér
fundust þeir að nýju til að minn
ast æskudaga og gleðjast yfir
genginni tíð viö fjölþætt störf
og góðan árangur.
Þessi börn, sem nú voru orðin
roskið fólk eru hinir raunveru-
legu höfundar þeirrar bókar,
sem hefur verið oft til umræðu
i sambandi við atgeirinn fræga.
Ég skrifaði sögumar og gaf sfð-
an út. Á þeim árum urðu bömin
sjálf að kaupa allar kennslubæk
ur, en skóli og kennari gaf leyfi
um valið. Sögukver bamanna
varð síðan smátt og smátt vin-
sælt fyrirtæki, þó voru einstöku
foreldrar, sem ráðlögðu börn-
um sínum að kaupa ekki þetta
rit því þeir höfðu ekki góðan bif
ur á útgefandanum. En smátt
og smátt var þessi kjallarabók
notuð í öllum skólum landsins.
Fermingardrengur úr sveit á
Suðurlandi hafði keypt sína bók,
en hún var orðin slitin í skóla-
töskunni og bandið lélegt. En
honum þótti vænt um bókina
og fékk hana bundna i snoturt
band til að eiga kverið, þó það
væri komið af bemskuárunum.
Þetta voru skemmtileg með-
mæli með höfundunum og rit-
ara.
Um sama leyti lenti bókin í
nokkrum vandræðum á norræn-
um kennarafundúm. Þá voru
kenrtarar á Norðurlöndum Önn-
um kafnir vig að nema burt úr
gömlum bókum orð, sem minntu
á deilur Skandinava fyrr á öld-
um. Grunur féll á að islenzka
kennslubókin væri þjóðlegri í
anda og orðalagi heldur en þess-
um nýju samstarfsmönnum
þótti við eiga. Dæmi voru nefnd
um íslenzka andúð í sambandi
við gamlar deilur, en þó var það
mál látið niður falla. Það
er þó mál manna, að
þessi bók hafi átt þátt í að
stæla sjálfstæöisvilja íslenzku
þjóðarinnar. Sú varð lfka raun
in, þegar kom að síðustu átökun
um í skilnaðarmálinu. Vinsæl-
asti stjórnmálamaður Dana var
búinn að kanna hug valds-
manna í fslenzka höfuðstaðnum
í hálfan mánuð og sagði mér þeg
ar leið að leiðarlokum, að hann
þættist þess fullviss að það
væru ekki nema örfáir menn í
höfuðstaðnum, sem óskuðu eftir
þvf að fslenzka þjóðin fengi það
sem hún kallaði „full frihed." Ef
athugun þessa danska stjórn-
málamanns hefur verið sæmi-
lega nákvæm þá má segja að
ekki hafi veitt af að kynna ung
um Islendingum erfiðleikana á
sambúð íslendinga þegar þeir
urðu að sækja undir þjóð sem
var stærri og voldugri.
Cíöastliðið ár taldi útgáfustjórn
° in rétt að minnast þess hve
lengi þessi litla íslandssaga
heföi verið notuð í öllum barna
skólum landsins. Allar líkur
bentu til, að hún mundi verða
notuö að einhverju leyti enn
um nokkra stund. Þá ákvað út-
gáfustjóm kennslubóka að gefa
þessa bamabók út f eins konar
hátíðarútgáfu. Þar var vandað
mjög um prentun, pappír og
band og leitaði útgáfustjómin til
eins af fremstu myndlistarmönn
um landsins, Halldórs Pétursson
ar, til að auka gildi þessarar bók
ar með sögulegum teikningum.
Listamaðurinn tók þessu vel
og var þetta þó mikið verk.
Mjög vel hefur listamanninum
og útgefendum tekizt að velja
snjöll orðtök úr fomritunum
með myndunum. Ein af þessum
ágætu teikningum er boðið á
Bergþórshvoli, þar sem Berg-
þóra húsfreyja ræður húsum.
Mjofd Bergþóru er áhrifamikil.
Þeir sem horfa á mynd hennar
gætu trúað henni vel til að stýra
með festu og nokkurri harö-
stjóm heilu keisaradæmi. Hall-
gerður er fegurðardís. Þar er
andstæða, en listamaðurinn
bjargar líka vel þvf máli. Önn-
ur hetjumynd af mörgum góð-
um er úr Reykholti. Hvamm-
Sturla er þar gestur hjá prest
hjónunum. Bónda lék hugur á
að ná eignarhaldi á jörðinni. Orð
ræður Sturlu og frúarinnar eru
sígildar. Konan full af ofdirfsku
og skapmikil og vill ekki aka
seglum eftir vindi. Nú er árlega
fjöldi hraustra og lifsglaðra img
menna við nám í Reykholti. Þar
sjá þeir söguna eins og skugga-
mynd. Baráttu um þessa fall-
egu jörð, slægð dalabóndans, úr-
ræði Jóns Loftssonar, sem býð-
ur til sátta að fóstra þrevetran
svein. í Odda fæddist upp mesti
ritsnillingur þjóðarinnar. Síðan
ritaði hann frægar bækur í Reyk
holti. Þar er gröf hans og glæsi-
leg stytta eftir einn af mestu
listamönnum Norðurlanda. Þann
ig tengir sagan manndóm, gáf-
ur og snilld þeirra, sem byggja
landið. Nú hefur snjall íslenzk-
ur listamaður tengt Reykholt og
söguna við nútímalffið á íslandi
Hundruð ungmenna koma ár-
lega að Snorralaug og kynnast
ritum Snorra.
TTmræðumar í blöðunum um
- atgeir Gunnars hafa orðið
til að auka gildi þessarar litlu
kennslubókar. Eintök af henni
verða ef til vill sfðar seld eins
og kjörgripir, þegar fræðimenn
keppa um sjaldgæfar, eftirsó’ n-
arverðar bækur á uppboöum
bókamanna í Reykjavík. En inn
an tfðar verður þessi bók samt
eins og aðrir gamlir góðir
hlutir lögð til hliðar. En vel má
vera að hún verði þá til fyrir-
myndar í uppeldismálum íslend-
inga.
Kostir hinnar fomu sögu-
menntunar á heimilinum eru ó-
tvfræðir. En framvinda þróun-
arinnar er allhröð á líðandi
stund. Lítil og stálpuð böm
mæðra, sem starfa utan heim-
ilis, og stálpuð börn með lykil
um hálsinn, sem leita griða í
mannlausu heimili munu heimta
nýtt uppeldisform. Þá verður
jafnframt hendingum frá heims
viðburðum leitað eftir fyrir-
myndum úr baðstofum eins og
Ari fróði, Sturlungar og Jón
Arason þekktu á æskuárum. Ef
til vill biðja böm um kvæði úr
Fjalla-Eyvindi, um þulur, einfald
an söng, ævintýri, þjóðsögur og
hetjusögur. Þar verður ef til vil!
lagður grundvöllur að uppeldi
vélaaldarinnar.