Dagur - 28.07.2000, Blaðsíða 6

6 -FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2000
ÞJÓÐMÁL|
íteMT
Útgáfufélag oagsprent
Útgáfustjóri eyjólfur sveinsson
Rilstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: BIRGIR GUÐMUNDSSON
Framkvæmdastjóri marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG soo 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjaid m. vsk.: í.ooo kr. á mánuði
Lausasöluverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng auglýsingadeildar: augl@dogur.is-gestur@ff.ís
Simar auglýsingadeildar: (reykjav(K)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRI)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 6i7i(AKUREYR1) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Hver er áranguriim?
í fyrsta lagi
Ekki er ýkja langt síðan sú kenning var harla vinsæl að lítil fyr-
irtæki ættu mikla framtíð fyrir sér, það er að smátt væri fallegt.
Og margir hafa sýnt í verki að hægt er að reka ábatasamt lítið
fyrirtæki sem skilar eigendum sínum atvinnu og ágóða. En hin
síðari ár hefur önnur tíska verið allsráðandi; trúarbrögð sam-
runans. Fjármálamenn, forstjórar og stórir hluthafar hafa lagt
áherslu á að sameina fyrirtæki sín og búa þannig til stærri og
stærri heildir. Þessi tíska er ekki íslensk að uppruna, heldur
alþjóðleg eins og flest annað nú til dags. En hún hefur notið
mikillar hylli hér sem erlendis. Samt virðist full ástæða til að
efast um að samrunastefnan skili tilætluðum árangri nema í
fáeinum tilvikum.
í öðru lagi
Auðvitað er hægt að meta árangur af samruna fyrirtækja með
ýmsum hætti. Eigendurnir líta væntanlega fyrst til þess hvort
hjónabandið skili þeim sjálfum meiri arði en þeir hefðu ella
fengið. Erlendis hafa verið gerðar ítarlegar athuganir á því
hvort sameining fyrirtækja hafi skilað slíkum árangri. Hið virta
enska tímarit Economist fullyrðir að svo sé ekki. Þvert á móti
mistakist samruni fyrirtækja jafnvel oftar en hjónabönd í
Hollywood. Blaðið vísar til nýlegrar skýrslu sem sýni að í meira
en helmingi þeirra tilvika sem könnuð voru hafi hluthafar
beinlínis tapað á samrunanum, en í þriðjungi tilfella hafi sam-
runinn engu breytt. Samkvæmt því hefur vel innan við einn
þriðji sameinaðra fyrirtækja skilað eigendum sínum auknum
arði. Það er afar slakur árangur.
í þriöja lagi
Neytendur líta hins vegar til þess hvort sameining fyrirtækja
hafi skilað þeim beinum hagnaði í vöruúrvali eða verðlagi. Það
er skoðun margra að neytendur hér á landi hafi tapað á mik-
illi samþjöppun eignarhalds sem átt hefur sér stað vegna sam-
runa í matvöruversluninni. Brýnt er að Samkeppnisstofnun
leggi staðreyndir þeirra mála sem fyrst upp á borðið til opin-
berrar umræðu.
Elias Snæland Jónsson
Lengi framan af ævi langaði
Garra til að verða taugalífeðlis-
efnarannsóknarstofustjóri.
Þessi löngun átti þó ekkert skylt
við áhuga á líffræði eða tauga-
líffræði eða lífeðlisfræði. Því
síður hafði þetta með áhuga á
rannsóknarstofum að gera því
Garri hefur alla tíð verið
hálfsmeykur á slíkum stöðum.
Það sem skipti aðalmáli í þessu
sambandi, auk þess að starfstit-
illinn var einfaldlega flottur,
var að titillinn er svo langur að
hann myndi taka tvær línur í
símaskránni. Það hefur
nefnilega alltaf blundað
í Garra þrá eftir því að
eiga það mikið undir sér
að nafnið hans og titill
tækju tvær eða þrjár lín-
ur í símaskránni. Slíkt
væri eins konar stað-
festing á því að hann
væri eitthvað, að eitt-
hvað hefði orðið úr honum í
þessu lífi. En hins vegar hefur
það þó ekki tekist, enda tekur
„Garri, pistlahöfundur" aðeins
eina iínu og tæplega það. Þess
vegna flettir Garri stundum í
Skránni þegar hann er angur-
vær á kvöldin og skoðar þá sem
hafa „meikað það“ og taka tvær
eða jafnvel fleiri línur í þessari
merkilegu bók.
