Dagur - 04.03.1999, Blaðsíða 2

2 — FIMMTUDAGUR 4. MARS 1999
Dg^ttr"
FRÉTTIR
Um 5 0% stúdenta
útskrifast frá 1985
Fleiri íslendingar hafa
lokið stúdentsprófi síð-
ustu 14 árin heldur en
næstu 136 árin þar á und-
an.
Fjöldi brautskráðra stúdenta á íslandi,
frá 1847, komst yfir 50 þúsund á s.l.
vori. Og ríflega helmingur þeirra hafa
lokið prófi á síðustu 14 árum. Enda er
stúdentahópurinn á hverju vori t.d.
stærri en á áratugnum 1950-1960.
Þótt strákarnir hefðu hálfrar aldar for-
skot tókst stúlkunum að jafna það í
fyrra, og raunar gott betur, því þær eru
orðnar um þúsund fleiri. Fyrsta konan
lauk stúdentsprófi árið 1897 og sú
næsta ekki fyrr en 1910. Stúlkur urðu
um fjórðungur stúdenta um miðja öld-
ina, um helmingur hópsins fyrir tutt-
ugu árum og kringum 60% síðata ára-
tuginn. Hlutfall pilta var komið niður
fyrir 39% vorið 1997. Helmingur allra
kvenstúdenta frá upphafi hefur lokið
prófi frá 1988.
Fá lægri laun fyrir lengra nám
Tryggvi Gíslason, skólameistari á Ak-
ureyri, var spurður um ástæður þess-
arar „yfirtöku" stúlknanna í mennta-
skólunum. Hann segir eina ástæðuna
þá, að konur hafa tekið við sér á síð-
ustu árum og áratugum og leitað
menntunar til jafns við pilta. Þær vilji
fá sömu tækifæri og karlar í þjóðfélag-
inu. Hins vegar virðist stór hluti pilta
velja styttra og hagnýtara nám.
„Það er mjög áberandi, bæði á Is-
landi og í nágrannalöndum okkar, að í
verkmenntaskólum, iðnskólum og
hreinum tækniskólum eru piltar enn
mun fleiri en stúlkur. Styttra atvinnu-
tengt tækninám hefur nú síðustu ár og
áratugi gefið hærri tekjur. Tölvufræð-
ingar hafa t.d. orðið um tvöföld laun á
við kennara. Stúlkurnar virðast ennþá
sætta sig við lægri laun og fara í þetta
hefðbundna menntaskólanám og síð-
an háskólanám sem bundið er þjón-
ustu við fólk; kennslu, lækningum,
hjúkrun, sjúkraþjálfun og svo framveg-
is. Þannig að Iaunavonin er sjálfsagt
FRÉTTAVIÐTALIÐ
meginástæðan að piltarnir velja aðra
leið,“ sagði Tryggvi Gíslason.
Fiminfaldast frá 1972
Hagstofan varðveitir tölur um braut-
skráða stúdenta allt frá 1847. Fram
yfir fyrri heimsstyrjöld voru þeir sjald-
an fleiri en tuttugu á ári, en 1930
hafði sú tala þrefaldast. Vorið 1950
brautskráðust í fyrsta skipti fleiri en
200 stúdentar. Aðeins fjórðungur
þeirra voru konur. Fjöldinn stóð í stað
á 6. áratugnum en ríflega tvöfaldaðist
síðan á 7. áratugnum. Það tók 125 ár
að brautskrá fyrstu 10.000 stúdent-
ana, þ.e. 1847-1972, þannig að fjöld-
inn hefur síðan fimmfaldast. Arið
1972 settu 750 upp hvíta kollinn, tæp-
lega 20% af árgangi tvítugra. Stúdent-
um fjölgaði síðan jafnt og þétt næstu
tvo áratugina, í rúmlega 2 þúsund á ári
1992, og lj'öldinn hefur lítið breyst síð-
an.
Helmingur stúdenta yfix tvítugu
Arlegur fjöldi stúdenta samsvarar nú
um helmingi af hveijum árgangi tví-
tugra. Undanfarin ár hefur þó aðeins
helmingur stúdentanna lokið prófi tví-
tugir eða yngri. Tæpur Ijórðungur til
viðbótar lauk prófinu 21 árs. Meiri-
hluti þess Ijórðungs sem þá er eftir
verða stúdentar á aldrinum 22-24 ára,
en vorið 1997 voru t.d. rúmlega 170
nýstúdentanna eldri en 25 ára. Vorið
1997 átti heldur hærra hlufall stúd-
enta lögheimili í Reykjavík, á Norður-
landi og Suðurlandi heldur en svaraði
hlutfallselgum íbúaljölda þessara kjör-
dæma. En hlutfall stúdenta virtist
hvað Iægst á Reykjanesi. -hei
sonalþitigismaðurkvað: Halldór Ásgríms-
Halldór erklðkur að kynna,
klásúlurpappíra sinna.
Það allt saman dregur,
svo álieyrilegur,
en mætti tala þð minna.
