Dagur - 13.02.1999, Blaðsíða 8

8- LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 19 9.9
FRÉTTASKÝRING
Fæðmgarorlofið VI
LÓA
ALDÍSAR-
DÓTTIR
SKRIFAR
Sama hvaða stjóm
kemst til valda á
næsta kjörtímabili þá
má búast við að fæð-
ingarorlof verði lengt
í 12 mánuði og feðr-
um tryggður sjálfstæð-
ur réttur.
Fæðingarorlof verður lengt í 12
mánuði og körlum tryggður réttur
til feðraorlofs, ef marka má yfir-
lýsingar fulltrúa flokkanna fjög-
urra sem boðaðir voru á kosn-
ingafund Karlanefndar Jafnréttis-
ráðs í ráðhúsinu á fimmtudags-
kvöld. Fundurinn var sá fyrsti í
yfirvofandi kosningabaráttu og
töldu fulltrúar allra flokka, nema
Frjálslynda flokksins sem ekki
hafði verið boðaður á fundinn, að
þetta væri „tímamótafundur" þar
sem jafnréttisumræðan hefði
hingað til snúist um sjónarmið
kvenna en nú skyldu málin skoð-
uð út frá sjónarmiði karla.
Ef kjarninn er veiddur frá
hisminu í máli fulltrúanna var
Ijóst að allir hyggjast þeir beita
sér fyrir íjölskylduvænna samfé-
lagi, með mismunandi áherslum
þó og fjármögnunarleiðum. FuII-
trúi Vinstri hreyfingar-græns
framboðs var sá eini sem hafði
þann fyrirvara á að fæðingarorlof-
ið yrði ekki lengt á einu kjörtíma-
bili - hins vegar yrði fyrsta skrefið
tekið á næsta kjörtímabili verði
flokkurinn í aðstöðu til að hafa
áhrif þar á...
Prjáx spumingax
Karlanefndin blés til þessa kapp-
ræðufundar til að fá fram skoðan-
ir flokkanna á stöðu karla í sam-
félaginu en sérstaklega þó til að
fá fram skýra afstöðu þeirra til
eftirfarandi atriða:
1) Tillagna Karlanefndar um
breytingar á lögum um fæðing-
arorlof: Tillögurnar fela það í sér
að fæðingarorlof verði lengt í 12
mánuði, fjórir mánuðir verði
bundnir föður, fjórir bundnir
móður en fjórum geti foreldrar
skipt eftir hentugleikum. Auk þess
að foreldrar geti dreift orlofinu,
þ.e. ráðið þvi hvenær orlofið er
tekið innan tveggja ára frá fæð-
ingu barns. Tekjuskerðing í fæð-
ingarorlofi verði að vera svo lítil að
hún standi ekki í vegi fyrir töku
þess, þ.e. að orlofiðfari ekki niður
fyrir 90% aflaunum. í dag erfæð-
ingarorlof 26 vikur auk tveggja
vtkna feðraorlofs.
2) Aukinna möguleika beggja
kynja til að samþætta atvinnu-
og fjölskyldulíf.
3) Bættra möguleika barna til
að umgangast báða foreldra
sína eftir skilnað.
Til að svara þessu voru mætt,
Arni M. Mathiesen (Sjálfstæðis-
flokkur), Hjálmar Arnason
(Framsóknarflokkur), Rannveig
Guðmundsdóttir (Samfylkingu)
og Svanhildur Kaaber (Vinstri
hreyfingirt-grænt framboð).
Túnamótahugmynd: Hugar-
farsbreyting
Árni M. Mathiesen sagði að í
stefnu Sjálfstæðisflokksins giltu
sömu reglur um bæði kynin,
meginstefna flokksins væri frelsi
og sjálfstæði einstaklinganna í
orði og verki og slík stefna sé
jafnréttisstefna í reynd. „Að kon-
ur og karlar hafi lagalega, efna-
hagslega og félagslegar forsendur
til ákvarðanatöku um sitt eigið
líf.“ Framlag Árna til þess hvern-
ig koma ætti þessari stefnu í
framkvæmd var að leggja til að
varanlegar lausnir yrðu fundnar,
lausnir sem fælust í því að í sam-
félaginu verði „viðhorfsbreyting í
umræðunni um stöðu kynjanna."
