Dagur - 11.03.2000, Blaðsíða 12

LIFIÐ I LANDINU
28 -
LAUGARDAGUR 11. MARS 2000

Seaja málverk

Árnasonar, Péturs Ara-
sonar og Hrafnhildar
Schram (auk eins sem
kaus nafnleynd) að
nefna listamenn til
þátttöku fyrir hönd Is-
lands.
Þessir listamenn eru
síðan beðnir um að
senda inn slides-myndir
af fimm listaverkum,
sem sérstök dómnefnd,
skipuð norrænum safn-
stjórum, sér um að
velja úr. Tilnefndir
listamenn eiga ekki að-
eins möguleika á að
taka þátt í sýningu sem
ferðast til allra Norður-
Iandanna, auk London
á þessu ári, heldur fá
þrír þeirra vegleg pen-
ingaverðlaun og einn
fékk styrk.
Ekki eftir þjóðerni
Helgi Þorgils Friðjónsson: Heilög fjölskylda, 1998. Oh'a á striga, 120 x 160
sm.
Carnegie listverðlaunasýningin
1999 var opnuð á Kjarvals-
stöðum í gær. Sýning er sett
upp að frumkvæði samnefnds
norræns fjárfestingabanka í
samvinnu við sárfræðinga og
menningarstofnanir frá öllum
Norðurlöndunum. Á sýning-
unni eru nýleg málverk eftir
tuttugu myndlistarmenn frá
öllum Norðurlöndunum, þar á
meðal þrjá frá íslandi.
Það fyrsta sem manni dettur í hug að
spyrja um í sambandi við Carnegie Art
Award sýninguna á Kjarvalsstöðum er
þetta: „Hvers vegna er fjárfestingabanki
að setja upp myndlistarsýningu?“
Svarið kemur frá Anne Folke umsjónar-
manni sýningarinnar: „Carnegie hefur í
mörg ár stutt við bakið á menningar-
starfssemi. Fyrir rúmum tveimur árum
fengum við áhuga á að beina þessum
stuðningi í ákveðinn farveg og fórum af
stað til að leita leiða til þess.“ Anne ferð-
aðist því um Norðurlöndin og ráðfærði
sig við þátttakendur í lista- og menning-
arlífi landanna um hvað væri best að
gera.
Niðurstaðan varð sú að bank-
inn ákvað að einbeita sér að
málverkinu innan myndlistar-
innar. „Málverldð var búið að
vera í ákveðinni lægð og hafði
verið lítið áberandi í listheimin-
um um nokkurt skeið,“ segir
Anne. „Flestum bar þó saman
um að málverkið væri miðill
sem stæði fyrir sínu hvað sem á
gengi og því vert að veita því
nánari athygli."
Tískusveiflur
í listheiminum
Francisco Ortega sýningar-
stjóri, sem leysir af Ulrika Le-
vén í barnsburðarleyfi hennar,
bendir á að listmálarar láti
tískusveiflur f listheiminum yf-
irleitt lítið á sig fá. „A meðan
málverkið var „úti“ héldu þeir
áfram að mála. Kannski höfðu
þeir meira næði til að sinna
málverkinu þar sem augu list-
hcimsins voru ekki stöðugt
mænandi á þá, allavega er ekki
annað að sjá en málverkið lifi
ágætu lífi.“
Hann bendir á verk Rolfs
Hansons, verðlaunahafa sýn-
ingarinnar, máli sínu til stuðn-
ings. „Verk hans fara ekki úr
tísku af því þau segja sögu með
algilda skírskotun." En það
kemur í ljós að þau hafa líka
skírskotun í listasöguna, nánar
tiltekið verk sænska málarans
Carls Frederiks Hill sem
einnig hafði míkil áhrif á
þýsku expressjónistana í upp-
hafi aldarinnar. Stigarnir sem
Hanson málar munu vera þeir
hinir sömu og Hill málaði á
sínum tíma í Suður-Frakk-
landi.
Ortega bendir einnig á, líkt
og einn íslensku þáttakendanna á sýn-
ingunni Helgi Þorgils Friðjónsson hefur
gert, að málverkið hafi á undanförnum
misserum öðlast ákveðna uppreisn æru
í listheiminum. Málverk eru aftur kom-
in upp á veggi í framsæknum gallerfum.
„Listheimurinn hagar sér ekkert ósvipað
tískuheiminum. Þegar eitthvað er búið
að vera nógu lengi úti í kuldanum
kemst það aftur í tísku,“ segir
Francisco.
í mörgum þrepum
Fregnir um andlát málverksins voru sem
sagt ekki á rökum reistar, enda rökrétt að
það fái uppreisn æru nú þegar sérhæfing
og Iandamæri milli miðla í myndlistinni
virðast endanlega vera að þurrkast út.
Listheimurinn sýnir þeim endurnýjað
áhuga, sem kristallast meðal annars í eft-
irspurn safna utan Norðurlandanna eftir
að fá Carnegie sýninguna til sín. Sá
áhugi getur líka verið því að þakka hversu
fagmannlega staðið er að skipulagningu
sýningarinnar, þar sem hagsmunir fyrir-
tækisins víkja fyrir áliti sérfróðra ráðgjafa.
Skipulagning sýninganna hefst mörg-
um mánuðum áður en hún opnar í fyrstu
borginni, eins og tíðkast f stórum söfn-
um, og er ferli næstu sýningar er þegar
komið á fullt skrið. Carnegie byrjar sem
