Dagur - 21.03.1998, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 21. MARS 1998 - 7
RITS TJÓRNARSPJALL
Samíylkmgarhiigsj ón
ferst af slysfonun
Fyrir nokkrum mánuðum var
haldin ein af mörgum ráðstefn-
um. Sá sem þetta skrifar var
beðinn að koma og stýra um-
ræðum um málefni dagsins.
Þarna var háborð og kanónur f
langri röð, kanónur úr þeim
flokkum sem kenna sig við al-
þýðu og voru að undirbúa sveit-
arstjórnarkosningarnar. Mikill
og góður andi í salnum. Þarna
hafði verið gengið frá því fyrr
um daginn að hvarvetna í
Reykjaneskjördæmi biði alþýðu-
flokkabandalagið upp á sameig-
inlega grunnstefnuskrá í næstu
sveitarstjórnarkosningum. I öll-
um stóru bæjarfélögunum voru
samfylkingar að bræða sig sam-
an. Þetta voru fulltrúar þeirra.
Hljóðneminn gekk frá manni
til manns og umræðuefnið í
heila klukkustund var: hvað er
það sem skilur jafnaðarmenn og
félagshyggjufólk frá íhaldinu,
hvað hefur þessi hópur fram að
færa sem er mikilsvert fyrir fólk-
ið í iandinu? Enginn blæbrigða-
munur var á máli manna. Og
þegar gengið var á fólk um
HVAÐ það væri sem skipti máli
fyrir kjósendur, sem gerði þenn-
an hóp svo mikilsverðan, var
svarið „þjóðfélag", „okkar sýn á“;
þessi helgidómur sem lýsir svo
sterkt en er svo erfitt að lýsa.
Sumir töluðu sig heita. Svo hélt
Þegar gengið var á
fólk um HVAÐ það
væri sem skipti máli
fyrir kjósendur, sem
gerði þennan hóp svo
mikilsverðan, var
svarið „þjóðfélag‘%
„okkar sýn á“; þessi
helgidómur sem lýsir
svo sterkt, en er svo
erfitt að lýsa.
Guðmundur Árni tölu snjalla
um þetta „þjóðfélag“ og þegar
Rannveig Guðmundsdóttir kyn-
nti niðurstöðu dagsins var það
hún sem lagði áherslu á þessa
félagslegu sýn, þennan grunn,
sem sameinaði allt þetta fólk.
Dynjandi Iófaklapp. Þetta var í
Hafnarfirði.
Síðan kom meira
Síðan hef ég ekki skilið upp né
niður í því sem gerist í Hafnar-
firði. Og langar satt að segja að
afgreiða það mál í einni setn-
ingu: þetta er grín. En því miður
óttast ég að þetta sem við köll-
um Hafnarfjarðarpólitík sé fyrir-
boði.
Reynum ekki að skilja hvað
gerðist eða hvers vegna. Við sjá-
um bara að varla er til sá þétt-
býliskjarni í landinu sem ekki
hefur komið sér upp samfylking-
arlista félagshyggju- ogjaínaðar-
fólks, hver kenndur við sína
byggð að hætti hinnar lýsandi
sólar: Reykjavíkurlistans. Nema
í Hafnarfirði. Þar er rifist um
Karl Marx má vita hvað. Inntak-
ið er manni hulið, en mynstrið
er svona:
1) Foringjar beggja flokka „hlýða
kalli grasrótarinnar". Heit-
strengingar. Dynjandi lófatak.
2) Deilur í flokki a.
3) Deilur milli flokks a og b.
4) Forystumenn a og b: „Enginn
flötur á samstarfi".
5) Grasrótin fundar: hættið að
rífast.
6) Deilur í flokki a, sem ákveður
hálfur að fara sína leið - hinn
helmingurinn með hundshaus.
7) Deilur í flokki b, þar sem deil-
ur við flokk a eru deiluefni.
8) Grasrótin kallar: hættið að
rífast.
9) „Nýtt afl um samfylkingu."
10) Flokkur b endurskoðar af-
stöðu sína.
11) Flokkur a endurskoðar/end-
urskoðar ekki afstöðu sína.
12) Fjöldi framboða „samfylk-
ingarsinna" óviss. Gætu orðið
fleiri en þegar upp var lagt.
Þetta er Hafnarfjarðarleiðin.
Leiðin til sjálfstortímingar.
Draumur Davíðs.
Pólitísk Bosnia
Hafnarfjörður er pólitísk Bosn-
ía. Upp úr rjúkandi rústum stan-
da reykjarstrókar eins og fyrir-
boðar um þær ófarir sem bíða
jafnaðarmanna, kvenfrelsissinna
og félagshyggjufólks í aðdrag-
anda næstu alþingiskosninga.
Kaldhæðnin hefur marga svipi
þar í bæ: hann er höfuðvígi Al-
þýþýðuflokksins, sem hefur lagt
alla sína pólitísku þyngd á vog
samfylkingar; heimabær eins að-
aloddvita flokksins og helsta
samfylkingarsinnans; pólitíkin
er slík að ef A-flokkarnir legðu
afl sitt saman gæti ekkert í ver-
Hafnarfjðrður er póli-
tísk Bosnía. Upp úr
rjúkandi rústiun
standa reykjastrókar
eins og fyrirboðar mn
þær ófarir sem bíða
jafnaðarmanna, kven-
frelsissinna og félags-
hyggjufólks í aðdrag-
anda næstu alþingis-
kosninga.
öldinni komið í veg fyrir að þeir
stjórnuðu bænum.
