Vísir - 13.09.1968, Blaðsíða 8

8
V í SIR . Föstudagur 13. september 1968,
VISIR
Otgefandi ReyKjaprent Q.t
FramKvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Tborsteinson
Fréttastjóri: Jód Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Augiýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Slmar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: 1 tugavegl 178. Slmi 11660 (5 línur)
Askriftargjald kr 115.00 á mánuði innanlands
1 lausasölr kr. 7.00 eintakið
Wrentsmiðja Vlsis — Edda h.f.__________________________
Gleymum ekki Grikklandi
jjerforingjastjórnin í Grikkland. hefur nú verið við
völd í um það bil hálft annað ár. Byltingarmönn-
unum virðist hafa tekizt að treysta sig í sessi, enda
beita þeir til þess öllum þeim ráðum, sem alræðis- og
lögregluríki hefur yfir að ráða. Leynilögregla, fang-
elsanir, pyndingar og ströng ritskoðun eru sterkustu
vopn stjórnarinnar til að halda illa fengnum völdum
sínum.
Stjórnin hefur verið svo lengi við völd, að hún er
hætt að vera fréttnæm. Hula gleymskunnar færist
smám saman yfir stjórnarfarið þar. Menn, sem fyrir
'lfu öðru ári voru hneykslaðir og gramir, hafa nú
öðru að sinna. En Grikkland má ekki gleymast. í þessu
landi stóð á sínum tíma vagga þeirra hugmynda, sem
vestræn menning og þjóðskipulag hvíli • nú á. Það er
bví átakanlegt, að við Akrópólis skuli nú standa á
verði þjónar alræðiskerfis, sem er í beinni andstöðu
við vestrænan menningararf.
En hvernig er hægt að hjálpa Gikkjum til að endur-
heimta lýðræðið aftur? Ekki verður það gert með því
að setja Grikkland í viðskipta- og ferðabann. Af slíku
er fengin slæm reynsla, t. d. í Rhodesíu. Viðskipta-
bannið á Rhodesíu hefur þjappað hinum hvítu íbúum
landsins enn þéttar en áður um stjórnarstefnuna og
tryggt henni brautargengi í landinu. Og svo er ekkert
réttlæti í að láta almenning gjalda verka valdhafanna.
Viðskiptabann er örugglega ekki rétta leiðin til að ná
pólitískum markmiðum, hvcrki í Rhodesíu né í Grikk-
landi.
Ekki er heldur skynsamlegt að slíta stjórnmálasam-
bandi við ríki, sem lenda í harmleik af því tagi, sem
um er að ræða í Grikklandi. Það væri sannarlega dap-
urlegt, ef íslendingar gerðu Sovétstjórninni hærra
undir höfði en grísku herforingjastjórninni. Við meg-
um ekki gleyma því, að ísland hefur stjórnmálasam-
band og mikil viðskipti við Sovétríkin, þrátt fyrir inn-
rásina í Tékkóslóvakíu.
Flestir geta verið sammála um, að ekki sé í verka-
hring íslenzkra stjórnvalda að blanda sér í grísk inn-
anríkismál. En fulltrúar íslands geta á ýmsan hátt
gefið til kynna afstöðu þjóðarinnar tii Grikklands-
málsins. Af hverju er t. d. ekki vikið úr starfi þeim
hershöfðingjum Atlantshafsbandalagsins, sem létu
mynda sig með grísku valdránsmönnunum við her-
æfingar á Krít? Vestrænar þjóðir mega ekki sýna
grisku hershöfðingjunum neitt slíkt atlæti, og fulltrú-
um íslands í NATO ber að fordæma þetta. Við eigum
að stuðla að því innan NATO og annarra samtaka,
sem Island og Grikkland taka þátt í, að grísku herfor-
ingjamir finni, að allar lýðræðisþjóðir fordæmi fram-
ferði þeirra.
Stofnun Grikklandshreyfingar á íslandi er rétt spor
til að minning lýðfrjáls Grikklands vaki áfram hér á
landi og að allra skynsamlegra ráða sé beitt til að
stuðla að endurreisn lýðræðis í Grikklandi.

SPJALLAÐ UM IÐNÞRÓUNINA
Ottó Schopka:
AUKIN
STÓRIÐJA
TTm þessar mundir er Jóhann'
Hafstein iönaðarmálaráö-
herra staddur í Sviss og á þar
viðræður viö svissneska aðila
um áframhald uppbyggingar stór
iðju hér á landi. Það er vissulega
orðið timabært að hyggja aö
framhaldi þeirra mála, því að
undirbúningur framkvæmda tek-
ur langan tíma, en efnahagsþró-
un síðustu missera hefur fært
okkur sönnur á — enn einu sinni
— hversu viðsjált er að eiga af-
komu sína að mestu undir ein-
um atvinnuvegi.