sagt á að tilnefna nokkra safnamenn,
fræðimenn, listamenn og gagnrýnendur
frá hverju Norðlandanna og biður þá um
að tilnefna nokkra listamenn frá sínu
landi. I ár kom það í hlut Gunnars J.
Verðlaunahafarnir í ár
heita Rolf Flanson frá Svíþjóð, Silja
Rantanen frá Finnlandi og Clay Ketter
frá Bandaríkjunum, sem starfar f Svíþjóð.
Sérstakan styrk fékk Tal R, rúmlega þrí-
tugur myndlistarmaður ættaður frá Isra-
el, sem býr í Danmörku. Það er því nokk-
uð ljóst að Carnegie setur aðeins skilyrði
um búsetu en ekki þjóðerni. Þá eru þátt-
takendum ekki sett nein aldurstakmörk
og þeir heldur ekki útilokaðir frá tilnefn-
ingu í framtíðinni fyrir að hafa tekið þátt
áður. Listamenn virðast ekki setja það
fyrir sig að vera með á sýningu sem ber
nafn eins stærsta fjárfestingabanka á
Norðurlöndum, enda gefur skipulagning-
in varla tilefni til þess. Þetta er önnur
Carnegie sýningin
sem sett er upp en
hún er þegar farin að
færa út kvíarnar.
Eins og áður sagði
verður hún næst sett
upp í London, en fyr-
irspurnir hafa einnig
borist frá Suður-
Frakklandi og víðar,
um næstu sýningar.
Með tilliti til þessa er
Anne Folke þegar
farin að hugsa um
endurskipulagningu
sýningarhaldsins.
Hún segir að í fram-
tíðinni verði sýningin
fyrst opnuð í janúar í
stað október nú, sem
þýðir að hún verður
allsstaðar sett upp á
því almanaksári sem hún er kennd við.
A Carnegie 1999 sýningunni, sem nú
er á Kjarvalsstöðum (í fyrra var sýnt á
Listasafni Islands) gefur vissulega aðeins
að lfta málverk. En þegar þau eru skoðuð
nánar, kemur í ljós að þótt listamennirnir
hafi kosið að vinna með málverkið eiga
þeir afar ólfkan bakgrunn og að baki
verkanna liggja mismunandi forsendur.
(Borgar)landslag
Francisco Ortega hefur gert sitt til að
stilla upp andstæðum verkum, sem þó
eiga sameiginlegan snertiflöt. Þetta á við
um verk verðlaunahafans Silju Ratanen,
við verk Guðrúnar Einarsdóttur og Ge-
orgs Guðna. Málverk hins síðastnefnda
kanna ómælisvíddir landslagsins, sem í
raun er abstrakt og gert eftir minni þrátt
fyrir fjöllin.
Verk Guðrúnar hins vegar virðast
óhlutbundin en eru, þegar betur er að
gáð, nákvæm eftirlíking af náttúrunni,
séð í ljósmyndalegri nærmynd. A milli
þeirra eru þrjú málverk af óhlutbundnum
línum og ferningum eftir Silju, sem reyn-
ist vera að kortleggja, eftir minni, göngu-
ferð sína um ítalska borg. Þannig á Silja
kannski meira sameiginleg með Georgi
Guðna, en Guðrúnu, þótt nálgunin og
útkoman séu ólík.
Samskonar andstæður er að finna í sitt
hvorum enda Vestursalarins. Áferð
Kringlóttra málverka Matti Kujasalo
minnir einna helst á móðurborð úr tölvu
um leið og þau hafa
sterka skírskotun til
Op art listaverka.
Þau höfða því til
annarskonar sjón-
skynjunnar en tján-
ingarríkar myndir
Tal R af hversdags-
legu umhverfi og að-
stæðum í anda Mat-
isse.
I hinum endanum
minnir annað vcrk
allt í senn á tölvur
og gamla prent-
tækni, en þetta er
Oþekktur eftir
Anne-Karin Furu-
nes, sem hangir uppi
við hlið expressjón-
ísku stiganna hans
Hansons og hugmyndafræðilega myndröð
Ketters. í sama sal getur einnig á að Iíta
Ijósmyndir sem við eigum að skilja sem
heimild af gjörningi eftir Matts Leider-
stam.
Frammi á gangi safnsins er skyggnu-
myndasýning af öðrum gjörningi sem
norsk-danski listamannadúettinn Elm-
green & Dragset framdi við opnun
Carnegie Art Award 1999 í Osló í október
síðastliðinum. Það má ekld aðeins Ifta á
veru gjörningsins þarna sem vilja Carneg-
ie til að sýna að sýningin sé með á öðrum
nótum myndlistarinnar. Hann undirstrik-
ar ekki síður þá staðreynd, að miðillinn í
myndlist samtfmans, segir aðeins hálfa
söguna.
-MEÓ.
Lena Cronqvist: Stúika í rauðu ásamt móður, 1999. Límlitur og
oiía á striga, 121 x 144 sm. Lena á tvímælalaust „óþægiieg-
ustu“ verkin á sýningunni.
Rolf Hanson: Around the Stair V, 1998. Olía á tréplötu, 150 x
150 sm. Hann hlautu fyrstu verðlaun Carnegie fyrir verk sín,
500.000 sænskar krónur.
Tal R: Stjarna, 1999. Oia á striga, 200 x 200 sm.
„Hann getur ekki málað öðruvísi, þó hann sé bú-
inn að fara I skóla, “ segir sýningarstjórinn.