í pottinum var sagt frá þessari
vísu sem Óinar Ragnarsson
orti um Blöuduóslögguna cn í
fyrradag, miðvikudag, var
gengið frá samningum um ný
húsakyimi þeirra. Lögrcglu-
liðið á Blönduósi er öðruin
frægara fyrir að nappa öku
meim íyrir of hraðan akstur
og svo orti fréttamaðurinn
fljúgandi.
Bíla snögga bervið loft,
bráttþá löggursjá.
Blönduðslöggan ærið ojt,
erað bögga þá.
Nú er ljóst að Rást 2 hyggst
tefla fram Áslaugu Dóru Eyj-
ólfsdóttur á smmudagsmorgn-
um til að taka við af Ömiu
Kristine Magnúsdóttur, sem
farin er yfir á Bylgjmia. Ás-
laug var sem kmmugt er eitt
sinn kjörin kynþokkafyllsti
kvenmaðurinn á Rásinni og
nú bíða memi speimtir eftir
þvi hvort töfrar hennar á sviði
útvarpsþáttagerðar eru jafn hrífandi. Þáttur hennar
heitir Svipmynd....
Anna Kristine
Magnúsdóttir.
Meðalþyngd loðnu 15%
minni en 1 meðalárferði
Hjálmar
Vilhjálmsson
fiskifræðingur hjá Hafrannsókna-
stofnun
Nokkur uggur liefur verið í loðmi-
sjómönnum og útgerðarmönnum í
uppsjávarfiskavinnsiu um það að
lélegtástand loðminnar, sem erað
veiðastallt frá Reykjanestá austur
áMeðallandshugt, muni valda því
að hrygning muni misfarastað ein-
hverju leyti.
Hjálmar Vilhjálmsson, fiskifræðingur,
segir þá loðnu sem nú veiðist vera fremur
rýra, en 75% hennar er 3. árs Ioðna og 25%
4. árs loðna, sem teljast verður þokkalegt
hlutfall af eldri loðnu í hrygningarstofni.
- Eru dhyggjur urn að hrygning misfarist
á rökum reistar?
„Loðnan á þessari vertíð er smærri og
léttari en venja er til. Meðalþyngdin f
hrygningarstofninum nú er kringum 17,1
gramm en venjulega liggur meðalþyngdin á
milli 19,5 og 20 grömm, svo meðalþyngdin
nú er langtum minni en eðlilegt getur talist.
Ég kann ekkert einfalt svar við því en aug-
ljóslega hefur þessi fiskur haft of lítið að éta
norður í höfum að sumarlagi, en okkar
gögn um fæðisframboð loðnunnar er mjög
af skornum skammti. Það þarf að fara allt
aftur til vetursins 1980 til að fá samanburð
en þá var ástand loðnunnar mjög svipað og
það er nú og meðalþyngd nánast sú sama.
Sumarið 1979,. sem var ætissumar þeirrar
loðnu, var mjög kalt norður í hafi og trúlega
takmarkað æti en lágt hitastig hægir á öllu
meltingarferlinu og dregur úr vexti. Ég geri
ráð fyrir að um 400 þúsund tonn af loðnu
hrygni nú eins og miðað hefur verið við hér
hjá Hafrannsóknastofnun. Hugsanlegt er
að þetta Iélega ástand loðnunnar muni hafa
neikvæð áhrif á afkomumöguleika þeirra
seiða sem úr hrygningunni klekjast. Hrygn-
ingin byijaði fyrir nokkru síðan við vestan-
verða suðurströndina en síðan mun hrygn-
ingarsvæðið færast inn á Faxaflóa.“
- Hefur loðnan að öðru leyti hagað sér
öðru xúsi en áður?
„Vesturstraumurinn sem hefur verið með
suðurströndinni hefur verið ákaflega veikur
f vetur, jafnvel svo að það hefur orðið aust-
urstreymt á köflum. Þess vegna hefur loðn-
unni miðað ákaflega hægt vestur með land-
inu og því hefur hún ekki verið að koma í
mjög stórum flekkjum, heldur smám sam-
an. Til að hrekjast ekki til baka hefur loðn-
an lagst á botninn meðan hafstraumar eru
óhagstæðir henni og þar er mjög erfitt að
sjá hana auk þess sem hún er mjög grunnt
svo erfitt hefur reynst að ná til hennar. Þeg-
ar hún heldur áfram verður ágætis veiði.“
Hjálmar Vilhjálmsson telur miklar líkur á
að það takist að veiða þann kvóta sem gef-
inn hefur verið út, en upphafskvóti var 690
þúsund tonn. I gær gaf sjávarútvegsráðu-
neytið út viðbótarkvóta samkvæmt tillögum
Hafrannsóknastofnunar, og fer hann þá í
995 þúsund tonn og hefur þá verið tekið til-
lit til 56 þúsund tonna, sem ónýtt voru úr
kvóta Noregs og Grænlands. Það er um 220
þúsund tonna minni kvóti en á síðustu ver-
tíð en heildarkvótinn nú verður um 1.200
þúsund tonn. GG