Dagur - 21.11.1997, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 21.NÓVEMBER 1997 - 7
KRISTÍN
ÁSTGEIRS-
DÓTTIR
ÞINGKONA
SKRIFAR
Það er sérkennileg tilfinning að
hafa nú sagt skilið við samtök
sem ég átti þátt í að stofna og
móta, samtök sem hafa meira og
minna stjórnað lífi mínu undan-
farin 15 ár og hafa gefið mér
mikil og margvísleg tækifæri í
störfum og stjórnmálum. Það
kann að vera að margir eigi erfitt
með að skilja þau miklu átök
sem átt hafa sér stað innan
Kvennalistans undanfarin ár.
Þau átök rista svo djúpt að þær
konur sem átt hafa mestan þátt í
starfi hans og stefnumótun um
árabil kjósa nú að fara aðra Ieið í
kvennabaráttunni og segja skilið
við Kvennalistann.
Andófsafl
Kvennalistinn var á sínum tíma
stofnaður sem andófsafl gegn
ríkjandi flokkakerfi. Við vildum
stokka upp spilin, koma nýjum
áherslum inn í stjórnmálaum-
ræðuna og beita óhefðbundnum
aðferðum til að auka hlut
kvenna. Við vildum koma að
vinnubrögðum sem byggðust á
jafnræði allra, þar sem ekki væri
verið að traðka á neinum og sem
flestir kæmust að. Að mínum
dómi hefur starf Kvennalistans
skilað miklum árangri. Konum
hefur fjölgað svo um munar á Al-
þingi og í sveitarstjórnum þótt
betur þurfi að gera. Málefni sem
snerta konur sérstaklega hafa
verið á dagskrá allan þennan
tíma og okkur tókst að nálgast
ýmis málefni með nýstárlegum
hætti svo sem umræðuna um
hernaðarbröltið, að ekki sé
minnst á það mál sem á eftir að
verða mál málanna á næstu öld,
umhverfismálin. Allt hefur þetta
skilað árangri.
Ekki hægri, ekki vinstri
Frá upphafi reyndu ýmsir gömlu
flokkanna að nálgast okkur og
bjóða upp á samstarf enda sáu
þeir að innan Kvennalistans var
kraftur og nýsköpun sem þeir
vildu gjarnan ná til sín. Við
svöruðum því til að við værum
hreyfing kvenna úr ýmsum átt-
um með ýmsar skoðanir sem
hefðu komið sér saman um
ákveðinn grundvöll í kvennabar-
áttu. Slík hreyfing hefur ekki og
verður ekki flokkuð til vinstri eða
hægri og hefur ekkert meira að
gera með félagshyggju en ein-
staklingshyggju, svo sem sjá má
af rúmlega 200 ára sögu skipu-
lagðrar kvennabaráttu í Evrópu
og Ameríku. Kvennabaráttan
hefur mörg andlit eins og einu
sinni var sagt og einstaklingarnir
geta haft mismunandi áherslur í
sókn sinni til kvenfrelsis. Ég
hygg t.d. að sá sem færi ofan í
minn málflutning á undanförn-
um árum kæmist ekki hjá því að
sjá að ég hef talað máli sam-
hjálpar, samvinnu og félagslegrar
aðstoðar, auk þess að hafa stutt
verkalýðshreyfinguna dyggilega í
baráttu hennar við núverandi
ríkisstjórn. Allt slíkt var einu
sinni flokkað sem félagshyggja,
en ég verð að viðurkenna í Ijósi
reynslunnar að ég veit ekki hvað
það hugtak þýðir lengur. Stöllur
mínar hafa ekki alltaf verið sam-
mála mínum málflutningi og ég
ekki þeim, en við látið gott heita
vegna kvennabaráttunnar. Mitt
megin hlutverk hefur fyrst og
fremst verið það að sinna
kvennabaráttunni og tala máli
kvenna og til þess var ég kosin.
Stefnubreyting
Nú hafa þau tíðindi gerst að
meiri hluti fulltrúa á landsfundi
Kvennalistans samþykkti stefnu-
breytingu sem felur í sér að í
stað þess að Kvennalistinn sé
hin óræða þriðja vídd íslenskra
stjórnmála skuli nú haldið til
viðræðna við A-flokkana um
málefnagrundvöll fyrir alþingis-
kosningarnar 1999. Þar með
Margir hafa spurt
hvers vegna ekki væri
hægt að híða þar til
niðurstöður liggja
fyrir í þeim viðræð-
um sem framundan
eru. Ég svara því
þannig að ég gerði
upp við gaiula flokka-
kerfið og hugmyndir
marxismans fyrir 15
árum.
hefur verið ákveðið að stilla
Kvennalistanum sem heild upp
við hlið þessarra tveggja flokka.
