Dagur - 15.06.1999, Blaðsíða 9

8 - ÞRIDJUDAGUR 15. J V N í 1999
rD^tr
ÞRIDJUDAGUR 1S. JÚNÍ 1999 - 9

FRETTASKYRING
Efast iim varanlegan Mð
BJÖRN ÞOR-
LÁKSSON
SKRIFAR
Á meðan Milosevic sit-
ur á valdastóli er ekki
hægt að treysta á frið í
fymun Júgóslaviu.
Þetta er mat albansks
flóttamauus sem nu
býr á Dalvík. Flótta-
menuimir gleðjast
yfir Mðarsamkomu-
laginu en reynslan
hefur kennt þeim að
varast of mikla bjart-
sýni.
Sabit Veselaj, albaniskur flótta-
maður frá Kosovo og einn 23
flóttamanna á Dalvík, efast um
að varanlegur friður haldist í fyrr-
um Júgóslavíu. Hann ætlar ekki
að snúa aftur þrátt lyrir að friður-
inn hafi valdið honum og öðrum
flóttamönnum frá Kosovo mikilli
gleði. Áhyggjur af ættingjum og
vinum hafa minnkað til muna en
á meðan Milosevic er við völd,
getur brugðið til beggja vona að
mati flóttamannanna. Ekki er vit-
að til að neinir flóttamenn sem
komið hafa hingað frá Kosovo á
þessu ári, hyggist snúa aftur til
heimalands síns.
Allt í rúst
Dagur ræddi við Sabit á Dalvík í
gær með aðstoð túlksins Dino,
sem hefur búið um tveggja ára
skeið á Islandi. Sabit segir ástand-
ið mjög slæmt í Kosovo. Víða séu
um 90% mannvirkja í rúst og það
sé ekki að neinu að hverfa. Þung-
bær lífsreynsla kann að eiga
nokkum þátt í því að flóttamenn-
ina fýsir ekki að hverfa aftur til
heimalandsins. Þannig lýsti Sabit
því að hermenn hefðu myrt föður
hans og föðurbróður. Fjöldamorð
hefðu verið daglegt brauð hjá
liðsmönnum Milosevic. „Þetta
eru vissulega mikil og góð tíðindi
að friður hafi náðst, en það er
erfitt að meta hvort hann muni
haldast. Eg held að þarna geti
blossað upp átök aftur innan 1-
2ja ára. Ekki endilega þar sem nú
hefur verið barist heldur þá bara
einhvers staðar annars staðar í
fyrrum Júgóslavíu," segir Sabit.
Faðtriim myrtur
Síðustu mánuðirnir ytra voru
erfiðir fyrir Sabit. Einn daginn
lenti hann fyrirvaralaust í smölun
hermanna sem fylltu Iestir af alb-
önskum flóttamönnum. Var hald-
ið til Pristina þar sem hann dval-
di síðustu sjö mánuðina áður en
hann varð einn fárra útvalda sem
fengu farmiða til Islands. Ljóst er
að Sabit telur sig hafa verið ein-
staklega heppinn og æðruleysi
hans vekur athygli er hann rifjar
um þungbærustu atvikin í heima-
landi sínu.
E.t.v. ekki góðux
Sabit er hvorki beygður né brot-
inn. Hann horfir til framtíðar og
vill engum hallmæla. Jafnvel þeg-
ar talið berst að Milosevic sjálf-
um sem persónu, vill hann ekki
ganga svo langt í gagnrýni sinni
að telja hann vondan mann. „Ég
er ekki viss um að hann sé góður
maður,“ segir Sabit en lætur þar
við sitja.
íslenskunám lykilatriði
Sabit er nokkurs konar talsmaður
flóttamannanna á Dalvík að sögn
Hafsteins Hafsteinssonar, sem
hefur haft umsjón með komu
flóttamannanna til Dalvíkur.
