Dagur - 20.03.1999, Side 7

Ð^ur_
rvc a\\C\fc.r\Qk'-M\!l\
LAUGARDAGUR 20. MARS 1999 - 23
LÍF/Ð í LAND/NU
Miðjukeyrslu og valda-
hyggju,
- Líturðu á Vinstra-grænt sem af-
kvæmi vinstri arms Alþýðuhanda-
lagsins?
„Nei, það geri ég ekki. Vinstri-
hreyfingin - grænt framboð er
ný hreyfing sem leggur áherslu á
hefðbundnar vinstri áherslur,
jöfnuð, jafnrétti og félagslegt
réttlæti auk þungrar áherslu á
umhverfismál. Umhverfismálum
hefur aldrei fyrr verið gert eins
hátt undir höfði í einum
flokki hér á landi."
- En telurðu ekki að ef
áliersla ykkar í umhverfis-
málum yrði ofan á væri það
á kostnað atvinnuuppbygg-
ingar í landinu?
„Nei, alls ekki. Flokkurinn
leggst ekki gegn því að Is-
lendingar nýti orkuna innan
viðunandi marka. Hér áður
reiknuðu menn nánast allt afl í
fallvötnum og jarðhita, drógu
svo Gullfoss og í besta falli
Dettifoss í viðbót frá og töluðu
eins og sjálfsagt væri að virkja
afganginn. Við vitum að enginn
sátt mun verða um slíkt. Fram-
tíð íslands felst í því að mótaðar
séu umhverfisvænar áherslur í
atvinnuuppbyggingu og sjálfbær
orkustefna en ekki anað áfram í
blindni á grundvelli gamallar,
úreldrar stóriðjustefnu. Þetta er
ekki spurning um það hvort
velja eigi atvinnuuppbyggingu
eða umhverfisvernd heldur
hvernig atvinnulíf og uppbygg-
ingu við kjósum til að falla sam-
an við áherslur í umhverfismál-
um.“
- Þannig að þtí ert mjög ósáttur
við stefnu Finns Ingólfssonar og
Framsóknarflokksins?
„Já, Framsóknarflokkurinn
keyrði af stað með miklum lát-
um í byrjun þessa kjörtímabils.
Það átti að virkja og stífla og
byggja allar þær fabrikkur sem
einhverjum útlendingum dytti í
hug að reisa. Þar virtist ekki eiga
að draga nein mörk. Það er óðs
manns æði að staldra ekki við og
endurmeta áherslur íslands í
þessum efnum.“
- Er það umhverfisstefnan og
andstaðan við NATÓ og herinn
sem skilur Vinstra-grænt frá
Samfylkingu nni ?
„Það er margt fleira. Við erum
ekki áskrifendur að þeirri stefnu
að stjórnmálin eigi öll að færast
inn á miðjuna og gera eigi hvað
sem til þurfi til að öðlast völd.
Tony Blair og Schroeder eru
ekki leiðtogar Iífs míns og sú
undirlægjupólitík sem mér
finnst þeir reka get ég ekki séð
að sé á nokkurn hátt félagsleg
eða vinstri sinnuð. Víða um
heim hafa flokkar á vinstri kanti
stjórnmálanna verið að eflast
einmitt vegna þess að hefð-
bundnir krataflokkar eða svo-
kallaðir verkamannaflokkar hafa
verið að keyra inn á miðjuna og
taka upp stefnu andstæðinga
sinna. Þannig geta þessir flokkar
náð tímabundnum völdum en
það er til lítils fyrir menn að fá
völd ef þeir þurfa að fórna nær
öllum sínum skoðunum og taka
upp stefnu andstæðinganna. Þá
er orðinn stigsmunur, en ekld
eðlismunur, á því hver sér um að
framkvæma frjálshyggjuna.
