Dagur - 14.10.1998, Blaðsíða 6

6 - MIÐVIKUDAGUR 14. OKTÓBER 1998
ÞJÓÐMÁL
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjórar: stefán jón hafstein
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aöstoöarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjaid m. vsk.: 1.680 KR. Á mánuði
Lausasöluverð: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍK)563-1615 Ámundi Ámundason
(AKUREYR 1)460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Björnsdóttir
Netfang auglýsingadeildar: omar@dagur.is
Símbréf ritstjórnar: 460 617HAKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVíK)
Sorg þjóðaríimar
I fyrsta lagi
íslenska þjóðin er harmi slegin vegna fráfalls Guðrúnar
Katrínar Þorbergsdóttur. Forsetafrúin lést í fyrrakvöld á
sjúkrahúsi í Seattle í Bandaríkjunum eftir langa og erfiða bar-
áttu við hvítblæði. Landsmenn, sem hafa fylgst af samhug og
hluttekningu með hetjuskap hennar og æðruleysi andspænis
þessum banvæna sjúkdómi, sameinast í sorg og djúpri samúð
með fjölskyldu hennar og öðrum ástvinum.
í öðru lagi
Forystumenn þjóðarinnar fóru í gær lofsamlegum orðum um
mannkosti Guðrúnar Katrínar. „Hún ávann sér velvild og virð-
ingu þjóðarinnar, ekki síst vegna fágaðrar framkomu og ein-
lægs áhuga á velferð lands og þjóðar,“ sagði forsætisráðherra í
ávarpi til þjóðarinnar. „Hógvær framkoma, ljúfmennska og
háttprýði voru aðlaðandi þættir í fari hennar. Því hlutverki
sem henni var fengið við hlið forseta Islands gegndi hún með
sannri prýði,“ sagði forseti Alþingis. Margrét Frímannsdóttir,
formaður Alþýðubandalagsins, lýsti henni sem sterkum og
hlýjum persónuleika sem hefði notið virðingar allra þeirra sem
þekktu til starfa hennar. Og biskup íslands vakti sérstaka at-
hygli á því að fordæmi Guðrúnar Katrínar hefði gefið mörgum
kjark til að takast á við þá þjáningu og sorg sem ávallt fylgir
baráttu við erfiða sjúkdóma.
1 þriöja lagi
Guðrún Katrín Þorbergsdóttir tók virkan þátt í málefnum
samborgara sinna sem bæjarfulltrúi á Seltjarnarnesi um ára-
bil. Hún ávann sér strax virðingu og aðdáun landa sinna í for-
setakosningunum árið 1996 og reyndist glæsilegur fulltrúi
þjóðarinnar þau tvö ár sem liðin eru frá því eiginmaður henn-
ar, Ólafur Ragnar Grímsson, tók við embætti forseta íslands.
Dagur sendir honum, börnum þeirra hjóna og öðrum aðstand-
endum innilegar samúðarkveðjur við fráfall ástfólginnar eigin-
konu og móður. Þeirra missir er mestur.
Elias Snæland Jónsson.
Utvíkkun fæðingar-
orlofs
Garri sá fréttir af því í gær að
Steingrímur J. er kominn í
fæðingarorloí og þóttu það
nokkuð merkileg tíðindi. Ekki
vegna þess að hann hélt að
Steingrímur væri kominn úr
barneign, heldur vegna þess að
það er auðvitað nýmæli að
menn fari í fæðingarorlof eftir
að hafa fætt af sér stjórnmála-
flokk. Enda kom fljótlega í ljós
að Steingrímur var ekki að
fara í orlof til að sinna nýfædda
stjórnmálaflokknum sínum
heldur var hann að
eignast lítið barn sem
hann ætlar að sinna.
Garri þekkir það þó af
eigin reynslu að þegar
pabbar taka sér fæð-
ingarorlof eins og
Steingrímur er nú að
gera, að það er fátt eitt
sem þeir geta í raun
gert annað en snúast í
kringum konurnar, handlangað
í þær bleiur og stjanað við þær,
því börnunum sjálfum er ná-
kvæmlega sama hvort pabbarn-
ir eru hér eða þar. En nærver-
an gefur foreldrum styrk
þannig að Steingrímur er
þarna í hinum bestu málum.