Sabit er menntaður maður. Hefur
sinnt störfum sem bókhaldari en
þarf að komast betur inn í ís-
lenskuna að eigin mati til að
eygja von um starf á því sviði hér
á landi. Hann segist hins vegar
Ieggja hart að sér og íslensku-
námið gangi vonum framar. Því
til staðfestingar heilsar Sabit og
kveður á íslensku og honum verð-
ur tíðrætt um þakklæti sitt og hve
Dalvíkingar og aðrir Islendingar
hafi verið hjálplegir og alúðlegir
frá því að flóttafólkið kom til Is-
lands.
Gerðu meira en skyldu sína
„Þetta hefur ekki verið þannig að
íslendingarnir hafi bara hugsað
sér að flytja inn tiltekinn hóp af
flóttamönnum skyldu sinnar
vegna og láta sér nægja að upp-
fylla þær skyldur sem þeim er
gert að uppfylla. Islendingarnir
hafa líka verið sérlega vinsamleg-
ir og áhugasamir um okkar hag.
Okkur er mjög í mun að aðlagast
samfélaginu enn frekar,“ segir
Sabit.
Aðspurður hvort hann hafi
ákveðið hvort hann muni ílengj-
ast á Dalvík eða t.d. í Reykjavík í
framtíðinni, segir flóttamaðurinn
að hann muni a.m.k. til að byija
með ætla sér að eiga lögheimili á
Dalvík. Hugsanlega komi Reykja-
vík til greina síðar en allt of
snemmt sé að tala um það.
í blaki með heimamönnum
Engin teljandi vandamál hafa
komið upp varðandi komu alb-
önsku flóttamannanna skv. upp-
lýsingum Hafsteins Hafsteins-
sonar. Sabit vill aðspurður ekki
einu sinni viðurkenna að honum
þyki Islendingar skrýtnir. Sabit
lýsir Islendingum hins vegar sem
áhugaverðum og sem fyrr segir
einkar alúðlegum. Það kemur
blik í augun þegar talið berst að
Flóttamaðurinn Sabit var hinn hressasti á Dalvík í gær þrátt fyrir að veðurguðirnir væru ekki beinlínis að brosa framan í hann á móti. Albanskir flóttamenn treysta varlega friðarsamkomulaginu í Kosovo.
myndir: brink
áhugamálum. Sabit er mikill
unnnandi íþrótta og hann skýrir
stoltur frá því að hann hafi verið
að spila blak með heimamönnum
á sunnudagskvöld.
Fullbjartar nætur
Einu vandkvæðin sem hann
nefnir við að aðlagast íslensku
samfélagi tengjast legu landsins á
norðurslóð. Um þessar mundir er
bjart allan sólarhringinn og alb-
önsku flóttamennirnir hafa
ósjaldan vaknað upp úr miðnætti
og haldið að nýr dagur sé risinn.
Það tekur tíma að venjast björtu
nóttunum en veðrið hefur á hinn
bóginn ekkert farið í taugarnar á
flóttamönnunum. Sabit viður-
kennir þó að sumrin séu ívið heit-
ari í Kosovo en meira vildi hann
ekki úr veðursamanburðinum
Hafsteinn Hafsteinsson, verkefnisstjóri á Dalvík, ásamt Sabit og Dino.
gera.
Gaman í búðum
Menntun, íslenskukennsla og
önnur fræðsla er uppistaðan í
veru flóttamannanna á þessu
stigi. Þeir ganga í skóla fyrrihluta
dags og reyna síðdegis að afla sér
þekkingar með samtölum og
bókalestri. Sabit hefur ferðast
nokkuð og m.a. skroppið til Akur-
eyrar. Honum finnst gaman að
litast um í búðum, enda vöruúr-
val á öðru stigi en því sem hann
hefur vanist undangengin miss-
Með brosmildari möiimiin
Flóttamennirnir búa sig undir að
aðlagast íslensku samfélagi til
lífstíðar. Ekki aðeins tímabund-
ið, enda er erfitt fyrir þá að
treysta því að friður haldist í
heimalandinu eftir allt sem á
undan er gengið. Sabit segist geta
hugsað sér að koma síðar til
Kosovo sem ferðamaður en hann
vill ekki leggja allt undir. Hann er
með brosmildari viðmælendum
sem ofanritaður hefur rætt við
þrátt fyrir allar hörmungarnar
sem á honum hafa dunið. Gæt-
um við innfæddir íslendingar
Iært mikið af því viðhorfi.