Á sínum tíma urðu miklar
deilur um byggingu álbræðsl-
unnar í Straumsvík, einkum þar
sem ýmsir þóttust sjá I þvi
fólgna verulega hættu að leyfa
erlendum aðilum að hefja stór-
atvinnurekstur hér á landi. Að
vísu er enn engin reynsla fengin
af því hvernig sambúð Islend-
inga og Svisslendinga verður
háttað, því aö álbræöslan er enn
í byggingu. En svo tryggilega
ætti þó að vera hægt að ganga
frá samningum, aö engin hætta
á að vera á því, að við vetöum
hlunnfamir í þeim viöskiptum.
Ennfremur má benda á, að ná-
grannar okkar í Noregi telja sig
hafa góða reynslu af því að láta
erlend fyrirtæki reisa þar stór-
iðjuver og nýta orku fallvatn-
anna.
Eitt af megineinkennum stór-
iðjunnar er, aö hún þarfnast gíf-
urlegrar stofnfjárfestingar. Þann
ig er talið, að sjóefnaverksmiðja
kunni að kosta um 2 milljarða kr.
Til samanburðar má benda á, að
á síðasta ári nam heildarfjárfest-
ing í innlendum iðnaöi (aö meö-
talinni álbræðslunni) um 820
millj. kr. en öll fjárfesting sam-
tals næstum 8 milljörðum króna.
Af þessu má ráða um hversu
geysilegar upphæðir er að tefla
og því ólíklegt, aö það verði á
færi íslendinga einna að ráðast
í slíkar framkvæmdir, a. m. k.
fyrst um sinn.
Annað atriði, sem miklu veld-
ur um nauðsyn þess, að’leitað
sé samstarfs við erlenda aðila
um uppbyggingu stóriðju, er sam
keppnisaðstaðan á markaðinum.
Yfirleitt eru markaðir fyrir þýð-
ingarmikil hráefni í höndum
fárra stórra aðila, og nær óger-
legt að ná þar fótfestu. Þess
vegna er mikils virði að fá að-
gang aö sölu- og dreifingarkerf-
um stórfyrirtækjanna, sem geta
tryggt sölu þess, sem framleitt
verður.
Viö hlið stóriðjunnar mun þró
ast annar iðnaöur, bæði þjón-
u?tuiðnaður og iðnaður, sem
vinnur úr hráefnum stóriðjuver-
anna. Þannig er nú verið að
kanna möguleika á stofnun fyr-
irtækis, er ynni úr áli og mundi
verða í eigu íslendinga. Enn er
það mál á athugunarstigi og því
ógerlegt að spá um framvindu
þess. En ef grundvöllur reynist
vera fyrir starfrækslu slíks fyr-
irtækis hér ætti að mynda al-
menningshlutafélag um stofnun
þess og rekstur. Hins vegar ætti
ríkiö sjálft ekki að hafa afskipti
af rekstri þess eða vera eigandi
fyrirtækisins. Þeirri röksemd hef
ur allt of lengi verið haldið á
lofti, að ríkið væri eini aðilinn,
sem getur staðið að stofnun
meiri háttar fyrirtækja, vegna
þess að engir einstaklingar eru
þess fjárhagslega megnugir. Með
því að safna saman framlögum
fjölmargra einstaklinga er hægt
að ná saman því fjármagni, sem
nauösynlegt er, en þá verður líka
að vera svo um hnútana búið,
að eigendur fjármagnsins fái aö
njóta afrakstursins af því, en
ekki verði allt af þeim tekið meö
óhóflegri skattlagningu.
Vafalaust finnst mörgum
ganga heldur seint um könnun
nýrra iðnþróunarmöguleika, og
vonandi eiga eftir að færast
meiri hraði og aukin umsvif í
þau mál á næstu árum, þegar
sú staðreynd hefur hlotið al-
menna viðurkenningu, að hin
mikla aukning mannafla á næstu
árum og áratugum mun f vax-
andi mæli þurfa að leita sér
starfa í iðnaðinum. Könnun
nýrra möguleika krefst mikilla
og tímafrekra rannsókna, sem
kosta mikið fé, en það er hins
vegar af mjög skornum skammti.
Ennfremur ráða því ýmsar ástæð
ur, að skortur hefur verið á sér-
fræðingum til þess að gera þær
rannsóknir, sem nauðsynlegar
eru.
Á þessu sviöi þarf nú þegar
að gera stórátak. Það er ekki
vansalaust, að af áætluðum rík-
isútgjöldum, sem nema rúmlega
6100 millj. króna skuli aðeins
1 millj. kr. vera varið til athug-
ana á auknum iönþróunarmögu-
leikum. Alþingismenn verða að
sýna þessum málum meiri skiln-
ing en áður. Reynsla hinná iðn-
væddu þjóða í Vestur-Evrópu og
Ameríku sýnir, að sú fjárfesting,
sem fólgin er í rannsóknum, skil
ar sér margfaldlega aftur í bætt-
um lífskjörum og auknum þjóð-
arauð. Aldrei hefur verið brýnni'
þörf fyrir íslendinga en nú að
leggja í slíka fjárfestingu. Von-
andi er, að á næsta Alþingi veröi
ríkjandi meiri skilningur I þvf
efni en áður.