Það er orðin merkileg þróun
hér í íslenskum stjórnmálum ef
þrír flokkar ætla allir að troða
sér inn á miðjuna, samanber nú
síðast landsfund Sjálfstæðis-
flokksins. Geta menn þá ekki
bara gengið í Framsóknarflokk-
inn í stað þess að vera að bítast
um á miðjunni í mörgum flokk-
um? Eg held að tími þessarar
miðjukeyrslu og valdahyggju,
sem byggir á því að haga seglum
eftir vindi, sé að líða undir lok.
Það er að verða meiri eftirspurn
eftir skýrum línum í pólitík en
margir halda.
Vegna þessara miðjutilhneig-
inga og þróunar í átt til valda-
stólastjórnmála er afgerandi
mikilvægt að verkefni okkar
hreyfingar heppnist. Ég finn að
fjölmargir kjósendur hafa skiln-
ing á nauðsyn þess að stjórnmál-
in fari ekki á slig með þeim
hætti að á þeim verði miðju-
hægri slagsíða. Það
f)TÍr kosningar. Á íslandi er það
orðið svo að ef menn vinna próf-
kjör eða koma vel út úr skoðana-
könnunum reka Ijölmiðlamenn
upp í þá mígrafóna og spyrja:
„Verður þú ráðherra? Komist þið
í ríkisstjórn?11 Rétt eins og það
eina sem skipti máli í stjórnmál-
um sé persónulegur metnað-
og frami
þegar farið að ræða um Alþýðu-
bandalagið í þátíð og ég tók eftir
því að formaður þess talar um
Samfylkinguna sem flokk á for-
síðu Dags í dag (fimmtudag). En
það þýðir ekki að fást um það.
Það hefur ekkert upp
á sig að
að mínu
mati gerast ef Vinstrihreyfingin-
grænt framboð nær ekki sterkri
stöðu. Ég spái því að útkoma
okkar í komandi kosningum
muni koma á óvart, við munum
fá meiri stuðning en ýmsir hafa
reiknað með, og mun meira en
skoðanakannanir hafa verið að
mæla okkur hingaðtil."
- Nú er því stundum haldið
fram að vinstri lausnir séu orðnar
úreldar, þú ert ekki á því?
„Það er hlálegt að halda slíku
fram. Mér sýndist vera ýjað að
þessu í síðasta helgarviðtali
Dags við ónefndan mann en
þarna eru menn á miklum villi-
götum. Hagsmunaandstæður
samfélaganna hverfa ekki einn
góðan veðurdag, ekki einu sinni
í mestu velmegunarsamfélögum
Vesturlanda. Það er alltaf að
minnsta kosti einhver minni-
hluti sem býr við svo lök lífskjör
að hann verður að berjast fyrir
rétti sínum. Sú barátta er dæmd
til að vera pólitísk. Ég skil ekki
hvernig menn geta rætt um
stjórnmál og þjóðfélagsmál með
svona einföldunum. Þetta er
hluti af þeim hrokakennda mál-
flutningi sem borið hefur á á
Vesturlöndum á núfrjálshyggju-
tímanum. Svona málflutningur
er tímasóun og dæmir sig sjálf-
ur. Á Vesturlöndum ættu menn
fremur að velta því fyrir sér
hvert þeir stefna, til dæmis í
umhverfismálum og í skelfilegri
misskiptingu gæðanna."
Raunastaða
Alþýðubandalagsins
- Nú fékk Samfylkingin góða út-
komu úr síðustu skoðanakönnun.
„Það er alltaf óvarlegt að taka
niðurstöðu skoðanakönnunar
eins og kosningaúrslitum. Menn
fóru í endalausar ríkisstjómar-
myndunarpælingar og veltu
rækilega fyrir sér hverjir yrðu
ráðherrar á grundvelli skoðana-
kannana nokkrum mánuðum
ein-
staklinga, en ekki til
hvers menn setjast á valdastóla,
hvað þeir ætli að gera og hvaða
málefnum þeir ætli að beita sér-
fyrir.“
- Hvað viltu segja um málefni
Samfylkingarinnar?