Frá landlæknisembættinu
Auglýsing vegna
miðlægs gagnagrunns á
heilbrigðissviði
I 8. gr. laga nr. 139, 1998 um gagnagrunn á heilbrigðissviði segir að
sjúklingur geti hvenær sem er óskað eftir því að upplýsingar um hann
verði ekki fluttar í gagnagrunninn. ( lögunum segir jafnframt að flutn-
ingur upplýsinga í gagnagrunninn skuli ekki hefjast fyrr en 6 mánuð-
um eftir gildistöku laganna, sem er um miðjan júní. Þar sem enn hefur
ekki verið samið við rekstrarleyfishafa um starfsrækslu gagnagrunns
og mikil undirbúnings- og reglugerðarvinna er óunnin, er Ijóst að tals-
verður tími mun líða áður en unnt verður að hefja færslu gagna í
grunninn. Því mun ofangreindur frestur lengjast sem því nemur.
Tilkynning verður send með góðum fyrirvara áður en starfsræksla
hefst og líklegt að hann nemi mörgum mánuðum.
Þeir sem hafa sent inn úrsögn eiga að hafa fengið staðfestingu frá
landlæknisembættinu fyrir mánaðamótin júní/júlí.
Eim deilt uin hlutverk Rússa í Kosovo
JÚGÓSLAVIA - Rússar og Bandaríkjamenn deila enn um stöðu rússneska herliðsins í friðargæslustarf-
inu í Kosovo. Boris Jeltsín og Bill Clinton ræddust við í síma síðdegis í gær, en komust ekki að niður-
stöðu. Þeir hittast á sunnudaginn á Ieiðtogafundi G8-hópsins í Þýskalandi.
Rúmlega 14.000 hermenn á vegum NATO voru komnir til Kosovo í gær. Um 200 rússneskir hermenn,
sem komu til Pristina á undan þeim, meinuðu hermönnum NATO að reisa bækistöðvar við flugvöllinn,
þannig að hafist var handa við að reisa bráðabirgðabúðir sunnan við Pristina.
Nokkrum sinnum hefur komið til átaka milli hermanna NATO og serbneskra hermanna, og hafa nærri
10 manns látið lífið í þeim átökum. Þrír þýskir fréttamenn voru myrtir, og virðist sem þeir hafí verið Iokk-
aðir undir því undirskyni að þeir gætu tekið myndir af fjöldagröfum.
Fjöldagrafir hafa fundist á tveimur stöðum í Kosovo. Breskir hermenn fundu fjöldagröf með um 100 líkum
nálægt bænum Kacanik og þýskir hermenn fundu tvær fjöldagrafir nálægt Pizren með samtals 70 líkum.
Meira en 10.000 serbneskir íbúar í Kosovo hafa þegar flúið yfir til Serbíu eftir að samið var um lok
stríðsins í síðustu viku af ótta við hefndaraðgerðir Albana.
Auglýsing um úrsögn úr væntanlegum gagnagrunni á heilbrigðissviði
Hér að neðan er birt eyðublað um úrsögn úr gagnagrunni á heilbrigðissviði. Klippa má eyðublaðið út og senda til Land-
læknisembaettisins, sbr. neðst á eyðublaðinu. Athugið að hvert eyðublað er einungis ætlað einum einstaklingi, en einnig
má senda útfyllt Ijósrit. Auglýsingin er birt í öllum dagblöðunum og verður endurbirt innan nokkurra daga. Einnig fást
eyðublöð á heilsugæslustöðvum, sjúkrahúsum, apótekum, á afgreiðslu Tryggingastofnunar ríkisins og hjá Landlæknis-
embættinu. Þá er verið að senda út upplýsingabækling í hvert hús með algengum spurningum og svörum. Óheimilt er
að setja gögn í gagnagrunninn fyrr en um miðjan júní nk. Fyrir þann tíma verður send kvittun um móttöku útfyllts eyðu-
blaðs.
