Dagur - 25.06.1998, Qupperneq 10

26 - FIMMTUDAGUR 25. JÚNÍ 199 8

LIFIÐ I LANDINU
Eiga heimsmet í
árekstmm
Brúðurnar eru nauðsynlegur
þáttur í árekstraprófunum, þar
sem með þeim er hægt að rann-
saka líkur á mismunandi áverk-
um við árekstur. Einn mikilvæg-
asti þáttur árekstraprófananna
er áverkarannsóknin sem notuð
er til að meta öryggi bíla.
Algengustu brúðurnar eru
Hybrid III og EuroSID-1. Þær
eru smíðaðar úr stálgrind,
ldæddar með gúmmíi og yfirfull-
ar af viðkvæmum
búnaði.
Þegar rannsakaðir
eru áverkar af árekstri
framan frá er það Hy-
brid III sem situr í bíl-
stjórastólnum. Hann
er meðalmaður á hæð
og þyngd en niður-
stöðunrnar sem fást
eru lagfærðar til að
taka tillit til mismun-
andi líkamsbyggingar
ökumanna.
Sú gerð Hybrid III
sem er að verða "árekstrabrúðan,"
þ.e.a.s.
stöðluð
gerð, var
þróuð í
Banda-
ríkjunum
við rann-
sóknir á
líknar-
belgjum
en helur
síðan þró-
ast í þá
átt að
veita víð-
tækari
upplýs-
ingar úr
árekstr-
BILAR
Olgeir Helgi
Ragnarsson
skrifar
Þæreiga líklega heims-
met í að hafa lent í á-
rekstrum brúðumarsem
notaðarem við að kanna
áverka á hílstjóra ogfar-
þega í alþjóðlegum á-
rekstraprófunum.
Innan í brúðunum er stíf
grind sem líkir eftir beinagrind
fólks. I prófunum eru brúðurnar
færðar í föt til að draga úr
skemmdum. Tæknibúnaðurinn
er tengdur við upptökubúnað
sem er aftur í bílunum við á-
reksturinn.
Af og til skemmast dúkkur í
árekstrunum, en miklar
skemmdir eru fátíðar, sem er
kannski eins gott þar sem hver
dúkka kostar allt að
12 milljónum króna.
En þó brúðurnar
sjálfar séu harðgerar,
þá er ýmis búnaður
þeirra svo viðkvæmur
að stýra verður hitan-
um á brúðunum. Ef
þeim verður of kalt
eða of heitt er hætt
við að upplýsingarnar
verði ónákvæmar.
er
Hybrid III fjarskyldur
ættingi Hy-
brid III. EuroSID-1 var þróuð í Evrópu
beinlínis í þeim tilgangi að kanna áhrif
af hliðarárekstrum. Að höfðinu undan-
skildu er tæknibúnaðurinn með öðru
sniði en á Hybrid.
Það eru einnig til brúður í barna-
stærðum og þær heita P 1 og P 3. Bók-
stafurinn P stendur fyrir Pinocchio sem
í íslenskri þýðingu hefur verið kallaður
Gosi. Brúð-
urnar eiga
að samsvara,
annars vegar
18 mánaða
barni og
hins vega
þriggja ára
barni. I á-
rekstrapróf-
unum sitja
Gosarnir í
stólum sem
framleiðandi
viðkomandi
bíls hefur
mælt með
og að sjálf-
sögðu í aft-
--------------- ursætinu.
Þegar próf-
aðir eru árekstrar framan frá situr P3
aftan við bílstjórann en skiptir um sæti
við yngri bróður sinn þegar skoðuð eru
áhrif af árekstri frá hlið, þar sem ein-
ungis litla brúðan er fullbúin tæknibún-
aði.
Höfuðið
Höfuðið er gert úr áli
og klætt með gúmmískinni. I höfðinu
eru þrír skynjarar sem sýna hvaða áhrif
áreksturinn hefði á heila manns.
Háls
í hálsinum er
búnaður sem
mælir beygjuna,
snúningin og
teygjuna sem
verður á hálsinum
þegar höfuðið
kastast fram og
aftur við árekstur.
Hendur
Hvorug hendin er með tæknibúnaði.
Við árekstur sveiflast hendurnar og
berjast við. Þó alvarlegir áverkar séu
ekki algengir er erfitt að veita góða vörn
fyrir hendurnar.
Brjóst (árekstur að framan)
Stálrifbein Hybrid III eru búin næmum
búnaði sem mælir sveigjuna á brjóst-
kassanum við árekstur að framan.
Meiðsli verða ef kraftarnir sem beinast
að brjóstkassanum eru of miklir, t.d.
vegna bílbeltisins.
Brjóst (hUðarárekstur)
Hliðarárekstrar-
brúðan, EuroS-
ID-1, er með ger-
ólíkan brjóst-
kassa. Hann er
með þijú rifbein
sem mæla sam-
þjöppun bijóst-
kassans og hraða samþjöppunarinnar.
Kviðarhol
EuroSID-1 er með nemum sem
áverka sem líklegir eru til að
meiðslum í kviðarholi.
mæla
valda
EuroSID-l
Fætur
EuroSID-1 er með nemum í hnénu er
mæla líkurnar á brotum eða að mjöð-
min gangi úr lið.
í Hybrid III
eru nemar í lær-
inu til að kanna
hættu á meiðsl-
um á fætinum.
I brúðunum
er búnaður á
neðri hluta fót-
anna til að meta
hættu á meiðslum á legg eða kálfa og
sömu sögu er að segja um ökla og rist.
Netfang umsjónarmanns bílasíðu er: oIgeirhelgi@islandia.is Síminn: 437 2360
Hádegið og heilsan
SVOJMA
ER LIFIÐ
Ingibjöng
Stefánsdóttir
skrifar
©
Vigdís
svarar
í símann!
Ertu með ráð,
þarftu að spyija,
viltu gefa eða
skipta?
Vigdís svarar í
símann kl. 9—12.
Síminn er
563 1626 (beint)
eða 800 7080.
Póstfang:
Þverholt 14 Rvk.
eða Strandgötu 31
Akureyri.
Netfang:
ritstjori@dagur.is