Maimdómsvígsla
En í öllu falli er Garri þó í síma-
skránni og það voru vissulega
ákveðin tímamót þegar hann
komst í hana. Eins konar
manndómsvígsla og staðfesting
á því að Garri væri meðlimur í
samfélaginu. Enda eru það
fyrstu viðbrögð Garra þegar ný
símaskrá kemur út, að fletta
upp á nafninu sínu og skoða
hvort ekki sé nú allt í lagi með
það. Þess vegna hljóta það að
teljast stórtíðindi þegar köttur
verður þeirrar upphefðar að-
njótandi að vera skráður í síma-
V
skrána, jafnvel þótt hann taki
aðeins eina línu. Dagur greindi
frá því í gær að kötturinn Dropi
Blöndal væri skráður með
númer í Skránni og er þetta
trúlega fyrsta dýrið - fyrir utan
manninn - sem nær þessum
áfanga í lífinu. Og það er ekki
nóg með að kötturinn sé kom-
inn í Skránna eins og hver ann-
ar herramaður, heldur hefur
hann líka ættarnafn, sem er nú
meira en við getum státað af!
í pólitík
Hin hraða og óvænta
upphefð Dropa Blön-
dal gefur tilefni til
vangaveltna um hvort
hans bíði ekld merki-
Iegt brautryðjanda-
hlutverk í íslensku
samfélagi. Nafnið
bendir til þess. Þannig
eru t.d. tveir Blöndalar á Al-
þingi - Pétur Blöndal og Hall-
dór Blöndal. Þeir eru frændur
sem kunnugt er og ekki óeðli-
legt að álykta sem svo að Dropi
sé í ættinni líka og sé þá vænt-
anlega sjálfstæðisköttur. Miðað
við Iréttir má reikna með að
a.m.k. annar Blöndalanna á
þingi muni draga sig í hlé í
næstu kosningum ef þeir gera
það ekki báðir. Spurningin sem
vaknar er þá sú hvort Dropi
muni ekki koma og fylla í skarð-
ið, hann hefur metnaðinn og
hann hefur rétta nafnið og síð-
ast en ekki síst hetur hann m'u
líf sem getur komið sér vel í ís-
lenskri pólitík. Garra sýnist
málið rakið, og það eina sem
gæti í raun komið í veg týrir að
Dropi fari á þing að hann
ákveddi frekar að snúa sér að
borgarmálum og vinna gegn
þeirri kattastefnu sem núver-
andi meirihluti hefur fylgt. Það
væri vissulega skiljanleg
ákvörðun hjá Dropa. GARRI
Embætti á uppleið
Ábyrgðarlitlir ritstjórar eru farnir
að leggja til að embætti forseta
íslands verði lagt niður, segja það
tímaskekkju sem ekki þjóni nein-
um tilgangi. Hér gætir mikils
misskilnings því embættið er
mikilvægara en nokkru sinni fyrr
í sögu Iýðveldisins. Aldrei hefur
forsetinn verið eins störfum hlað-
inn og nú, hann er sameiningar-
tákn inn á við og ötull að kynna
þjóð sína út á við og hera hróður
ættjarðarinnar vítt um veröld.
Hugvit og menningarsöguleg af-
rek okkar merka kynstofns eru nú
á allra vitorði og viðskiptasam-
bönd eru treyst með markaðs-
starfsemi sem vart á sínn líka
meðal háþróaðra þjóða.
Að leggja til að embættið verði
lagt niður þegar það er atorku-
meira og mikilvægara en nokkru
sinni fyrr er fásinna. Það er cins
og að stinga upp á að skrúfa fyrir
Gullfoss eða sctja tappa í Geysi,
nú þegar hann er orðinn virkari
en nokkru sinni fyrr og sprænir
hærra í loft upp en elstu menn
muna.
Nær væri að hlynna betur að
embættinu og gæta þess að sá
sem gegnir því fái svigrúm til að
þjóna þjóð sinni með þeim glæsi-
brag sem henni hæf-
ir.
Flott fyrirmynd
Það er til að mynda
ekki skammlaust að
forsetinn þurfi að
ganga í jakkafötum
eða vindjökkum inn-
an um eðalborið
kóngafólk, sem skrýð-
ist flottum einkennis-
húningum. Meira að segja makar
Ilottra þjóðhöfðingja eru dubbað-
ir upp í flotaforingja og flugmar-
skálka og spóka sig í skínandi ún-
íformum fyrir f’raman myndavél-
arnar, sem ávallt eru til staðar við
opinberar athafnir. Hér heima
eru meira að segja sýslumennirn-
ir mun fínni í tauinu en forsetinn
þegar hann fer í opinberar heim-
sóknir um byggðir landsins.
