Alþýðublaðið - 04.02.1966, Page 5

Viðfal v/ð Axel Kristjánsson í Rafha
IÐNAÐURINN þarf lensjri um-
þóttunartíma og betri aðstoð til
að laga sig að þeim breyttu við
skiptaháttum, sein nú er verið
að taka upp, sagði Axel Kristjáns
son forstjóri Rafha í viðtali við
Aiþýðubiaðið í gær. Mikilsverðar
breytingar, til dæmis á tollum,
hafa skollið á með 2—3 mánaða
fyrirvara og valdið margvíslegum
erfiðieikum, sem unnt hefði verið
að forðast, ef fyrirvarinn hefði
verið eitt ár eða svo. 'Etti að
gera slíkar breytingar samkvæmt
óætlun, þannig að þær væru
'kunngerðar sem lengst áður en
þær taka gildi. Gætu iðnfyrir-
tæki þá gert nauðsynlegar ráð-
stafanir til að laga sig að nýrri
samkeppni eða taka upp aðra
framleiðslu, ef það þykir skynsam
legra.
Axel Kristjánsson er meðal
frumherja íslenzks iðnaðar, og
Raftækjaverksmiðjan í Hafnar-
firði, sem hann liefur stjórnað,
í-uddi á sínum tíma nýjar toraut
ir hér á Iandi. Lengi vel fram-
leiddi verksmiðjan aðallega elda-
vélar og hitunartæki, og hefur
hún alls sent frá sér um 40.000
eldavélar, álíka margar og -heim
ili eru í landinu. Nú er þessi
framleiðsia aðeins lítill hluti af
starfseminni, enda um 30 tegund
ir af innfluttum eldavélum seld
ar hér á landi. Rafha hefur lag
að sig að breyttum aðstæðum, og
cru nú spennar og spennistöðvar
stærsti hluti framleiðslunnar.
Ei-nnig framleiðir verksmiðjan
lampa, kælitæki fyrir verzianir
og stofnanir, málmglugga og hurð
ir, tæki í stór eldhús í sjúkra-
hús og gistihús og fleira slíkt.
Axel segir, að ráðamenn í is-
lenzkum iðnaði hafi að sjálfsögðu
séð, livert stefndi, er framvinda
fríverzlunarmála í Evrópu varð
sú, sem raun ber vitni Telja
þeir, að ísland verði að fylgjast
með í þeim málum og ekki þýði
að loka íslendinga inni.
En það er þó ekki sama hvern
ig á þessum málum er haldið,
segir Axel. í fyrsta lagi telur
hann, að nauðsyniegt sé að hafa
víðtækari.samráð við stjórnendur
iðnfyrirtækja, þegar gerðar ert
breytingar, til dæmis á tollum
sem snerta iðnaðinn. Ekki meg
gleyma því, sem oft hafi komií
fram opintoerlega, að við hljót
um að þurfa nokkru lengri að
lögunartíma en ýmsar aðrar þjóð
ir enda sé stór hluti ríki-stekna
hér tollar.
Þegar tollaiækkanir eru fram-
kvæmdar, telur Axel að fyrst eigi
að lækka tolla af efni til iðnað
arframleiðslu, en síðan af full-
ulinum vörum í kjölfar þess.
Þetta mundi veita iðnaðinum
tíma til umþóttunar, enda ætti
að tilkynna helztu breytingar
með sem lengstum fyrirvara, áð-
ur en þær koma til framkvæmda.
Þá telur Axel eðlilegt og í
samræmi við aðra þróun í þjóð
félaginu, að tollar af vélum og
tækjum iðnaðarins lækki enn
frekar en orðið er. Ætti þetta
íyrst að koma til skjalanna við
endurnýjun á vélakosti þess iðn
aðar, sem fyrir er, en síðan um
nýjar iðmgreinar. Þyrfti þó að
hafa einhvern hemil á stofnun
Axel Kristjánsson, forstjóri.
nýrra iðnfyrirtækja ti-1 að hindra,
að fjöldi manna leggi stórfé í
sömu greinar, þegar ekki er
markaður eða aðstaða nema fyrir
eitt eða tvö. Er algengt hér á
lanþi, þegar einhver dettur ofan
á efnilega nýjung. að þá hóp-
i-st aðrir inn í sömu grein unz
rekstursgrundvöllur er eyðilagð
ur.
Iðnaðurinn er að mörgu leyti
óánægður með toIlskrána og tel-
ur, að skort hafi á sérþekkingu
og tillitssemi á málum hans, er
■hún var samin. Er þar margvís-
legt ósamræmi, sem svo til dag
lega kemur einhverjum iðnfyrir-
tækjum í vandræði eða veldur
erfiðleikum og leiðindum. Þar
að auki er hraði tækninnar nú
svo mikill, að sí og æ koma á
markaðinn ný efni, sem eðlilega
eru ekki til í tollskrá. Bregzt þá
aidrei, að þau eru sett í hæsta
flokk tollskrár, sem til greina
kemur, nema einhver annarleg
sjónarmið séu að verki. í þess-
um efnum þarf meiri sveigjan-
leik, li-purð og skilning á málefn
Tim iðnaðarins, ef vel á að fara.
Um langt árabil hofur iðnaður
inn barizt fyrir varanlegum um-
bótum á lánamáhim sínum seg
ir Axel. Tæplega áratugur er síð-
an Alþingi samþykkti endurkaup
iðnaðarvíxla, en þau eru ekki
komin til framkvæmda enn, og
ekkert hefur gengið að breyta
lausaskuldum iðnaðarins í föst
lán, eins og heitið var. Glöggt
dæmi um iðnað, sem ætti að
ganga fyrir mörgu öðru í lána-
stofnunum, eru skipabyggingar.
fslendingum er lífsnauð^yn að
eiga í landinu menn, sem geta
gert við skip, og þá um leið
byggt þaú. En innlendar skipa-
smíðar eiga við ótrúlega erfið-
leika að etja vegna skorts á fé —
og endurnýjun fiskiflotans er
gerð erlendis.
Axel Kristjánsson segir að lok
vtm, að íslendingar megi ekki
missa sjónar af þeirri gömiu
lífsreglu að þjóðin búi sem mest
að sínu, hvað sem gerist í alþjóð
legum viðskiptamálum. Aðrar
þjóðir fara og gætilega í þess-
um efnum.
Axel kveðst trúa því, að íslenzk
ur iðnaður standi af sér þenn-
an storm breytinga eitis og aðra.
Hann verði í annarri mynd en nú,
þegar yfir lýkur, og sé ef til
vill ekkert nema gott um það að
segja. Vanhugavert sé því að
láta 30—40 ára reynslu við ís-
lenzkar aðstæðtlr renna út í
sandinn. Sú reynsla hefur komið
allri þjóðinni að góðum notum,
fiski og landbúnaði ekki síður
en iðnaðinum sjálfum.
áiF^ýsið I álþýMiaðiim
auggýsingasíminn 14906
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 4. febrúar 1966
Verksmiðjuhús Rafha í Msfna-'^-Vi.