Landlæknisembættið
Beiðni um úrsögn úr gagnagrunni á heilbrigðissviði
Samkvæmt lögum nr. 139/1998 um gagnagrunn á heilbrigðissviði, 8. gr., um réttindi sjúklings, (sjá bak-
hbð) getur sjúklingur hvenær sem er óskað eftir því að upplýsingar um hann verði ekki fluttar í gagnagrunn
á heilbrigðissviði. f lögunum segir:
...Beiðni sjúklings gelur varðað allar upplýsingar sem þegar liggja fyrir um hann í sjúkraskrám eða
kunna að verða skráðar eða nánar tilteknar upplýsingar. Skylt er að verða við slíkri beiðni. Sjúklingur skal
tilkynna landlœkni um ósk sína. Landlœknir skal annasl gerð eyðublaða fyrir slíkar tilkynningar og sjá til
þess að þau liggi frammi á heilbrigðisstofnunum og hjá sjálfstœtt slarfandi heilbrigðisstarfsmönnum. Land-
lœknir skal sjá til þess að að dulkóðuð skrá yfir viðkomandi sjúklinga sé ávallt aðgengileg þeim sem ann-
ast flutning upplýsinga í gagnagrunn á heilbrigðissviði. Landlœknir skal sjá til þess að upplýsingar um
gagnagrunn á heilbrigðissviði og um rétt sjúklings skv. 1. mgr. séu aðgengilegar almenningi. Heilbrigðis-
stofnanir og sjálfstœtt starfandi heilbrigðisstarfsmenn skulu hafa þessar upplýsingar aðgengilegar sjúk-
lingum í húsakynnum sínum.
Rétt er að taka fram að þar til gengið hefur verið frá skilyrðum rekstrarleyíls er ekki ljóst nákvæmlega
hvaða heilsufarsupplýsingar verða í fyrirhuguðum gagnagrunni á heilbrigðissviði. Einnig er rétt að benda á
að einstaklingar geta, hvenær sem er, skipt um skoðun og þarf þá að tilkynna það til landlæknis bréflega.
Með hliðsjón af ofangreindu óska ég undirrit/uð/aður eftir því að upplýsingar um mig verði ekki fluttar
í gagnagrunn á heilbrigðissviði. Beiðni mín varðar (vinsamlega merkið með X í viðeigandi reiti):
□ Allar upplýsingar um mig sem þegar liggja fyrir í sjúkraskrám
ö Allar upplýsingar um mig sem kunna að verða skráðar í sjúkraskrá
O Aðrar upplýsingar um mig úr sjúkraskrám nánar tilteknar:________________!___________________j________
Staður og dagsetning
Undirskrift (ef um ólögráöa barn eða einstakling er að ræða verður foreldri eða lögráðamaður að undirrita þetta skjal).
Þessi beiðni er fyrir (vinsamlega notið prentstafi):
nafn einstaklings______________________________________________________1—*—i-------:-----:
kennitala.........................................______;____________________________________L
lögheimili_________________^________________;___________;___________i_____,___________________
póstnr. og staður —--------------------------------------1------------------------------------
nafn lögráðamanns ef um barn eða ólögráða einstakling er að ræða ___:'--------—---------------
kennitala---------'-------i— -------------------------------------------------------------——
lögheimili-----------------------------------------------------------------*---. -———
póstnr. og staður-------------_____ —----;--------------------------------------———
Vinsamlega sendið beiðnina til
Skrifstofa Landlæknis, Gagnagrunnur á heilbrigðissviði, Laugavegur 116, 150 Reykjavík
Landlæknisembættið janúar 1999