Vísir - 02.11.1968, Blaðsíða 9

V1SIR . Laugardagur 2. nóvember 1968.
9
„Jú, ég hef alltaf öðru
hverju verið að grípa í
að viða að mér efni x
sögu íslenzkra blaða frá
upphafi þeirra, 1848, en
þá hóf Þjóðólfur göngu
sína.“
Þetta segir Vilhjálm-
ur Þ. Gíslason fyrrum
útvarpsstjóri, en hann
var um skeið formaður
Blaðamannafélags ís-
lands og er manna kunn-
ugastur sögu þess.
Vilhjálmur heldur áfram: g
„í því sambandi dró ég |
saman fyrir alllöngu úrval úr |
ýmsu efni þeirra blaða, sem *
komu út frá 1848 til þess tíma, jj
er ég vann verkið, en það var |
fyrir um þaö bii aldarfjórðungi.
Ég hafði þann háttinn á, að ég |
tók saman höfuögreinar úr. g
hverju blaöi, svo að efnið yrði i
sem misjafnast og fjölbreyti- |
legast. Sumt af þessu er stutt — |
annað lengra. Þetta efni hefur
svo legið í skúffum hjá mér g||
lon og don. Mér var að vísu boð-
ið, aö þetta yrði gefiö út, en þá
var ég ekki tilbúinn til þess.“
Karlinn sagði:
sem henni var ætlaður staður,
svo að nauðsynlegt var að koma
henni fyrir i prentsmiðjunni
Rún. Prentarar sögöu, að vélin
mundi reynast þeim atvinnu-
spillir!!’-*
• „HvaO hafiö þér um nú-
tímablaðamennsku aö
segja?**
„Þaö er margt vel um blaða
mennsku nú til dags. Ég er
meðal annars ekki hneyksiaður
á íslenzkumeðferð í blöðum.
Mér finnst íslenzkan yfirleitt
bæði vel og vandlega töluö og
skrifuð. Að sjálfsögðu henda
alltaf mistök í þeim verkum,
sem unnin eru á hiaupum."
• „Hvert finnst yöur vera
helzta hlutverk blaöanna?**
„Helzta verkefnið er að
flytja fréttir og fræðsluefni,
kannski á fleiri sviðum en blöð-
in fást við núna. Blöðin eiga
líka að túlka sín sjónarmið og
sinna manna. En þó ber vand-
lega að gæta þess að halda vel
aðgreindri staðreynd fréttar og
túlkun á frétt."
• „Hvaö segiö þér um állt og
vlröingu blaöamannastéttar
innar út á viö. Stundum
finnst manni leiöinlega al-
gengt, aö almenningur og
jafnvel sjálfir blaðamenn
tali um „blaöasnápa** og
„fréttasnata“?“
lingin, hún kom
í Stjórnarráðið með fyrstu ritvélinni"
• „Hvaö vakti fyrir yður með
samantekt þessa rits?“
„Ég lít svoleiöis á, aö hlutur
blaðanna, og þar á ég einkum við
ritstjóra og blaðamenn, og fram-
lag þeirra á sviði stjóm- og
menningarmála hafi löngum ver
ið vanmetinn. Ef hægt er að
draga upp eitthvert yfirlit yfir
starf þessara manna, fæst
kannski ný heildarmynd, sem
sýnir betur en áöur, hver skerf-
ur þeirra hefur verið.“
• „Þér hafið haft allnáin
kynni af blaðamennsku?** *
„Það má segja það. Ég byrj-
aði að starfa hjá föður mínum
fyrir um það bil hálfri öld, um
það leyti er ég lauk stúdents-
prófi, en það var árið 1917.
