Dagur - 12.09.1998, Blaðsíða 7

RITS TJÓRNARSPJALL
'ÍÁ UGÁr'dÁ'gÚR 12: SEPTÉMBÉR 1998 - 7
Frá Keikó og Monicu...
í vikunni hefur einu nafni skotið
hvað eftir annað upp í huga mér.
Nafni Nostradamusar. Þessi
furðulegi spákarl aftan úr öldum
kemur eins og dónalegur glugga-
gægir sem bregður fyrir skyndi-
lega þar sem maður situr og horf-
ir á skjáinn til heimsins: Sky,
CNN, RÚV og allt hitt. RiQast
upp gamalt dægurþras, óskiljan-
leg spásögn frá miðöldum um
enda veraldar. Nostradamus setti
ragnarök á 1999.
Það eru tæpir fjórir mánuðir til
stefnu.
Vitskert veröld
Nostradamus kemur upp í hug-
ann fyrir einhvern samslátt í
taugaboðum þegar furðuleg
fréttavika tekur dýfu og brunar
eins og hraðlest inn í dimm göng
sem enginn veit hvar enda. Get-
ur verið að maðurinn sem spáði
fyrir um hildarverkAdolfs Hitlers
mörgum öldum áður, hafi líka
vitað á hvaða leið hraðlestin er
núna? Það er fáránlegt. En það
er svo margt fáránlegt núna.
Byrjum á Keikó.
spilltum stjórnkerfum, hann
skemmtir sér konunglega yfir
hræsni og skinhelgi í heimssögu-
legum hlutverkum - en áttum við
von á að hitta þennan fornaldar-
fausk í virtustu kauphöllum
heims? í blámanum frá tölvu-
skjánum ríkir miðaldamyrkrið
þéttast og þar líður karlinum
best.
Furðu lostinn almúgi sem
reynir að ná saman endum um
mánaðamót hefur engar forsend-
ur til að skynja hvers konar firna-
fúlgur hafa brunnið á báli fær-
ustu hagfræðinga síðustu miss-
eri. Skellurinn í Asíuríkjunum
sendir tugi milljóna manna á
vonarvöl, en það væri ólíkt okkar
bestu sérfræðingum að kveinka
sér undan því. Hættan er að sýk-
in „breiðist út“. Komi heim.
Af þeim viðtölum, greinum og
yfirlitum sem venjulegur blaða-
maður kemst yfir að grípa í sam-
tímis því að skynja veraldarsögu-
legt hlutverk sæðisbletta í göml-
um kjól stendur einn skilningur
uppúr varðandi heimsmarkað-
inn: hann er við að hrynja.
„Heimskreppa“ er hugtak sem
flöktir fyrir vitum eins óljóst og
hinn dónalegi gluggagæir frá
fyrri öldum, en orðið birtist oftar
og áleitnar með hverjum degi
sem líður. Hver er ástæðan?
Stöðnun í Japan? Hrun rúblunn-
ar? Fátækt í Indónesíu? Nei.
Þessir frábærlega menntuðu og
fyrirtaks hæfu snillingar sem
...til Nostradamusar
Hvaluriim
Keikó táknar firringu mannsins.
Firringu manns frá náttúru og
sjálfum sér. Það er eitthvað bijál-
æðislegt við að sýna hval þá veg-
semd í fé og fyrirhöfn sem raun
ber vitni þegar meðbræður okkar
líða skort. Sameinuðu þjóðirnar
hafa ekkert breytt því mati sínu,
sem birt var 1979, að Ijörutíu
þúsund börn deyi daglega í heim-
inum úr hungri og sjúkdómum.
Nú þegar 1999 nálgast er talan
sú sama: 40.000 daglega.
Hvaða vit er þá að eyða 250
milljónum dollara í að koma
gömlum og sjúkum hval í ögn
stærri útisundlaug en hann átti
áður síðustu æviárin?
Hreint ekki neitt.