„Það er ekki mín deild og ég
biðst frekar undan því að svara
fyrir Samfylkinguna. Síðastliðið
vor, þegar óumflýjanlegt var orð-
ið að segja skilið við Alþýðu-
bandalagið, setti ég mér þá
reglu að hvað sem á gengi og
hverju sem beint yrði að mér þá
myndi ég ekki svara með ónot-
um og ekki standa í deilum eða
orðaskaki við mína fyrrverandi
félaga. Mér finnst að menn eigi
að hafa þroska til að ræða mál-
efni á yfirveguðum nótum. Mál-
efnalegur ágreiningur Samfylk-
ingar og Vinstrihreyfingarinnar -
græns framboðs endurspeglar
bæði ólíkt mat á innihaldi, á
pólitík og einnig á því hvernig
vænlegast sé að ná árangri. Ég
held að við þurfum ekki og eig-
um ekki að líta á okkur sem
svarna andstæðinga en við erum
vissulega keppinautar og verðum
það í þessum kosningum. Við
munum heyja okkar baráttu af
fullum krafti til að ná sem mest-
um árangri. Það verður Samfylk-
ingin jafnt sem aðrir að taka
gilt.“
- Mig langar til að spyrja þig
hvort þú haldir að staðan í ís-
lenskum stjórnmálum væri öðru-
vtsi núna ef þií hefðir unnið for-
mannsslaginn við Margréti?
„Það getur svo sem vel verið
en það er algjörlega tilgangslaust
að reyna að velta því fyrir sér.
Það má spyrja þessa sama um
svo marga aðra atburði. Ég væri
ekki hreinskilinn ef ég segði ekki
að ég hefði viljað að það hefði
komið í minn hlut að leiða AI-
þýðubandalagið. Ég leyfi mér að
vona að þá hefði tekist betur að
halda því saman. Vissulega
finnst mér raunalegt hvernig
þessi góði og sterki flokkur sem
einu sinni var er kominn. Það er
ræða
ina í þáskildagatíð."
- En hefðirðu farið í einhvers
konar samkrull við krata?
„Ég lýsti nú bæði þá og oft
síðan hvernig ég taldi gæfulegast
að vinna að þessum málum og
er sannfærður um að ég hafði
rétt fyrir mér. Það átti að fara
hægar í sakirnar. Það átti að
færa þessa flokka nær hvor öðr-
um og reyna að styrkja stöðuna
á vinstri vængnum með skyn-
samlegum áföngum í samstarfi
þessara flokka, til dæmis með
því að gera kosningabandalag og
samstarfssamning. Framboðin
hefðu sennilega orðið tvö en
samt verið samstillt og hefðu
boðið upp á ákveðinn valkost
gegn ríkisstjórninni og hefðu
getað náð miklum árangri. Rök-
in fyrir þvi' að bjóða fram í sitt
hvoru lagi voru einfaldlega ólík-
ar áherslur í mörgum veigamikl-
um málum, bæði í innanríkis-
málum og utanríkismálum."
Mun ekki draga af mér
- Hvemig stjómarmynstur vild-
irðu helst sjá eftir næstu kosning-
ar?
„Ég myndi vilja sjá stjórn sem
lægi vel til vinstri og tæki upp
gjörbreyttar áherslur í umhverf-
ismálum. Ég býst því miður ekki
við að núverandi stjórnarand-
staða í Vinstrihreyfingunni -
grænu framboð og Samfylking-
unni nái hreinum meirihluta. Éf
það gerðist væru skilaboð kjós-
enda augljós og þá bæri mönn-
um að virða þau. Ef þetta næst
ekki þá er spurningin um breið-
ari stjórn sem tæki Framsóknar-
flokkinn með. Menn hafa auð-
vitað velt [)ví fyrir sér hvort Sam-
fylkingin og Framsókn myndu
ná saman ef það dygði til meiri-
hluta. Ekki kviði ég þeirri stjórn-
arandstöðu sem þá væri
framundan. Að síðustu er ekki
hægt að horfa fram hjá þeim
möguleika að svo fari að núver-
andi stjórnarflokkar velji einfald-
lega að halda áfram samstarfi þó
ég telji að menn eigi ekki að gefa
sér það sem sjálfgefinn hlut. Ég
held reyndar að líkurnar hafi
aukist á því að útkoman geti
orðið önnur. Ég held að þetta
stjórnarsamstarf sé að reyna
töluvert á þolrifin í Framsóknar-
flokknum. Talsverður hluti af
fylgi Framsóknarflokksins, til
dæmis á landsbyggðinni, er
óhress með samstarf við Sjálf-
stæðisflokkinn, það þekki ég
sem landsbyggðarþingmaður.