Hann var þá ritstjóri Lögréttu,
og ég starfaði við það með hon-
ur; ritaði einkum um bókmennt-
ir, menningarmál og ýmiss kon-
ar erlent efni.“
• „Hvað er að segja um
starfsháttu þá?“
„Aðstaðan var að sjálfsö'gðu
allt önnur en nú er. Blöðin
voru miklu minni og yfirleitt
vikublöð, þetta fjórar til átta
síður. Ritstjórnarskrifstofur
blaöa þekktust varla, nema þá
einkaskrifstofur ritstjóranna, og
sjaldgæft var, að fleiri en rit-
stjórinn störfuðu að staðaldri
við blaðið. Þeir voru allt í öllu.“
• „Eitt vinsælast skammar-
yrða um dagblöð nú til dags
er „gula pressan**. Voru
blöð á þessum tíma hóf-
samari eða varkárari heldur
en nú er?“
„Það er erfitt að bera þaö
nákvæml. saman, en á pólitísk-
um róstutímum þá voru vammir
og skammir í blöðunum og stór
orð hvergi til spöruð, t. d. í
sambandi við Uppkastið 1908
og jafnvel fyrir þann tíma. Svo
var það líka, að margir sem þá
rifust, kunnu svo sannarlega
þá kúnst að rífast, þeir voru
óvægnir en oft oröhéppnir og
prýðilega ritfærir."
® „Hverjum augum leit al-
menningur á þessar deilur?“
„Mikill hluti almennings
hafði þá einlægan stjórnmála-
áhuga og fylgdist af athygli með
öllu, sem gerðist. Hvert orð var
lesið. Já, þá var varla hægt aö
talqt um kal eða stöðnun í
stjórnmálum eins og nú er
gert.*'
® „Þér komuð þar við sögu,
þegar í fyrsta sinn kom
verulega til kasta ísienzkra
blaðamanna að kynna land
sitt út á við — á Alþingis-
hátíðinni 1930.“
,,Já, ég sá um það sem að
landkynningu laut, og einnig
um móttöku erlendra og inn-
• VIÐTAL
DAGSINS
er v/ð Vilhjálm Þ. Gislason, fyrrverandi út-
varpsstjóra og fyrrverandi formann Blaba-
mannafélags Islands
lendra blaðamanna, sem komu
til að vera viðstaddir hátíöa-
höldin. Ég hafði gaman af því
að kynnast erlendum blaða-
mönnum og starfsháttum þeirra,
en þeir voru stundum töluvert
aðsóp.j...iklir við fréttaöflunina,
svo að það þurfti að hafa lag
á þeim, en þetta jafnaðist allt
að lokum. Fyrirþessablaðamenn
voru settar upp sérstakar bæki-
stöðvar, og þar var sannarlega
líf í tuskunum."
• „Þér hafið séð starfið á
blöðum og . éttastofnunum
taka mikium breytingum?**
„Starfið hefur t. d. breytzt
að því leyti, að vinnubrögðin
hafa sérhæfzt, með auknu
starfsliði, þannig að nú þarf
ekki lengur aðeins einn maður
að leggja til allt þaö efni, sem
birtist. Hraði i afköstum hefur
aukizt. Fréttir koma fyrr fyrir
almennings sjónir, og þar fram
eftir götunum."
• „í sambandi við hraða í af-
köstum, eiga t. d. ritvélarn-
ar ekki einhvem þátt í því,
að hann hefur aukizt.**
„Jú, það hefur verið mikill
munur á því aö þurfa að hand-
skrifa alla hluti. Ég man eftir
því, að ritvélar komu tiltölu-
lega snemma á Vísi og Morgun-
blaðið, þótt þær yrðu ekki al-
,.ænnt útbrc'^dar. f sambandi
við ritvélar man ég eftir einni
sögu af gömlum starfsmanni í
Stjórnarráöinu, en hann sagöi
alltaf: „Spillingin, hún kom
hingað um leið og ritvélarnar."
Meö tilkomu setjaravélanna
hafa afköstin einnig aukizt gíf-
urlega. Það var Lögrétta, sem
fékk fyrst slíka véi hingað ti!
lands, þótt hún fengi ekki
varmar viðtökur hjá sjálfum
prenturunum. En svoleiðis var,
að setjaravélin fékk alls ekki
að fara inn í Gutenberg, þar
„Ég veit ekki, hvort virð-
ing stéttarinnar hefur farið
minnkandi, en ég minnist þess
aftur á móti, að það var mjög
algengt í gamla daga, að menn
bæru mikla virðingu fyrir blöð
unum og þeim, sem unnu við
útgáfu þeirra.