En áður en við ráðumst á létt-
klikkaða snarfirrta Ameríkana
fyrir svo gengdarlausa sóun á fé
og mannúð skulum við staldra
við. I vikunni var birt niðurstaða
þess efnis að Islendingar væru
fimmta „þróaðasta" þjóð í heimi,
við erum meðal 10 ríkustu, og
Dagur undirstrikaði þá velsæld
með því að birta frétt um að tí-
unda hvert heimili hefði keypt
sér nýtt sjónvarp á árinu. Er inn-
flutningurinn ekki 1000 nýir
lúxusjeppar í ár?
Okkar Keikó heitir Mússó.
„Out of Africa"
Keikóklikkunin er sjúk. En á
henni og öðru okkar framferði er
bitamunur en ekld Ijár. Sirkus-
inn, lætin, fárið, tilstandið -
sjálfsupphafningin og fánýtis-
dýrkunin kringum hvalinn er
fullkomlega í samræmi við aðra
lífshætti okkar. Við ýtum frá okk-
ur og gefumst upp fyrir þeirri
staðreynd að meira en milljarður
manna býr við fullkoma eymd. í
heimi okkar er manngildið eins
og rúblan, hríðfallandi.
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra gerði einlæga játningu
þegar hann kom frá Afríku: sagð-
ist hreinlega hafa áður verið van-
hæfur til að tjá sig um eða vinna
að málefnum sem varða þessa
heimsálfu. Glöggt mátti finna í
máli hans framandi kviku þegar
stjórnmálamenn okkar eru ann-
ars vegar.
Sjálfur hef ég gengið að nætur-
lagi um Delí þar sem holdsveikir
liggja í hrönnum, skoðað ösku-
haugana sem hýsa þúsundir í
Addis Ababa, heimsótt hungur-
búðir í Súdan, gengið um „bar-
rio“ Mið-Ameríku þar sem rottur
og börn velta í saurnum, séð með
eigin augum hildarleikinn í
Harlem og horft á stríðsherra
Sómalíu siga hungurvofu á eigið
fólk.
Samdægurs því að skýrslan um
tippatog í Hvíta húsinu fyllir
fréttatíma sendir Þróunarstofn-
un Sameinuðu þjóðanna frá sér
eftirfarandi:
- Meira en milljarður manna
fær ekki nægan mat eða vatn.
- Einstaklingur í ríku löndun-
um neytir og mengar 50 sinnum
meira en meðbróðir í fátæku
löndunum.
- I 70 Iöndum er neysla fátæk-
asta milljarðs manna nú MINNI
en fyrir 25 árum.
- Viðskiptastríð Sameinuðu
þjóðanna gegn Irak hefur stytt
meðalævi þar í landi um SEX ÁR
frá 1992-95.
- Lífsskilyrði fyrir stóran hluta
mannkyns, næring og umhverfi,
hafa versnað til muna síðustu 25
ár.
Við erum öll vanhæf. Þjáningin
í heiminum er langt handan við
þær stærðir sem hugur okkar
megnar að setja í samhengi við
þekktan raunveruleika.
Og vitskerðing líka
Nostradamusinn sem bregður
fyrir bakvið myndirnar frá
Moskvu og Washington þessa
dagana segir okkur að valdið til
að eyða mannkyni með því að
þrýsta á hnapp komi ekki vitinu
fyrir fólk. Bandarísk stjórnmál
minna ekki á neitt nema hrun
Rómarveldis. Valdamesti maður
heims er veruleikafirrtur lygari.
En sú afhjúpun öflugustu fjöl-
miðla veraldar og póliktískra
hreintrt ^rklerka á öfga á hægri-
væng kei >ur á fullkomlega röng-
um forsendum. Hvað kemur
okkur við þótt forseti Bandaríkj-
anna freistist af nákvæmlega
sömu lystisemdum og allir aðrir
sem lifa og hrærast? Það þótti
mögnuð yfirlýsing þegar Jimmy
Carter viðurkenndi fyrir Playboy
að hann hefði „syndgað" í hug-
anum. Síðan þá hafa skinhelgin
og hræsnin gjörsamlega tekið
völdin í siðspilltum heimi
bandarískra stjórnmála þar sem
þröng klíka valdasjúkra manna
streðar við að ná taki á stjórnveli
heimsins. Þegar Bill Clinton var
kosinn fyrst sögðust 55 prósent
kjósenda ekki treysta honum
sem persónu, en trúðu honum
ágætlega til að stjórna sæmilega.