Ekki skýrði hann nákvæmlega í
hverju viðhorfsbreytingin skyldi
felast en lagði skýra áherslu á að
ríkisvaldið ætti ekki, nema í
nauðirnar ræki, að fjármagna
lengingu fæðingarorlofs - til þess
væru aðilar vinnumarkaðarins
mun betur fallnir. Markaðslausn-
ir í stað ríkissjóðslausna. Það hef-
ur verið stefna Sjálfstæðisflokks-
ins frá 1996 að „almennur og
raunhæfur réttur karla til töku
sjáifstæðs fæðingarorlofs" væri
grundvallaratriði jafnréttis á
vinnumarkaði. Það væru hins
vegar aðilar vinnumarkaðarins
sem ættu að hafa frumkvæði að
raunhæfu fæðingarorlofi karla og
virtist hann telja að um þetta
mætti semja í kjarasamningum.
Þeirri spurningu var varpað til
stjórnarþingmannanna, Árna og
Hjálmars, hvar þeir hefðu verið
síðustu íjögur árin, í ljósi þess
hversu áfram þeim var um leng-
ingu fæðingarorlofs og feðraor-
lofs. Árni benti á lög um sameig-
inlega forsjá sem sett voru á yfir-
standandi kjörtímabili og sagði
jafnréttisstefnu flokksins einnig
birtast í frumvarpi sem lagt var
fram á Alþingi í vikunni um
breytingar á jafnréttislögum.
Hann sagði „miklar breytingar"
felast í þessu frumvarpi: í fyrsta
lagi væri lögð meiri áhersla á þátt
karla í jafnréttisumræðunni, í
öðru lagi að í frumvarpinu er gert
ráð fyrir viðhorfsbreytingu gagn-
vart körlum, f þriðja lagi áhersla
sem lögð er á grasrótarstarf og
tengsl hins opinbera við grasrót-
ina. Síðast en ekki síst væri sú
ráðstöfun sem fælist í frumvarp-
inu að Skrifstofa jafnréttismála
verði gerð að sjálfstæðri stofnun
með skilgreind verkefni.
Árni Mathiesen telur vinnumarkað-
inn færari um að finna „betri og
ódýrari" lausn til að fjármagna leng-
ingu fæðingarorlofs heldur en ríkis-
valdið.
Tryggja kurlum rétt
Sem fulltrúi Framsóknarflokks
svaraði Hjálmar Árnason öllum
spurningum játandi. „Já, ég styð
hugmyndir um lengt fæðinarorlof
og fæðingarorlof fjölskyldu. Já, ég
styð að fjölskyldur geti verið
meira saman. Já, ég styð að feður
hafi jafnan umgengnisrétt við
börn sín eftir skilnað."
Hjálmar taldi þó að karlmenn
gætu aldrei skilið þau sterku
tengsl sem hann sagði myndast
milli konu og barns sem hún hef-
ur fætt. „Hins vegar má líka spyr-
ja hvort konan geti nokkru sinni
afsalað sér þeirri tilfinningu. Eru
það sjálfsögð réttindi sem aldrei
geta verið af henni tekið? Sé svar-
ið við þeirri spurningu neitandi,
þ.e.a.s. að konur telji sig af nátt-
úrulegum ástæðum eiga frekari
rétt til að umgangast barnið þá
má segja að jafnrétti milli kynja
verði í raun aldrei komið á.“
Hjálmar ræddi nokkuð um
neysluþjóðfélagið og það hvernig
uppeldishlutverkinu hefði verið
varpað yfir á skóla, íþróttafélög og
Rannveig Guðmundsdóttir telur
hækkun tryggingargjalds og endur-
skoðun fjármagnstekjuskatts geta
fjármagnað lengingu fæðingarorlofs,
sem kosti um 2 milljarða fyrsta árið.
önnur félagasamtök og taldi gild-
ismat fólks hafa íjarlægst börnin.
Hann Iýsti yfir stuðningi við leng-
ingu fæðingarorlofs, og því að
foreldrar geti skipt því með sér.
„Ekki eingöngu vegna réttinda
barnanna heldur ekki síður út frá
jafnrétti beggja kynja. Ef kona,
eða karl, er 12 mánuði í fæðing-
arorlofi frá vinnustað með þeim
hraða og þeirri öru þróun sem á
sér stað á vinnumarkaði í dag þá
segir sig sjálft að staða þess ein-
staklings til þess að koma aftur
inn á vinnumarkaðinn veikist."
Eftirbátar Norðurlandaiuia
Launa- og kjarajafnrétti, þar með
talið fæðingarorlof, er undirstaða
jafnréttis karla og kvenna segir
Rannveig Guðmundsdóttir. Hún
bendir á að við Islendingar séum
verulegir eftirbátar annarra
Norðurlanda í þessum málum.
„Hér á landi er fæðingarorlof
rúmlega helmingur af því sem
lakast er á hinum Norðurlöndun-
....................... -I-