Vísir - 10.05.1968, Blaðsíða 9

V í S IR . Föstudagur 10. maí 1968.
í ;ji;i
Iðunnar við Laugaveg:
„Ferðalag innanlands. Maður á
svo margt óséð hér heima, áöur
en maður fer í férðalag út. Ég
fór í hringferð í fyrra og líkaði
Sandholt í brauðbúð
og Sandholts:
ætla að vinna Ksumar. Ég
er að byggja og mér veitir ekki
af.“
Guöbjörg Gísladóttir í verzlun-
inni „Sif“, viö Laugaveg:
„Ég hef ekkert hugsaö til þess
ennþá. Það er svo kalt enn og
ætli maður leyfi veörinu ekki að
hlýna, áður en maður fer aö
hugsa til hreyfingar."
HERSÝMNG HROKANS
„Hvað ætlið þér að gera
í sumarfríinu?“
Nokkrar afgreiðslustúlk-
ur verzlana í bænum urðu
fyrir svörum.
Sigurlaug Guðmundsdóttir í verzl-
uninni, „Glugginn" við Laugaveg:
„Ætli maður taki nokkuð sumar-
frí. Maður hefur varla efni á því.
Ég hef enga ákvöröun tekið um
það.“
Brynhildur Sverrisdóttir í Bók-
hlöðunni viö Laugaveg:
„Það er nú byrjaö hjá mér sum-
arfríið og ég ætla að vinna. Ég
er nefnilega í Verzlunarskóla ís-
lands."
ið hafði þröngvað sér inn í land
annarra á laun. Enginn stofn aö
ríkisvaldi var til, engir samning
ar eða grundvallarlög, nema þrá
in eftir að láta hinn gamla
draum rætast. Móti flokkum
þeirra sem hópuðust saman líkt
og af handahófi stefndu nú
skipulagðar hersveitir Arabaríkj
anna búnar brynvögnum og
flugvélum og hvers konar her-
búnaði. Móti þeim stóöu Gyðing
amir í fyrstu svo að segja ber-
hentir. En í skyndi skipulögðu
vinir og frændur í Vesturálfu
stórfellt vopnasmygl til þeirra.
Flutningaskipin komu upp að
ströndinni viö Tel Aviv og í
skyndi var skipað á land vél-
byssum og handsprengjum.
Þannig veittu þeir viðnám í
fyrstu lotu. Þvf hafði verið hald
ið fram að Arabarnir myndu á
skömmum tima varpa þeim í sjó
inn, eöa yfirvinna þá og deyöa
ríki þeirra í fæðingu. En viðnám
Gyðinga var miklu harðara en
búizt hafði verið við. Þó hefðu
þeir sennilega ekki getað staö-
izt áhlaupið aö þessu sinni, éf
samtök Sameinuðu þjóðanna
hefðu ekki gripið í taumana og
fyrirskipað vopnahlé. Það gaf
Gyðingum nauðsynlegt olnboga
rými til að skipuleggja þjóöar-
her. Auðvitaö sviku þeir vopna
hlésskilmála og héldu áfram
sem mest þeir máttu að flytja
vopn frá útlöndum og efla her
inn og hófu síðan, þegar þeim
var hentugt nýja sókn og juku
landsvæði sitt að stórum mun
frá því er Sameinuðu þjóöirn-
ar höfðu skipt landinu milli
hinna tveggja ólíku þjóða, sem
nú bjuggu þar. Meðal þess lands
sem þeir klófestu þannig móti
ákvöröun Sameinuðu þjóðanna
var hinn mikla Negev-eyðimörk
þar sem Gyðingar hafa síðan
unnið kraftaverk í að frjóvga
beran sandinn, og fjarðarbotn-
inn úr Rauðahafinu, þar sem
Gyðingar stofnuðu nýja hafnar-
borg Elath. sem siðar hefur orð-
ið mjög alvarlegt þrætuepli.
Við sáum það á sínum tíma,
að Gyðingar fóru all harkalega
/^yðingar minnast um þessar
mundir 20 ára afmælis ísra
els-ríkis nútímans. Tveir áratug
ir eru nú liðnir frá þeim örlaga
ríku dögum vorið 1947, þegar
Bretar fengu ekld lengur við
neitt ráðið í gæzluríki sínu
Palestínu og gáfust upp, skyldu
landið eftir stjómlaust og í ó-
reiðu svo allt mátti fara sem
verkast vildi.