Athugandi er hvort ekki ætti að
hanna einkenningsbúning sem
hæfir embættinu, svo að allir
megi sjá að forseti vor er fremst-
ur meðal jafningja í
hópi konungbor-
inna. Það er
smekksatriði hvort
búningurinn dregur
dám af skipherra í
Gæslunni eða ein-
hverju öðru. En fín-
ast væri að taka
klæðaburð ríkislög-
reglusjóra til fyrir-
myndar. Aðeins þarf
að breikka strípurnar og bæta
einni eða tveimur við, ef þær
komast fyrir á erminni. Ein stjar-
na til viðbótar nægir. Kaskeiti rík-
islögreglustjóra tekur ekki við
meiri gyllingu en orðin er, svo að
best fer á því að hafa það allt
logagyllí á nýja einkenningsbún-
ingnum.
Heiðursvörður á hrossiun
Úrvalssveitir hrossaeigenda ráð-
gera að mynda heiðursvörð hvar
sem hátignir fara um. Við Leifs-
stöð munu hestamenn, Idæddir
eins og breski aðallinn spókar sig
til sveita, sitja gæðinga þcgar fyr-
irfólk ber að garði. Sömuleiðis
munu kloflangir reiðmenn hafa
smávöxnu og fótvissu íslensku
hestana á milli fóta sér á heim-
reiðinni til Bessastaða þegar skar-
ta þarf því besta og glæsilegasta
sem land og þjóð hefur upp á að
bjóða.
Forsetaembættið á eftir að ná
enn mciri glæsihrag en þegnarnir
hafa kynnst til þessa. Því eru það
nánast föðurlandssvik að minnast
á að leggja beri embættið niður
þegar vegur þess er hvað mestur.
Fólkið í landinu mun örugglega
standa vörð um sameiningartákn
sitt þegar skillitlir strákar veitast
að því með ótímabæru niildri, og
frægð okkar og færni niun endur-
óma í höllum þjóðanna.
Islenski hesturinn veröur
glæsilegur heiðursvörður.
-Efyfywr
spurt m
svanrað
Hafa stjómvöld bmgðist
vardandi útvegun verk-
efna til fjarvinnslu á
landsbyggðinni?
Birna Lárusdóttir
forsetibæj'arstjómarísafjarikirbæjar.
“Tregðulögmál
virðast valda því
að erfitt virðist
vera að byggja
upp atvinnustarf-
semi þannig að
byggð geti blómg-
ast um landið allt. Ástæður þessa
geta meðal annars verið tregðu-
lögmál í embættismannakerfinu,
að minnsta kosti virðist mér sem
ekki hafi vantað vilja fulltrúa
okkar Vestfirðinga á Alþingi í
þessum efnum. Hvað varðar fjar-
vinnsluna þá voru forsvarsmenn
íslenskrar miðlunar afar bjart-
sýnir um að fá verkefni þegar
þeir voru að hefja starfsemi hér
fyrir um ári síðan, en það hefur
því miður ekki gengið eftir, hvað
sem veldur."
Kristínn H. Giumarsson
þ iiigmadurFramsókiiarflokits.
“Eg vil nú ekki
segja að stjórn-
völd hafi brugð-
ist, en hinsvegar
hafa málin gengið
mun hægar fyrir
sig en vonir stóðu
til. Augljóst er að verulegrar
tregðu gætir í stjórnkerfinu og
hjá embættismönnum og stjórn-
málamenn þurfa að beita meiri
ákveðni en verið hefur. Nú er það
eina sem gildir að kerfinu séu
gefin ákveðin skilaboð sem fylgja
verður eftir, svo árangur náist."
Ámi Sigfússon
framkvamidastjóriTæknivals.
“Það sem ég hef
talið sldpta sköp-
um við uppbygg-
ingu fjarvinnslu-
stöðva er virk þát-
taka heima-
manna á hverjum
stað og góður undirbúningstími
við að koma starfseminni af stað.
Þátttaka stjórnvalda skiptir aldrei
sköpum og bagalegt er ef menn
taka orð stjórnmálamanna sem
loforð um framkvæmdir strax í
næstu viku. Fjandnnsla hér á
landi á þó mikla framtíð fyrir sér,
samanber dæmi frá írlandi, og
mega Vestfirðingar ekki gefast
upp heldur verða þeir að endur-
skoða málin og takast á við þann
veruleika sem þar blasir nú við.“
Ámi Steinar Jóhanasson
þingmaótirVG.
“Stjórnvöld hafa
algjörlega brugð-
ist í þessum efn-
um og veldur þar
mestu tregða ým-
issa embættis-
manna. Þeir vilja
halda í sínar stofnanir og deila út
verkefnum með því að hafa allt
undir sér í einu stóru húsi. Hins-
vegar er hægt að gera marga
sniðuga hluti með fjarvánnslu, til
dæmis annast Islensk miðlun í
Hrísey og Olafsfirði nú símsvör-
un fyrir Sæplast á Dalvík og
Kaupþing er með starfsemi á
Siglufirði. Einkamarkaðurinn er
sem sagt fljótari að taka við sér
en ríkið.“