Ég er andvíg þessari stefnubreyt-
ingu og hún gengur þvert á þann
grundvöll sem við höfum beðið
kjósendur að styðja. Ég hef ekki
trú á því að samkrull Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalags,
Kvennalista og óháðra verði það
stjórnmálaafl sem íslenskt sam-
félag þarf á að halda. Fortíð þess-
ara gömlu flokka er stráð verkum
sem hjóta að vekja spurningar
um vinnubrögð og hugsjónir.
Forystumenn sem fyrir nokkrum
árum gátu ekki hugsað sér sam-
starf við Alþýðubandalagið sjá nú
engan annan kost og gera lítið úr
málefnaágreiningi, þótt umræð-
ur um málefni hafi engar verið,
hvað þá vinnubrögð. Aðferðin er
öll með þeim hætti að það er
erfitt að sætta sig við hana.
Bíða?
Margir hafa spurt hvers vegna
ekki væri hægt að bíða þar til
niðurstöður liggja fyrir í þeim
viðræðum sem framundan eru.
Ég svara því þannig að ég gerði
upp við gamla flokkakerfið og
hugmyndir marxismans fyrir I 5
árum og hef ekki áhuga á því að
snúa til baka nema þar verði
miklar breytingar í vinnubrögð-
um og áherslum. Ég fæ ekki séð
að verið sé að boða neinar
spennandi hugmyndir sem horfa
til framtíðar, hvað þá að búa sig
undir þær miklu breytingar sem
framundan eru, þótt ég vilji alls
ekki gera lítið úr þeim hugmynd-
um sem t.d. einstaklingar hafa
sett fram. Ég hef ekki orðið vör
við að það væri raunverulegur
skilningur á því hvað felst í lakari
félagslegri stöðu kvenna og
hvaða breytingar hún kallar á.
Ég sé ekki að kröfur kvenna um
sjálfstæði og frelsi til að velja séu
yfirleitt á dagskrá eða að vilji sé
til raunverulegra breytinga nema
því sem snýr að stjórnkerfinu og
samþykkt hefur verið hjá flestum
þeim alþjóðastofnunum sem við
erum aðilar að.
Nýtt afl
Ef málið snérist um það að móta
nýtt afl sem horfði til framtíðar
og legði megináherslu á um-
hverfisvernd, jöfnuð, réttlæti,
raunverulegt lýðræði og kven-
frelsi horfði málið öðruvísi við.
Það gerir það bara ekki. Hefð-
bundnir flokkar með allar sínar
miðstjórnir, flokksstjórnir og
hvað þetta nú heitir allt saman
ætla að mæta til leiks og búa til
málamiðlun sem þeir ásamt hin-
um óháðu og hluta Kvennalist-
ans geta fallist á. Mér finnst
þetta hvorki trúverðugt né
spennandi. Fyrst og síðast verð
ég þó að standa við þær hugsjón-
ir og þann boðskap sem ég hef
flutt kjósendum Kvennalistans
og það ætla ég mér að gera, hvað
sem framtíðin ber í skauti.
Klofningui' á hcrrans ári
Ég efast ekki um að þær mál-
efnaviðræður sem framundan
eru á milli A-flokkanna og ann-
arra munu skila einhverjum ár-
angri og óska fyrrum stöllum
mínum alls hins besta í þeim, en
umræðan öll er þegar orðin dýr-
keypt. Sagan er enn að endur-
taka sig. Allar þær tilraunir sem
hingað til hafa verið gerðar til að
sameina svokölluð félagshyggju-
öfl hafa endað með klofningi.
Hann er þegar orðinn á því herr-
ans ári 1997 og að þessu sinni er
það hinn sögulegi Kvennalisti
sem greiðir gjaldið. Það hafa ver-
ið gerð söguleg mistök, sem
verða ekki aftur tekin, en mér
finnst rétt að láta þær sem vilja
halda inn á einhverjar óskil-
greindar vinstri brautir um að
bera ábyrgð á því sem út kann að
koma. Kvennabaráttan mun
halda áfram og nú bíður það
okkar sem ætlum okkur út lyrir
veggi stofnananna að nýju að
finna leiðir sem skila konum enn
einu skrefinu í átt til jöfnuðar og
kvenfrelsis.