Þá rann upp sú mikla og dýr-
lega stund í lífi Gyðipgaþjóðar
innar, að árþúsunda draumur
hennar rættist, föruþjóðin
hrjáða og ofsótta eignaðist aftur
sitt föðurland.
Við vitum að þeir atburðir
gerðust ekki átakalaust. í lok
heimsstyrjaldarinnar hófst hinn
mikli þjóöflutningur. Þúsundum
saman .streymdu Gyðingar á
laun austur til Palestínu, þeir
komu þangað með skelfing og
æði í augum, nýsloppnir út úr
nasistavíti Evrópu. Þetta voru
flestallt veikir menn og van-
nærðir um langt árabil, fjöldi
þeirra kominn beint úr kvala-
stöðum fangabúðanna. í þeirra
hugskoti voru þeir að flýja stað
bölvunarinnar, Evrópu, sem
hafði ummyndazt úr menning-
armiðstöð heimsins í bölheim
hroka, stríðsæðis og mannhat-
urs.
Við minnumst þess hvernig
ísrael var stofnað. Upp úr engu
og í trássi við allt. Flóttafólk
sem nú byggir hana og í hennar
augum er borgin líka heilög.
Nú mun sú þjóð byggja annan
grátmúr í huga sér, önnur þjóð
rekin í útlegð og undirokuð,
hvað mun hún þá lengi þurfa
að bíöa?
Og nú er næsta skrefið að inn
lima Jerúsalem í hið nýja ísra
elsrfki og hver veit hvað mikið
af hinum herteknu löndum?
Þær raddir eru háværar í ísrael
að skila ekki einum ferþumlungi
aftur. Svo hlálegt og hörmulegt
er það, að Gyðingar skuli þann-
ig vera fyrstir allra til að inn-
lima lönd í ríki sitt með her-
valdi, fyrstir til að líkja þannig
eftir þeirri þjóðfélagsstefnu,
sem ég vil ekki einu sinpi
nefna í samanburði viö þjóðina
sem áður var ofsótt.
Við vissum ekki amennt um
það sæði, sem hefur verið að
vaxa og breiðast út í akri hinn
ar ungu þjóöar á þessum tutt
ugu árum ríkis hennar. Þaö
er ekki fyrr en nú, sem hann
birtist þessi harði miskunnar-
lausi hernaðarandi, útþenslu-
vilji og kúgunarlöngun yfir öðr
um fátækari og máttlausari þjóð
um. Það er sárgrætilegt, hvern
ig þjóðernishrokinn hefur getaö
brotizt út á hinum ólíklegasta
stað. Sjálfir afsaka þeir sig
með því, að þeir eigi enn í vök
að verjast. Allar aögerðir sínar
kalla þeir enn nauðvörn. Við
sínu fram við stofnun ríkis síns
í miðjum löndum annarra þjóöa
en okkur fannst þá engin á-
stæða til að ámæla þeim fyrir
það. Þeir voru þá nýsloppið
fórnarlamb undan kúgun og
eymd, sem áttu sér samúð og
velvilja gervellrar veraldar. —
Við sáum að þeir þurftu sann-
arlega að beita kjafti og klóm
ef draumur þeirra átti ekki að
slokkna í fæðingunni. Við sýnd
um þeim fulla hluttekningu og
víst er að héðan frá okkar litlu
norrænu þjóö, sem lifði sig um '
aldir inn í hugarheim biblíunn
ar, en aldrei þekkti hatur til
hinnar júösku flökkuþjóðar, —
héðan fylgdu þeim þá einlægar
og innilegar blessunaróskir. Við
höfum einnig ímyndað okkur,
að margt sé líkt með þessum
tveimur þjóöum, íslendingum
og Gyöingum. Baðar voru þær
um aldir undirokaðar, en leit-
uðu sér andlegs frelsis og upp
örvunar í bókmenntum sínum,
báðar höfðu þær risið upp á
síðustu öld í einstæðri menntun
arþrá, sem gerði þær fremri
flestum öðrum þjóðum aö menn
ingu og manndómi. Það var
okkur gleðiefni, að viss tengsli
komust á milli okkar fyrst í við
skiptum á freðfiski og Kaiser-
bílum síöar í opinberum heim-
sóknum og persónulegum kynn
um forustumanna, sem náði
hvað hæst í heimsókn Ben Guri
ons hingað og för Ásgeirs for-
seta til ísraels.