Ég hef oft öfundað þá sem búa svolítið sunnar á hnettinum.
Ekki bara vegna þess að það er hlýrra hjá þeim og rauðvínið
ódýrara, heldur vegna „siestunnar" - hádegishlésins. Ég veit
vel að það er nauðsynlegt í miklum hitum að draga sig í hlé á
meðan sólin er hæst á Iofti, en það er ekki eina ástæðan. Það
getur ekki verið. Málið er það að þessar þjóðir kunna að Iifa
lífinu og íbúar þeirra vita hvað er hollt og gott fyrir þá. Það
er nefnilega óhollt að borða of hratt. Það er Iíka óhollt að ná
ekki að slappa af eftir matinn. Þess vegna ættu kjarasamn-
ingar, þar sem kveðið er á um aðeins hálftíma i mat, að varða
við lög. Ef fólk fengi aðeins lengri tíma í mat, hefði tíma til
að fara í bankann, til skósmiðsins, borða og taka það rólega í
smá stund, þá fækkaði örugglega þeim sem eru illa haldnir
af stress- og menningarsjúkdómum.
Krvstdlliiiii og blómin
Kona hringdi og hafði eftirfarandi spurn-
ingu: „Ég fæ oft blóm, set þau í krystalsvasa
og set með duftið sem fylgir afskornum
blómum. En sá galli er gjöf Njarðar að duftið
virðist festast í glerinu og ég veit ekki hvern-
ig á að ná því innan úr vasanum. Mér þætti líka gaman
að vita hvort þér finnst krystall vera orðinn eitthvað
öðruvísi eða verri en hann var í gamla daga.“

Ég hafði samband við Hjördísi Eddu hjá Leiðbeiningastöð
heimilanna. Hún sagði að best væri að nota edik blandað
vatni í hlutföllunum 1 á móti 3, skola vasann með þessari
lausn og bursta hann að innan með mjóum bursta. Hægt er
að nota bursta eins og þá sem notaðir eru til að hreinsa pela
eða bara gamlan tannbursta. Síðan á að vera nóg að skola
vasann með volgu vatni. Hvað varðar gæði krystals sagði
Hjördís að þau væru mjög mismunandi. Hún taldi líklegt að
þar sem nú væri orðið meira úrval af krystal, þá væri meira
til af ódýrum krystal sem þá væri ekki eins góður og sá sem
dýrari er og vandaðri. Ódýr, góður og vandaður krystall fæst
því helst í Tékklandi, heimalandi krystalsins.
Lesandi hringdi
og vildi Iýsa
ánægju sinni með
túlípanabeðin sem
nú má sjá víða um
Reykjavíkurborg
og sagði að það
lífgaði óneitanlega
heilmikið upp á
tilveruna að geta
horft á gula, rauða
og bleika túlípana
á umferðareyjum
og víðar, þegar
maður væri á leið-
inni í vinnuna.
Skómirhans dr. Maertens
Dr. Martensskórnir eru líklega með vinsælli skófatnaði
seinni ára. En hver var þessi dr. Martens og hvers vegna
heita skór eftir honum? Fyrir nærri fimmtíu árum kynntust
þeir Klaus Maertens og Herbert Funck í Munchen. Klaus
varð bæklunarskurðlæknir, en Herbert doktor í verkfræði.
Arið 1945 slasaðist dr. Maertens þar sem hann var á skíðum.
Meiðslin ullu honum verulegum þjáningum, sérstaklega
þegar hann gekk í venjulegum skóm. Þeir félagar Klaus og
Herbert nýttu sér því læknisfræðiþekkingu hins fyrrnefnda
og verkfræðiþekkingu hins síðarnefnda, til þess að búa til
skó með eins konar loftpúðasólum. Tveimur árum seinna
voru skórnir komnir í framleiðslu. Ekki einn einasti nagli var
í skónum og þeir voru nærri óslítandi. Seinna var fram-
leiðslurétturinn seldur til Bretlands, dr. Maertens varð dr.
Martens, að enskum hætti og enn seljast skórnir sem aldrei
fyrr.