Mismuniui
Hins vegar kemst Garri ekki
hjá því að velta fyrir sér því
óréttlæti sem börnum Stein-
gríms er boðið upp á. Þannig
fær hann jú að dilla barni sínu
í orlofi, en hitt barnið - stjórn-
málaflokkurinn - fær engin slík
réttindi. Meðgangan með nýja
stjórnmálaflokkinn hefur þó
verið löng og ströng. Getnað-
urinn varð fyrir mörgum árum
og öllum var Ijóst að Stein-
grímur var með barni þegar
hann gekk úr Alþýðubandalag-
inu í vor. Flokkurinn hefur nú
litið dagsins ljós og þarfnast
Steingrímur J.
Sigfússon.
mikillar aðhlynningar á sínu
fyrsta æviskeiði. Allir sjá hver
örlög flokkur Sverris Her-
mannssonar hefur fengið, en
Sverrir fékk ekkert fæðingaror-
lof út á flokkinn. Sá flokkur
hefur leyst upp í að vera hálf-
gerður kverúlantaflokkur fólks
sem ekki á lengur innkomu í
hús annarra flokka eða hreyf-
inga. Frjálslyndi flokkurinn er
orðinn hálfgerður vand-
ræðaunglingur strax á fyrstu
mánuðunum.
Tvær og
tvær
Slíkt er auðvitað ekki
hægt að láta endurtaka
sig og því telur Garri
nauðsynlegt að tvö-
falda fæðingarorlof
Steingríms. Tvær vikur
fyrir barnið og tvær vik-
ur fyrir flokkinn. Ann-
að er ekki sanngjamt. Það er
auðvitað mikilvægt að hinn
mikli vinstriflokkur fái nauð-
synlegt atlæti og umhyggju frá
föður sínum á þessu mikilvæga
mótunarskeiði þannig að engin
kratísk spillingaröfl nái að
skaða eða veikja baráttuþrek
hans. Steingrímur hefur
þannig sett mark sitt á störf
þingsins með afgerandi hætti.
Ekki einvörðungu hefur hann
gefið tóninn varðandi réttinda-
baráttu karla í þinginu og brot-
ið ísinn við töku á fæðingaror-
lofi, heldur hefur hann nú ýtt
landamærunum enn framar.
Hann hefur gefið upp um-
ræðuboltann með að þing-
menn geti fengið fæðingarorlof
þegar þeir eignast nýja flokka.
Þetta er ekki bara vinstri -
þetta er vinstri róttækni. Áfram
Steingrímur! Garri
Verkalýðsforingjar hafa staðið í
ströngu síðustu vikur og barist
hetjulega fyrir réttindum verka-
manna og gert harðar atlögur að
atvinnurekendum. Það eru þó
ekki umbjóðendur þeirra í sam-
tökunum sem þeir stjórna sem
þeir bera fyrir brjósti og ekki eru
það hefðbundnir atvinnurekend-
ur í Garðastræti sem þeir kljást
við. Það er rússneska óréttlætið
sem við er að eiga og svo félags-
málaráðherra og Landsvirkjun í
framhjáhlaupi.
Ekki liggur ljóst fyrir hveijir
hafa betur, íslensku verkalýðs-
foringjarnir eða rússneska auð-
valdið, sem sendir starfsmenn
sína hingað til lands til að starfa
við raflínulögn. Eftir því sem
best verður skilið eru íslensku
foringjarnir ósáttir við aðbúnað
rússnesku verkamannanna og að
þeim skuli ekki greitt samkvæmt
kjarasamningum sem þeir skrif-
uðu undir hjá Þórarni V. & Co.
Foringj ar með lífsmarki
En þeir samningar kváðu ekki
gilda í Moskvu.
Nú sýnist sem réttlætinu hafi
verið fullnægt með sigri íslensku
verkalýðsforingjanna og er nið-
urstaðan sú, að rússnesku verka-
mennirnir fá greitt eftir íslensk-
um taxta. En sá böggull
fylgir skammrifi, að
Rússarnir eru sendir
heim hver af öðrum,
nokkrir eru í felum hér á
landi og vita ekkert hvað
þeir eiga við sig að gera
og ýfirmennirnir frá
Moskvu eru farnir að
vinna verkamannavinnu
fyrir Landsvirkjun.
Á morgum vígstöðvum
Fréttaflæðið um þessa sérstæðu
verkalýðsbaráttu hefur verið slíkt
að miður móttækilegur frétta-
neytandi, sem hefur verið að
reyna að fá botn í málin, skilur
tæpast upptök þess né endi og
fæst af þvf sem fram hefur farið
þar á milli, og setur nú skilnings-
leysi sitt hér á blað.