Þá hafði fólk tröllatrú á
blöðunum. Fólk sagði: „Það er
rétt — „það stendur á prenti,"
Og þar með var málið útkljáð.
Kannski hefur fólk dregið úr
trú sinni á blöðunum, því að
þau fara núna stundum létt-
ara út í sum mál, sem er eðli-
leg afleiðing þess, að þau
koma nú langtum víðar við
heldur en þau gerðu."
• „Hvaö teljið þér, að Blaða-
mannafélagið þurfi að
leggja mesta áherzlu á i
framtíðinni?**
„Blaöamannafélagiö — og þá
einkum ritstjórar blaðanna —
mættu leggja á það áherzlu að
vanda mjög til vals á mönnum.
Margt í þessu starfi veltur að
sjálfsögðu á þvi, að blaðamenn
hafi góða menntun og þekkingu,
sem ef til vill gæti fengizt með
því að stofnaður yrði blaða-
mannaskóli, En höfuðatriðið er,
að í þetta starf veljist menn,
sem hafa, eins og það var einu
sinni kallað, „journalistískt
nefi“
• „Og að lokum ...“
„Ég vil gjarnan segja, að ég
hef haft mikla ánægju af kynn
um mfnum af Blaðamannafélag-
inu og félögum í starfi, og
mundi óska þess, aö hægt væri
að efla Blaöamannafélag Islands
— ekki bara sem hagsmuna-
samtök — heldur sem fiölhliða
félag, sem vinnur að þvi að
hlúa að áhugamálum blaða-
manna.“
-Þráinn.
TÍSlEt SFTS'
I tilefni af afmæli Blaðamanna-
félags Islands sneri Vísir sér til
nokkurra félagsmanna með
spurninguna:
„Af hverju valdir þú
blaða- (frétta-) manns-
starfið?“
v^- \
V tt' » ~ Cf'4
Ásmundur Sigurjónsson,
viljanum: „Ég get alls
ímyndað mér það. Þetta
allt eins og af sjálfu sér.“
Magnús Bjamfreðsson, Sjón-
varpinu: „Það vita fæstir, hvað
þeir eru að gera, þegar þeir fara
út í blaðamennsku. En ég hef
haldið áfram í henni og smitazt
af „bakteríunni" og tel hana hið
skemmtilegasta og fjölbreytt-
asta starf — þrátt fyrir allt!!“
Sverrir Þórðarson, Morgunblað-
inu: „Það var engin tilviljun,
heldur þvert á móti ásetningur
minn. Ég var sennilega 8—10
ára gamall þegar ég ákvað, að
ég skyldi verða blaðamaður,
þegar ég yrði stór“.
Ámi Gunnarsson, Hljóðvarpinu:
„Það var aðallega af því aö mér
fannst starfið spennandi. Þaö er
skemmtilega erfitt viðfangsefni,
og gefur kost á aö kynnast
mörgu. Segja má, að blaðamenn
haldi um púlsinn á þjóðlífinu.“
Hallur Símonarson, Tímanum:
„Það var hrein tilviljun. Ég var
i músík og fór að gefa út jass-
blað. Síðan frétti ég, aö Tímann
vantaöi mann til að skrifa um
íþróttir og hér hef ég verið í
um 20 ár.“
Sigurjón Jóhannsson, Alþýðu-
blaðinu: „Það var fyrir hreina 1
tilviljun. Ég átti leið á Þjóðvili-
ann, þegar Bjarni frá Hof-
teigi var í þann veg að hætta.
Ég var spurður, hvort ég vildi
starfið, og ég sagði já, án þess
að gera mér grein fyrir hvers
eölis bað væri. Síðan hef ég gert
ítrekaðar tilraunir til að hætta
í blaöamennskunni, en ekki tek-
izt, og er því líklega dæmdur
til að halda áfram.