Sú staða er nákvæmlega eins
núna eftir að ungfrú Monica
Lewinsky hefur játað sínar farir
blettóttar fyrir „saksóknara" sem
eyðir 40 milljónum dollara í
skýrslu um það sem allir vita og
engu máli skiptir fyrir stjórnar-
far: að forsetinn er breyskur.
Meðan Kongó, Kósóvó og Ir-
land standa í ljósum logum og
heimsverðbréfahöllin nötrar er
eina stórveldi heims stjórnlaust
af hræsni. Þar sem er verk að
vinna er heimsveldi í lamandi
greip hysteríu. Rétt eins og Rúss-
land væri ekki nóg.
Babúska
Skríll f þinghúsinu, sjúkur
drykkjumaður f forsetahöllinni,
mafía mergsýgur ríkið sem liðast
sundur í stjórnlausar smáeining-
ar „sjálfssjórnarhöfðingja" sem
bíða færis að setja kjamorkuvopn
á alþjóðlegan hryðjuverkamark-
að. Nostradamus hefði ekki get-
að lýst hinu fallna veldi rúblunn-
ar betur. Babúska er komin að
fótum fram. Ef Rússland væri
einangrað eintak af ofmetnu
efnahagsveldi og vanmetnu her-
veldi gætum við Keikósælu Vest-
urlandabúar keypt okkur frá
vandanum með skipalestum.
Vandamálið er bara - enn og aft-
ur - stærra og yfirgripsmeira en
vanþekking okkar á hlutskipti
annars fólks ræður við að setja f
samhengi. Allt er ein hrikaleg
Tjétsénía: það sem áður hékk
saman undir valdstjórn Rauða
fánans frá freðmýrum Síberíu til
olíulinda nýju ríkjanna með
skrítnu nöfnin.
Kongó, Kósóvó og Irland eru
smámunir miðað við það sem
bíður.
Læmingjar
Og Nostradamus leggur sín spá-
sagnarlegu tarotspil á ólíklegustu
stöðum. Reikna má með honum
á eymdarvöllum hungurs og sjúk-
dóma, hann er í essinu sfnu í
stýra mörkuðum heimsins fyrir
framan samtengdu verðbréfatölv-
urnar stjórnast af nákvæmlega
sömu frumstæðu hvötinni og
sakbendingarpostularnir í Was-
hington, mafíukapítalistarnir f
Moskvu og Keikóvitleysingar
allra landa: hysteríu.
Þegar Nixon sagði af sér emb-
ætti féll verðbréfavísitalan f
Bandaríkjunum um 40 prósent.
Núna sitja kaldsveittir og tauga-
veiklaðir höndlarar við heims-
markaðstölvuna og stjórnast af
nákvæmlega sömu hjarðhvöt og
læmingjar sem taka upp á að
steypa sér fyrir björg, allir sem
einn. Allir eru sammála: það er
ekkert efnahagslegt efni í hrun.
En hin uppsafnaða hræðsla sem
fær að næra sjálfa sig á sam-
tengdum veraldarmarkaði getur
hrundið af stað svo öflugri keðju-
verkun að ekki verður við neitt
ráðið; hysterían sendir okkur þá
lóðbeint f heimssögulega efna-
hagskreppu.
Við eigum líf og afkomu undir
læmingjum.
Allir þræöir
Enginn einn ekur öllum þessum
vögnum. En saman bruna þeir í
lest inn í dimm göng sem ekki sér
fyrir endann á. Þeir ættu að vera
hlaðnir stjórnvisku, skynsemi og
manngildi. I staðinn eru þeir
Iestaðir hungri, spillingu og firr-
ingu. Þessa helgi liggja öll gáfu-
menni heimsins á Netinu yfir
sóðalýsingum úr Hvíta húsinu. Á
meðan hverfur síðasti vagninn í
hraðlestinni inn f myrkrið og
gamall fauskur situr á aftasta
hekk með dagatal.