Þótt deilan vegna rússnesku
verkamannanna hafi fengið far-
sælan endi, með því að þeir eru
flestir eða allir horfnir af vett-
vangi á Rafiðnaðarsam-
bandið mörg mál óút-
kljáð við Heilbrigðiseft-
irlit, vinnueftirlit,
Vinnumálastofnun og
sér í lagi félagsmálaráð-
herra, sem búinn er að
móðga verkalýðshreyf-
inguna illilega og láta í
ljósi skoðanir sem henni
eru ekki þóknanlegar.
Gagn eða ógagn?
Fyrir íslenska láglaunaþega er
samið um þjóðarsáttir og margra
mánaða slímsetur í karphúsum
eru kallaðar samningaviðræður,
sem enda með sáttum um launa-
kjör sem ekki þykja boðleg með-
al efnaðra nágrannaþjóða. Enda
leita þúsundir og aftur þúsundir
vel verkfærra íslendinga betri
lífskjara erlendis.
Svo eru verkalýðsforingjar
duglegir að ryðjast í pólitísk
framboð og hafa aldrei unnið
samtökum sínum gagn, og varla
ógagn heldur, með setu á þing-
um né opinberum stjórnum. Þá
eru þeir ómissandi í stjórnir líf-
eyrissjóða, sem gegna því höfuð-
hlutverki að vernda sjóðina fyrir
að greiða eigendunum Iífvænleg
eftirlaun. Sitthvað fleira sýsla
launþegaforingjar með sem tefur
þá frá að sinna eðlilegum skyld-
um við umbjóðendur sína.
En nú er orðin breyting á, bar-
áttuviljinn upptendraður og
kapparnir til í slaginn. Gallinn er
aðeins sá, að þeir eru að beijast
hinni góðu baráttu fyrir útlend-
inga.
Eru auglýsingamál á
áfengum bjór í eðlileg-
umfarvegi þessa stund-
ina?
Magnús Sigurbjömsson
veitingamaður á Kaffi Akureyri.
„Það er mín
skoðun að ekki
skipti öllu hvort
auglýsingar á
áfengi séu leyfð-
ar eða ekki leyfð-
ar. Vandamálin
sem fylgja brennivíni eru til stað-
ar hvað sem auglýsingum líður.
Enginn er að segja að vandinn
aukist eða minnki með auglýs-
ingum.“
Siv Friðleifsdóttir
„Nei, í áfengis-
lögum segir skýrt
að hverskonar
auglýsingar á
áfengi séu bann-
aðar. Þannig hef-
ur löggjafinn
vegna forvarnasjónarmiða tekið
skýra afstöðu gegn áfengisaug-
lýsingum. Nú hefur Héraðsdóm-
ur hins vegar dæmt að bann við
auglýsingum af þessum toga sé
ekki samrýmanlegt ákvæðum
stjórnarskrár um tjáningarfrelsi.
Þetta þykir mér ankannalegt, þar
sem i stjórnarskrá segir að tján-
ingarfrelsi megi setja skorður
með lögum til verndar heilsu
manna. Það verður því áhuga-
vert að sjá hvernig Hæstiréttur
tekur á málinu í framhaldinu."
Brrgii Ármannsson
lögfræðingur Verslunarráðs.
„Það er tímbært
að breyta ákvæð-
um áfengislaga
við banni á
áfengisauglýsing-
um. Bannið brýt-
ur í bága við tján-
ingarfrelsisákvæði stjórnarskrár
einsog staðfest hefur verið af
Héraðsdómi Reykjavíkur og er
því orðið marklaust. Þá er ekki
rökrétt að ekki megi auglýsa
áfengi þar sem um löglega vöru
er að ræða. Núgildandi löggjöf
bannar birtingu áfengisaugíýs-
inga í íslenskum fjölmiðlum, en
á sama tíma hafa Islendingar
greiðan aðgang að slíkum auglýs-
ingum í erlendum Ijölmiðlum.
Það að breyta löggjöf myndi því
bæta samkeppnisstöðu íslenskra
fjölmiðla gagnavart erlendum
keppinautum."
Jón Kr. Gudbergsson
deildarstjóri hjá Áfengisvamaráði.
„Nei, það finnst
mér ekki. Mér
finnst þær aug-
lýsingar sem hafa
verið að birtast
stangast á við
Iagagrein nr. 20 í
áfengislögum; þar sem segir að
auglýsingar á hvers konar áfengi
og áfengistegundum séu bann-
aðar. Eg gef mikið fyrir tjáning-
arfrelsið, en ég tel að þarna sé
um að ræða efni sem er skaðlegt
og því eigi ekki að auglýsa það.
Mér þykir eðlilegt að þessu máli
verði áfrýjað til Hæstaréttar og
þaðan býst ég við annarri niður-
stöðu.“
alþingismaður.