Sömmnin
Þeir sem eru á móti samfylkingu
á landsvísu (já, þeir eru svo
sannarlega til) benda hróðugir á
þetta Iastabæli. Á allt sem getur
farið úrskeiðis. Og einhvers
staðar á bakvið er reiknað þetta
flókna reikningsdæmi: Ef A-
flokkarnir fara saman, er þá
endilega víst að fylgi þeirra verði
summan af fylgi þeirra beggja
áður? Hirðir Framsókn allaball-
afylgi og íhaldið „eðalkratafýlg-
ið“? Verður þetta bara „Þjóð-
vakadæmi", „Nýr vettlingur"? Er
þá ekki eins gott að bjóða fram
hver fyrir sig og vona það besta
um meirihluta eftir kosningar?
Þetta eru löggiltar spurningar -
innan ramma gömlu flokka-
stjómmálanna.
Viðvönm
Fyrir þá sem vilja samfylkingu á
Iandsvísu er Hafnarfjörður
martröð. Mynstrið sem var rakið
hér að ofan er versta hugsanlega
útkoman: „ver farið en heima
setið“ dæmið.
Eða hvað? Er það endilega
svo? Hver er staðan á landsvísu í
dag? Hvað er verra en herkvíin
sem fjötrar allt þetta óskil-
greinda fólk sem hefur þessa
„sýn á samfélagið", en finnur
ekki leið út úr völundarhúsi
flokka, listabókstafa og árátt-
unnar að rifja upp löngu gleymd
leiðindi?
Reikningsdæmið um kjörfylgi
sameinaðs framboðs er sjálfsagt
miklu flóknara en helstu sam-
fylkingarsinnar vilja meina - þeir
sem sjá meirihluta á þingi með
því að plúsa allt sem plúsað
verður. En hitt dæmið? Getur
vinstri kanturinn reiknað sig til
áhrifa í íslensku samfélagi -
raunverulegra áhrifa - miðað við
óbreytt ástand? Þeim fjölgar
stöðugt sem sjá ekki gegnum
það svartnætti.
Grasrótin
Hafnarfjarðarpólitíkin er samt
ekki jafn vitlaus og hún sýnist. Á
þriðjudagskvöldi í þessari viku
komu saman fótgönguliðar úr
öllum þessum flokkum og deild-
um óháðra til að mynda félag
samfylkingar - gegn sérflokka-
framboði. Þetta var í sama sal og
í haust, þegar kanónurnar sátu
við háborðið og töluðu um
„þjóðfélag" eins og „við viljum
sjá“. Hér voru næstum engar
kanónur. Þarna var fólkið sem
kallast „grasrótin", við önnur
tækifæri er þetta fólkið sem bak-
ar, sleikir frímerki, ber út póst,
hringir fýrir flokkinn og heldur
uppi stemmningu fyrir kosning-
ar.
Eg hef fulla samúð með þeim
hægrimönnum sem líta á svona
fund sem enn einn lélegan
brandara ráðvilltra vinstri-
manna. Þeirra sem fara í sér-
framboð til að samfylkja. Og ör-
litla samúð með þeim foringjum
á vinstri kantinum sem segja að
þetta séu bara örfáar kvennalist-
kerlingar og ófullnægðir
kommakratar/kratakommar. En
þarna lá eitthvað í loftinu. Eitt-
hvað sem minnti á leikrit.
Fólkið þarna í salnum var
fólkið í „Stjómleysingi ferst af
slysförum“. Fólkið sem gerði
uppreisn gegn húseigandanum
og sagði: „Við borgum ekki, við
borgum ekki.“
Samfylkmgarhugsjón ferst
af sfysfönun
Versta spá: Eftir eitt ár verður
Hafnarfjarðarmartröðin orðin
staðreynd á landsvísu. Helstu
forystumenn verða eins og fas-
istalöggurnar í leikriti
Nóbelskáldsins að reyna að út-
skýra hvernig samfylkingarhug-
sjónin fórst af slysförum, og að
þeir hafi hver fyrir sig hvergi
nærri komið. Hún datt bara sjálf
út um gluggann - eins og stjórn-
Ieysinginn hjá Dario Fo, eins og
í Hafnarfirði núna. Allir munu
segjast hafa reynt að bjarga
henni frá falli. Og fyrir þá björg-
unartilraun munu þeir vilja at-
kvæði.
Eg er ekki viss um að það
dæmi gangi upp.
Gömlu flokkarnir eru vanir að
Helstu forystumeim
verða eins og fasista-
löggumar í leikriti
Nóbebkáldsins að
reyna að útskýra
hvemig samfyUdug-
arhugsjónin fórst af
slysförum, og að þeir
hafi hver fyrir sig
hvergi nærri komið.
Hún datt hara sjálf út
um gluggann.
Iíta á fylgismenn eins og skilvísa
Ieigjendur sem koma hver mán-
aðamót og borga. Hin mikla
kjörsókn staðfestir þá skoðun.
Gildir þetta áfram? Munu þeir
sem beijast hlið við hlið um allt
land í vor detta sjálfkrafa inn á
gömlu básana sína fyrir næstu
þingkosningar þegar tilkynnt
verður að samfylkingarhugsjón-
in hafi látist af slysförum? Þetta
ósagða, sem lá í loftinu í litla
fundarsalnum í Hafnarfirði í
vikunni, var nei. „Við kjósum
ekki - við kjósum ekki“ er svarið
þegar húseigandinn rukkar.
Væru það ekki söguleg aldalok
fyrir íslenska vinstriforingja að
enda sem húsgreifar og fasista-
löggur í leikriti eftir Dario Fo?