Gallinn er hins vegar sá að
öll svör um þetta eru mjög
loðin. Stjórnarflokkarnir
hrósa hvor öðrum og hæla
samstarfinu en flýta sér svo
að bæta við að þeir gangi
óbundnir til kosninga,
einkum Framsókn. Ef þeir
ætla saman væri auðvitað
heiðarlegast af þeirn að
segja það og þá vita kjós-
endur hvar þeir standa.,,
- Hvaða málefni held-
urðu að verði mest áher-
andi í kosningabarátt-
unni?
„Staða landsbyggð-
arinnar og hrikaleg
byggðaröskun hljóta
að verða ofarlega í
hugum kjósenda.
Nauðsynlegt er að
ná sáttum um nýjar
áherslur og breyt-
ingar í sjávarút-
vegsmálum. Það
er slæmt fyrir
þjóðina að
standa í illdeil-
um áratugum
saman um Iög-
gjöfina sem
meginatvinnuvegur
okkar byggir á. Það þarf Iíka að
taka á ýmsum málefnum varð-
andi landbúnaðinn og umhverf-
ismálin verða fyrirferðarmikil,
skipta meira máli en nokkru
sinni fyrr. Ég held líka að utan-
ríkismálin muni hafa meira vægi
í þessari kosningabaráttu en
menn hafa talið. Ég er ekki í
vafa um að þjóðinni finnst
skipta máli hvaða áherslur eru
uppi í Evrópumálum. Þeim sem
eru að reyna að ýta þeirri um-
ræðu til hliðar mun ekki takast
það. Flokkarnir verða að gefa al-
gerlega skýr og heiðarleg svör
við því hvort þeir telji að stefna
beri að aðild að Evrópusam-
bandinu. Auðvitað verða svo hin
sígildu átakamál milli hægri og
vinstri uppi, spurningin um
skiptingu gæðanna, ekki síst
vegna þess hvernig ýmsir hópar
hafa setið eftir í hinu svokallaða
góðæri."
- Einhvem tímann kemur að
þvi að þú hættir í stjórnmálum.
Heldurðu að þú eigir eftir að
enda sem sendiherra eða hanka-
stjóri eins og allir hinir?
„Nei, það held ég ekki. Ég hef
lagt mig fram um að vera af
heilum hug og fullum krafti í
þeim verkefnum sem ég tek að
mér hverju sinni. Stjórnmálin
eru ekki bara starf mitt heldur
einnig aðaláhugamál. Ég ætla
ekkert að draga af mér enda er
mikið í húfi. Annars eru vanga-
veltur um það hvað við taki hjá
mér eftir pólitík ótímabærar enn
um sinn vona ég.“
- Er ekki pólitísk framtíð þtn í
veði?
„Mér Iiggur við að segja: Skítt
með hana. Hún er ekki mikilvæg
í sjálfu sér heldur það sem með
henni réðist í leiðinni, það er að
segja staða vinstri sjónarmiða og
umhverfisverndar ( íslenskum
stjórnmálum. Ég má ekki til
þess hugsa hvaða afleiðingar og
áhrif það hefði fyrir íslensk
vinstri stjórnmál og stöðu um-
hverfismála í stjórnmálabaráttu
komandi ára ef okkur mistækist
að koma þessari hreyfingu til
áhrifa í íslenskum stjórnmálum
framtíðarinnar, en það mun
takast."