Nú hefur verið haldið upp
á 20 ára afmælið meö miklum
fagnaðarlátum austur í ísrael.
En hefði einhver íslendingur
verið staddur í vináttuheimsókn
nú, þá býst ég við, að honum
heföi brugðið í brún. Hámark
hátíöahaldanna var mikil her-
sýning, sem Gyðingar efndu til
í gamla arabíska borgarhluta
Jerúsalem. Þar óku brynvarðar
sveitir eftir borgarstrætunum
með véladyn og vopnaglamri og
upp úr skotturnunum stóöu
sigurhreyknir og hrokafullir
stríðsmenn. Þetta var sigurhátið
í kjölfar stríösins síöastliðið
sumar. Þar mikluðust fsraels-
menn yfir yfirburðasigri sínum
yfir nágrannaþjóöinni, þar var
herfang dregið um stræti og
haldið áfram að kynda undir
hatursbáli milli þjóöa. Þar sem
hersýningin fór fram í Araba-
hverfum, var komiö fyrir á
götuhornum og uppi á brúnum
húsanna vélbyssum og sveitir
viðbúnar að skjóta, ef óánægja
íbúanna brytist út. Þar var hóp
ur arabískra embættismanna
borgarinnar kúgaður til að ganga
fram og lúta herrunum. En þeg
ar heypðist kurr frá samsöfn-
uði arabískra manna á nokkrum
stöðum var þeim miskunnar-
laust dreift með valdi.
Þessi hersýning var haldin
með vanþóknun Sameinuðu þjóð
anna yfir höfði sér, tvisvar hafði
öryggisráðið lýst yfir banni og
mótmælum við henni, þar sem
hún myndi gersamlega spilla
þeim tilraunum, sem verið
er að gera til að reyna að koma
á friði í löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafs. Mörg ríki sendu
ísraelsmönnnum þar að auki
orðsendingar þar sem þau vör
uðu við þessu, en allt kom fyr
ir ekki. ísraelsmenn vildu ekki
missa af þeirri stórkostlegu sig
urstund, þegar hersveitir þeirra
þrömmuðu um hina fornu helgu
borg. Þeir tóku ekkert tillit til
þess, ad það er líka önnur þjóð
samþykktum það á fyrstu ár-
um Ísraelsríkis, þegar það var
veikt og smátt. Nú er erfiðara
að sannfæra okkur um það
síðan ísrael sannaði, aö það er
mesta hemaöarveldi á sinu «
heimssvæöi og bólgnaði út að í
landvinningum.
Það er líka örðugt að sann-
færa okkur um þaö, að harka-
legar aðgerðir gegn svokölluð-
um skæruliðum séu einungis
eðlileg nauðvörn, þar sem heil
þorp eru jöfnuð við jörðu, menn
teknir af lífi án dóms og laga
og saklausum refsað í hefndar
skyni fyrir að skæruliðar vinn-
ast ekki. Maður spyr, — er það
nokkur nauðvörn, er það nokk-
uö annaö en venjuleg valdnlðsla I
yfir hertekinni þjóð. ;
Þvi sárgrætilegra er þetta, þar *
sem ég þykist þess fullviss, að
leið sátta og friðar var fær,
hefði hún verið farin frá byrj-
un. Eftir að Israelsmenn höfðu
breytt draum sínum í veruleika
var þeim‘sennilega i lófa lagiö,
að leita raunverulegra sátta og
koma á góðu samlyndi viö ná-
grannaþióðir sínar. Þeirra hsfði
átt að vera frumkvæðið l
því að það voru þeir sem höfðu
leitað á og tekið undir sig lend- i
ur hinna. Meö hægö og still-
ingu og einlægri sáttfýsi mátti
draga með tíð og tíma úr hat-
ursbálinu, enda eru þeir menn
til meðal ísraelsþióðar, sem vís-
uðu þann veg. En því miður,
hinir hafa ráðið. stríðsmennirnir
undir forustu Moshe Dyans, ;
sem aldrei gætu hugsað sér, að
samlagast nágrannaþióðunum,
heldur að hrækja á þær.
Þorsteinn Thorarensen.